Ceza muhakemesinde istinaf, ilk derece mahkemesi kararlarının hem hukuk hem de olay yönünden yeniden incelenmesini sağlar. Ancak bu hakkın etkin şekilde kullanılabilmesi için başvuru dilekçesinin nasıl hazırlanacağı önemlidir. En sık sorulan sorulardan biri şudur:

İstinaf başvuru dilekçesinde gerekçe göstermek zorunlu mudur?

---

2. Kanuni Çerçeve

• CMK m. 273/1: İstinaf süresi 7 gündür, başvuru hükmü veren mahkemeye yapılır.

• CMK m. 274: Başvuruda bulunan kişi, sebep göstermek zorunda değildir.

• Ancak aynı maddenin devamında BAM’ın inceleme yetkisi düzenlenmiş ve gerekçe sunulması hâlinde incelemenin daha geniş yapılacağı vurgulanmıştır.

---

3. Zorunlu Olmayan, Ama Faydalı Olan “Gerekçe”

• Zorunluluk: Kanunen gerekçe göstermeden de istinaf başvurusu yapılabilir. Yani sadece “istinafa başvuruyorum” şeklinde bir dilekçe verilmesi yeterlidir.

• Fayda: Ancak gerekçe sunulmazsa, Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) çoğu kez dosyayı sınırlı denetimle inceler.

• Uygulama: Avukatların neredeyse tamamı, önce “süre tutum dilekçesi” verir, ardından gerekçeli karar tebliğ edilince ayrıntılı istinaf gerekçesi sunar.

---

4. Gerekçe Gösterilmemesinin Sonuçları

1. Başvuru geçerli olur, süre içinde yapılmış sayılır.

2. Ancak BAM’ın esasa girme ihtimali zayıflar.

3. Dosya çoğu kez “esastan reddedilir” yani onama ile sonuçlanır.

---

5. Gerekçeli İstinaf Dilekçesinde Neler Yer Almalı?

• Usule ilişkin itirazlar: Savunma hakkının kısıtlanması, hukuka aykırı deliller.

• Esasa ilişkin itirazlar: Delillerin yanlış değerlendirilmesi, şüpheden sanık yararlanır ilkesi.

• Ceza bireyselleştirmesi: Haksız tahrik, iyi hâl indirimi, temel cezanın belirlenmesi.

• Duruşma talepleri: Tanık dinlenmesi, bilirkişi raporu, keşif talebi.

---

6. Yargıtay ve BAM Uygulaması

• Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararlarında, gerekçe gösterilmeyen başvuruların BAM tarafından sınırlı incelemeye tabi tutulabileceği kabul edilmiştir.

• BAM içtihatları: “İstinaf sebeplerinin somut gösterilmesi, denetimin kapsamını genişletir.”

---

7. Stratejik Öneri

• İlk aşamada süre tutum dilekçesi verin.

• Gerekçeli karar tebliğ edilince mutlaka ayrıntılı gerekçe dilekçesi hazırlayın.

• Gerekçeyi usul – esas – delil – sonuç başlıklarıyla düzenleyin.

---

8. Örnek Gerekçesiz Başvuru Dilekçesi

… CEZA MAHKEMESİ’NE

Dosya No: …/…

Sanık: …
Müdafi: Av. …

KONU: İstinaf başvurusu

01.10.2025 tarihli ve … sayılı karara karşı süresi içinde istinaf yoluna başvuruyoruz. Ayrıntılı gerekçelerimizi gerekçeli karar tebliğinden sonra sunacağız.

Saygılarımızla.
Tarih – İmza

---

9. Sonuç

• Gerekçe göstermek zorunlu değildir.

• Ancak gerekçe sunulmazsa inceleme dar kalır ve başarı şansı düşer.

• En doğru yöntem: Önce süre tutum dilekçesi → sonra ayrıntılı gerekçe dilekçesi.

  İstinafta Duruşmalı İnceleme Sınırı Nedir?

  1. Giriş

  Ceza muhakemesinde istinaf, ilk derece mahkemesi kararlarının hem hukuk hem de olay yönünden yeniden incelenmesine imkân tanır. Bu inceleme çoğu zaman dosya üzerinden yapılır; fakat bazı durumlarda Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) duruşma açabilir. İşte bu noktada “İstinafta duruşmalı incelemenin sınırı nedir?” sorusu gündeme gelir.

  ---

  2. Yasal Dayanak

  • CMK m. 280: Bölge adliye mahkemesi gerekli gördüğünde duruşma açabilir.

  • CMK m. 282: BAM, duruşmada hükmü kaldırarak yeniden hüküm kurabilir.

  • CMK m. 271/2: Aleyhe değiştirme yasağı.

  ---

  3. Genel Kural: Dosya Üzerinden İnceleme

  BAM, kural olarak dosya üzerinden inceleme yapar. Yani çoğu dosyada tarafların çağrıldığı bir duruşma yapılmaz.

  ---

  4. Duruşmalı İncelemenin Şartları

  BAM ancak şu hâllerde duruşma açar:

  1. Yeni delil toplanması gerekirse (tanık, bilirkişi, keşif).

  2. Delillerin tartışılmadığı veya eksik tartışıldığı görülürse.

  3. Sanığın sorgusu hiç yapılmamışsa veya savunma hakkı ihlal edilmişse.

  4. Tanıklarla yüzleşme yapılmamışsa.

  5. Hükmün kaldırılarak yeniden hüküm kurulması gerektiğinde.

  ---

  5. Sınırları

  • BAM, her dosyada otomatik olarak duruşma açmaz; sadece gerekli gördüğünde açar.

  • Duruşma açılacaksa, taraflar çağrılır ve CMK m. 176 vd. hükümleri uygulanır.

  • Duruşmada sanık sorgusu yapılabilir, tanıklar dinlenebilir, bilirkişi raporu alınabilir.

  • Ancak BAM, ilk derece mahkemesinin yerine geçip yeniden tam yargılama yapmaz; sadece gerekli gördüğü hususlarla sınırlı bir duruşma açar.

  ---

  6. Aleyhe Değiştirme Yasağı

  Sanık lehine istinaf başvurusu varsa, BAM duruşmada da aleyhe karar veremez. Bu, duruşmalı inceleme için de geçerlidir.

  ---

  7. Uygulamada Görülen Sınırlar

  • Basit dosyalar: Genellikle dosya üzerinden onama veya düzelterek onama yapılır.

  • Ağır dosyalar: Adam öldürme, örgütlü suçlar, nitelikli dolandırıcılık gibi dosyalarda duruşma açılması sık görülür.

  • Eksik savunma: Sanığın hiç dinlenmediği veya avukatsız yargılandığı dosyalarda duruşma açılması zorunlu hale gelir.

  ---

  8. Stratejik Notlar

  • Avukat olarak dilekçede mutlaka “duruşma açılmasını talep ediyoruz” şeklinde açık bir talep koymak faydalıdır.

  • Özellikle tanık dinletme veya bilirkişi incelemesi gerekiyorsa, BAM’ın dosya üzerinden karar vermesi ihtimalini azaltmak için bu talebi dilekçeye yazın.

  • Duruşma açıldığında savunma hakkı çok daha güçlü kullanılabilir.

  ---

  9. Özet

  • İstinafta duruşma açılması istisnadır.

  • CMK m. 280 gereği, BAM ancak gerekli görürse duruşma yapar.

  • Sınır; ilk derece mahkemesinin eksik bıraktığı veya yanlış yaptığı hususlarla ilgilidir.

  • Avukatın stratejik talebi duruşma açılmasında belirleyici olabilir.

                                                                                                                                                        Ada Ceren KENDİGELEN