Israrlı Takip Suçunda Yargılama Usulü ve Görevli Mahkeme (TCK m.123/A)

Özet: Israrlı takip (TCK 123/A) şikâyete bağlıdır, uzlaştırma kapsamındadır, kural olarak Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir. Temel tipte (6 ay–2 yıl) basit yargılama koşulları varsa uygulanabilir; nitelikli tipte (1–3 yıl) basit yargılama mümkün değildir. Yetki, fiillerin işlendiği yer ve neticenin (ciddi huzursuzluk/güvenlik endişesi) gerçekleştiği yer bağlantılarıyla belirlenir; bilişim yoluyla işlenen dosyalarda mağdurun bulunduğu yer de yetki bakımından güçlü bir merkezdir.

1) Soruşturmanın başlaması ve şikâyet koşulu

Israrlı takip, kanun gereği şikâyete bağlı bir suçtur. Mağdur, fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikâyet hakkını kullanmalıdır. Cumhuriyet savcısı şikâyet üzerine soruşturma açar; şikâyetten vazgeçme, soruşturmada veya kovuşturmada davayı düşürebilir. Soruşturma aşamasında savcılık, delilleri toplar; HTS/baz kayıtları, mesaj–e-posta–DM içerikleri, ekran görüntüleri, kamera görüntüleri, 6284 tedbir kararları ve tebliğleri, tanık anlatımları, psikolojik etki raporları gibi ispat araçları kritik önemdedir.

2) Uzlaştırma (zorunlu aşama)

Suç CMK m.253 kapsamında uzlaştırmaya tabidir. Savcılık, kovuşturma açmadan önce dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir. Uzlaşma sağlanırsa kamu davası açılmaz ve dosya kapanır; sağlanamazsa iddianame düzenlenir. Uygulamada mağdur güvenliği için tarafların doğrudan temas kurmadan, yalnızca uzlaştırmacı üzerinden iletişim kurması tercih edilir; anlamlı edim/taahhütler (iletişim kesme, programlara katılım, özür, makul katkılar) dikkate alınır.

3) Kovuşturma ve yargılama usulü

• Görevli mahkeme: Suçun temel hâlinde üst sınır 2 yıl, nitelikli hâlinde 3 yıl olduğundan kural olarak Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir.

• Birlikte işlenen daha ağır suçlar: Israrlı takip, tehdit (TCK 106), hakaret (TCK 125), kişilerin huzur ve sükûnunu bozma (TCK 123), haberleşmenin/özel hayatın gizliliği (TCK 132–134), hürriyetten yoksun kılma (TCK 109) gibi suçlarla aynı olay örgüsünde görülebilir. Daha ağır cezayı gerektiren suç nedeniyle görev Ağır Ceza Mahkemesine geçiyorsa dosyalar birleştirilerek Ağır Ceza’da görülür; aksi hâlde 123/A yönünden görev Asliye Ceza’da kalır.

• Yetkili mahkeme: CMK’nın genel kuralı gereği suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Israrlı takip çoğu dosyada mütemadî ve çok yerli bir yapıya sahiptir; iletişim/bilişim yoluyla icrada mağdurun bulunduğu yer (neticenin ağırlıklı hissedildiği yer) ve son eylemin işlendiği yer uygulamada güçlü yetki bağlantılarıdır. Yetki itirazı ilk itiraz süresinde ileri sürülmelidir.

• Basit yargılama (CMK m.251): Yalnız temel tip (üst sınır 2 yıl) için koşulları varsa Asliye Ceza basit yargılama yapabilir. Bu usulde duruşmasız hüküm kurulabilir; sanık/katılan itiraz ederse dosya geniş duruşmalı yargılamaya döner. Nitelikli tip (üst sınır 3 yıl) için basit yargılama uygulanamaz.

• Seri muhakeme: 123/A, seri muhakeme kataloğunda yer almadığından uygulanmaz.

