Israrlı Takip Suçu (TCK m.123/A) ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

Israrlı takip şikâyete bağlı bir suçtur; temel ceza 6 ay–2 yıl, nitelikli hâllerde 1–3 yıl hapistir. HAGB uygulanabilmesi için hükmolunan cezanın 2 yıl veya altında kalması, sanığın kasıtlı bir suçtan sabıkasının bulunmaması ve mahkemenin yeniden suç işlemeyeceği yönünde olumlu kanaat edinmesi gerekir (CMK m.231). Bu şartlar somut olayda oluşursa HAGB verilebilir; aksi hâlde verilemez.

1) HAGB’nin hukuki mantığı

HAGB, mahkûmiyet hükmünün açıklanmasını 5 yıl (bazı hâllerde 3 yıl) denetim süresi boyunca erteleyen bir kurumdur. Bu süre sorunsuz tamamlanırsa hüküm hiç açıklanmamış sayılır ve dava düşer. Denetim süresinde kasıtlı yeni bir suç işlenirse veya yükümlülüklere aykırılık olursa mahkeme hükmü açıklar ve ceza infaz aşamasına geçer. HAGB bir mülkiyet/özgürlük affı değil, şartlı erteleme mekanizmasıdır.

2) Israrlı takipte HAGB’nin eşiği nasıl hesaplanır?

Temel tip (6 ay–2 yıl): Uygulamada alt sınırdan uzaklaşma, ısrarın süresi–yoğunluğu ve neticenin ağırlığına göre yapılır. Hakim 2 yılın altında bir ceza kurarsa HAGB teorik olarak mümkün hâle gelir.
Nitelikli tip (1–3 yıl): Çocuğa/eşe karşı, tedbir ihlaline rağmen, ya da mağdurun iş–okul–konut değişikliğine yol açan vakalarda ceza 1–3 yıl bandındadır. Somut ceza 2 yılın üstüne çıkarsa HAGB kapısı kapanır; 2 yıl veya altı kurulursa diğer koşullar da varsa HAGB değerlendirilebilir.

Pratik: “Tedbir ihlaline rağmen ısrar” dosyalarında mahkemelerin genel önleme gerekçesiyle 2 yılın üzerine çıkma eğilimi yüksektir; HAGB çoğu kez bu nedenle mümkün olmaz.

3) Zorunlu koşullar ve mahkemenin “olumlu kanaati”

HAGB için aranan başlıca şartlar:

Cezanın miktarı: 2 yıl veya altı.
Sabıka durumu: Sanığın kasıtlı suçtan mahkûmiyeti olmamalı (adli sicil temizliği).
Olumlu kanaat: Hâkim, sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varmalı. Bu kanaat; duruşma tutum–davranışı, pişmanlık, mağdurdan özür, ısrarlı davranışın kesilmesi, telefon/hesap değişiklikleri, danışmanlık/psikolojik destek sürecine katılım gibi somut göstergelerle güçlendirilir.
Zararın giderilmesi: Somut maddi zarar varsa tam giderim; manevi zarar yönünden ise özür, uzak durma taahhüdü, makul bağış/katkı gibi uzlaştırma kapsamında edinimler dikkate alınabilir.

4) Denetim süresi ve yükümlülükler

Mahkeme HAGB verirken 1 yıldan 3 yıla kadar denetimli serbestlik yükümlülükleri de koyabilir: mağdura yaklaşmama–iletişim yasağına uymasını, belli programlara (öfke kontrolü/psiko-sosyal destek) katılmasını, belirli yer ve kişilere yaklaşmamasını şart koşabilir. 6284 sayılı tedbirler HAGB’den bağımsız olarak yürür; ikisi paralel uygulanır.

5) İhlal hâli: Hüküm ne zaman açıklanır?

Yeni kasıtlı suç veya yükümlülük ihlali varsa mahkeme genellikle hükmü açıklar.
Hâkim, ihlalin önem–ağırlığına göre uyarıyla yetinme ya da yükümlülükleri değiştirme/uzatma seçeneklerini de kullanabilir; ancak mağdura temas gibi ağır ihlallerde açıklama eğilimi güçlüdür.

6) Mağdur açısından HAGB

HAGB verilmesi mahkûmiyetin ortadan kalktığı anlamına gelmez; hüküm kurulmuştur, sadece açıklanması ertelenmiştir. Mağdur;

6284 korumasının sürmesini,
yaklaşmama/iletişim yasağı gibi yükümlülüklerin denetim süresine şart edilmesini,
ihlal hâlinde hükmün açıklanmasını talep edebilir.
Ayrıca mağdur katılan sıfatıyla HAGB’ye itiraz edebilir; gerekçe olarak “olumlu kanaat yokluğu”, “neticenin ağırlığı”, “tekrar riski” ileri sürülebilir.

7) Savunma stratejisi – HAGB’ye giden yol

Israrın kesilmesi ve belgeleme: Numara/sosyal medya/hat değişikliği, konum paylaşımının kapatılması, cihaz–hesap kullanımı sınırlamaları.
Gönüllü uyum: Tedbir kararlarına eksiksiz riayet; mağduru tetikleyebilecek her davranıştan kaçınma.
Pişmanlık ve onarım: Uzlaştırma sürecinde anlamlı edimler; samimi özür; gerekiyorsa terapi/rehabilitasyon programlarına katılım belgeleri.
Cezanın 2 yıl eşiğine indirimi: Olay yoğunluğuna göre teşebbüs, haksız tahrik (uygunsa), takdiri indirim (TCK m.62) ve lehe kişiselleştirme argümanları.

8) HAGB ile karıştırılan kurumlar

Erteleme (TCK m.51): Hüküm açıklanır, infaz ertelenir ve denetimli şartlarla sürer; ihlalde infaza dönülür.
Adlî para cezasına çevirme (TCK m.50): 1 yıl ve altındaki hapis cezaları seçenek yaptırımlara çevrilebilir.
Uzlaştırma (CMK m.253): Soruşturmada devreye girer; uzlaşma olursa dava açılmaz. HAGB ise hüküm safhasında gündeme gelir.

9) Adli sicil – Arşiv kaydı

HAGB kararı adli sicile işlenmez, arşivde tutulur. Denetim süresi sonunda düşme kararıyla birlikte arşiv kaydının paylaşımı da sınırlıdır; ancak belirli kamu görevleri/izinleri bakımından mahkemeler arşiv sorgusu yapabilir.

Sonuç

Israrlı takip dosyalarında HAGB, özellikle temel tipte ve ilk suç vakalarında, sanığın davranışını kalıcı olarak değiştirdiğini gösterdiği durumlarda mümkün hâle gelir. Nitelikli tipte, tedbir ihlali içeren veya mağdurun hayat düzenini kökten bozan ağır olaylarda ise 2 yıl eşiği aşılabildiğinden HAGB çoğu kez uygulanamaz. Hangi yönde talep edeceğiniz; ceza miktarını 2 yıl bandına indirme ve olumlu kanaati somut delillerle oluşturma becerisine bağlıdır. Mağdur vekilliğinde ise riskin devam ettiğini, koruma tedbirlerinin zorunluluğunu ve olumlu kanaatin oluşmadığını kuvvetli delillerle göstermek esastır.

Single Blog Title