• Koruma tedbirleri: Delil durumuna ve ölçülülüğe göre yakalama, adlî kontrol; üst sınır düşük olsa da kaçma/karartma riski ve somut gereklilik varsa tutuklama teorik olarak mümkündür. Ceza yargılamasından bağımsız olarak 6284 sayılı Kanun çerçevesinde uzaklaştırma/iletişim yasağı/konuta-okula-işe yaklaşmama gibi koruyucu-önleyici tedbirler Aile Mahkemesinden talep edilir ve ceza davasıyla paralel yürür.

4) Yargılamanın içeriği: tipiklik ve illiyetin ispatı

Mahkeme;

• Israr eşiğini (sayı–süre–yoğunluk),

• Neticeyi (ciddi huzursuzluk veya güvenlik endişesi) ve bunun fail davranışıyla illiyetini,

• Kastı (en az olası kast düzeyiyle öngörüp kabullenme),

• Nitelikli hâl şartlarını (çocuğa/eşe/boşanılan eşe karşı, 6284/ceza tedbiri ihlaline rağmen, mağdurun okul–iş–konut değişikliği/terki)
  somut delillerle değerlendirir. Dijital delillerin zincirleme bütünlüğü (tarih-saat damgaları, IP/IMSI verileri, mesaj ve çağrı logları) ve mağdurun hayatındaki somut değişiklikler (adres/okul/iş değişimi yazıları, psikolojik raporlar) belirleyicidir.

5) İçtima ve birleştirme

Aynı fiiller tehdit–hakaret vb. tipiklikleri de karşılıyorsa fikrî içtima (TCK 44) tartışılır; ayrı zaman ve ayrı hukuki menfaate yönelik eylemler varsa gerçek içtima ile her biri bağımsız cezalandırılır. 6284 tedbir ihlalleri nitelikli hâli tetikler ve ayrıca zorlama hapsi/ayrı suç rejimini gündeme getirebilir. Usul ekonomisi ve çelişkili kararların önlenmesi için bağlantılı dosyaların birleştirilmesi istenir.

6) Bireyselleştirme ve karara bağlama

Hüküm kurulduğunda mahkeme; olayın ağırlığına göre hapis cezasını alt-üst sınırlar içinde tayin eder.

• Adlî para cezasına çevirme (TCK 50): Sonuç hapis 1 yıl ve altı ise, hâkim uygun görürse çevirebilir (temel tipte daha çok gündeme gelir).

• Erteleme (TCK 51) ve HAGB (CMK 231): Sonuç hapis 2 yıl ve altı ise ve koşullar mevcutsa uygulanabilir. Nitelikli tipte ceza çoğu kez 2 yılın üzerine çıkabildiğinden bu kurumlara daha temkinli yaklaşılır.

• Hak yoksunlukları ve güvenlik tedbirleri: TCK 53 kapsamında hak yoksunlukları; delil niteliğini yitiren cihazlar yönünden müsadere gündeme gelebilir. Hükümden bağımsız olarak 6284 tedbirleri sürdürülür/yenilenir.

7) İstinaf–temyiz ve mağdur hakları

Asliye Ceza kararları istinafa tabidir; belirli sınırları aşan hallerde temyiz yolu açılır. Mağdur, katılan sıfatıyla HAGB’ye itiraz, koruma tedbirlerinin sürdürülmesi/genişletilmesi ve hükmün üst sınırdan kurulması yönünde talepte bulunabilir; ihlâl halinde HAGB’nin açıklanmasını veya ertelemenin bozulmasını isteyebilir.

Sonuç

• Görevli mahkeme: Kural olarak Asliye Ceza; daha ağır suçlarla birleşirse Ağır Ceza.

• Yetki: Fiilin işlendiği yer + neticenin hissedildiği/mağdurun bulunduğu yer (özellikle bilişim yoluyla vakalarda).

• Usul: Şikâyete bağlı, uzlaştırma zorunlu, temel tipte basit yargılama mümkün, nitelikli tipte değil.

• Koruma: Ceza yargılaması yanında 6284 tedbirleri mutlaka talep edilmeli ve ihlâlinde hızlı yaptırım uygulanmalıdır.

                                                                                                                                  Ada Ceren KENDİGELEN