Israrlı Takip Suçu Cezasının Ertelenmesi veya Adlî Para Cezasına Çevrilmesi (TCK m.123/A – m.50 – m.51)

Israrlı takip (TCK 123/A) temel hâlde 6 ay–2 yıl hapis, nitelikli hâllerde 1–3 yıl hapis aralığındadır. Bu bandın neresine yerleştiğiniz, cezanın adlî para cezasına çevrilmesi (TCK 50) ve cezanın ertelenmesi (TCK 51) açısından belirleyicidir

1) Adlî para cezasına çevirme (TCK m.50) – “1 yıl” eşiği

• Kural: Kasten işlenen suçlarda hapis cezası 1 yıl veya daha az ise hâkim; adlî para cezasına (veya kanunda sayılı diğer seçenek yaptırımlara) çevirebilir.

• Temel tip (6 ay–2 yıl): Cezanız 1 yıl ve altına indirilebilirse (ör. alt sınırdan başlama, TCK 62 takdiri indirim, koşulları varsa haksız tahrik/teşebbüs indirimi) para cezasına çevirme gündeme gelir.

• Nitelikli tip (1–3 yıl): Çevirmeyi mümkün kılmak için sonuç cezanın 1 yılın altına inmesi gerekir. Nitelikli vakalarda bu eşik pratikte zordur, ama imkânsız değildir (ör. güçlü indirim zinciri, sınırlı ısrar, düşük netice ağırlığı).

• Nasıl hesaplanır? Adlî para cezası gün sayısı ve gün karşılığı miktar üzerinden belirlenir; gün karşılığı miktar şahsî ve ekonomik duruma göre takdir edilir.

• Ne zaman verilmez? 1 yılın üstündeki hapis çevrilemez. Ayrıca eylemin ağırlığı (tedbir ihlali, mağdurun yaşamında köklü değişiklik) mahkemeleri çevirmeye karşı ihtiyatlı kılar.

Savunma ipucu: “Israr”ın yoğunluğu ve neticenin ağırlığı (ciddi huzursuzluk/güvenlik endişesi) cezayı üst sınıra iter. Kayıtlarda süre–sıklık–yoğunluk azsa, pişmanlık ve erken kesme davranışı varsa, 1 yıl bandına iniş mümkün olabilir.

2) Cezanın ertelenmesi (TCK m.51) – “2 yıl” eşiği

• Kural: Hapis cezası 2 yıl veya daha az ise; sanığın geçmişi, duruşmadaki tutumu, gelecekte suç işlemeyeceği yönünde olumlu kanaat varsa erteleme yapılabilir.

• Temel tip: 6 ay–2 yıl bandı, doğal olarak erteleme alanı içindedir.

• Nitelikli tip: 1–3 yıl aralığında 2 yılın üstüne çıkıldığında erteleme mümkün olmaz; 2 yıl veya altına indirilen nitelikli dosyalarda erteleme teknik olarak mümkündür.

• Denetim süresi ve yükümlülükler: Erteleme verilirse denetim şartları (mağdura yaklaşmama, programlara katılım vb.) konabilir; ihlâlde ertelemenin bozulması riski vardır.

Savunma ipucu: Erteleme için anahtar, hâkimin “yeniden suç işlemez” kanaatini somutlamaktır: ısrarın tamamen kesilmesi, 6284 tedbirlerine eksiksiz uyum, psikososyal destek/terapiye katılım, sosyal medya–iletişim sınırlandırmaları gibi belgelenmiş davranış değişikliği.

3) HAGB ile karıştırmayın (kısa not)

Bu başlık erteleme/para cezası olsa da pratikte birlikte tartışılır: HAGB (CMK 231) için de 2 yıl veya altı ceza gerekir; sabıka temizliği ve olumlu kanaat şarttır. HAGB’de hüküm kurulup açıklanması ertelenir; ertelemede ise hüküm açıklanır ama infaz ertelenir.

4) Nitelikli hâllerin (TCK 123/A-2) etkisi

• Çocuğa/eşe–boşanılan eşe karşı,

• Tedbir (uzaklaştırma/iletişim yasağı) ihlaline rağmen,

• Mağdurun iş–okul–konut değiştirmesine/iş–okul bırakmasına yol açan olaylarda ceza 1–3 yıl bandına yükselir.
  Bu dosyalarda mahkemeler genel önleme ve mağdur güvenliği gerekçesiyle 2 yılın üstüne çıkma eğiliminde olabilir; bu da erteleme/HAGB/çevirme ihtimallerini daraltır.

5) Uzlaştırma–şikâyet–zamanaşımı üçlüsü (son tabloyu etkiler)

• Suç şikâyete bağlıdır: mağdur fiil ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikâyet etmelidir.

• Suç uzlaştırma kapsamındadır: soruşturmada uzlaştırma işletilir; uzlaşma olursa dava açılmaz.

• Dava zamanaşımı genel olarak 8 yıltır.
  (Bunlar doğrudan cezanın ertelenmesi/çevirilmesini belirlemez; ama dosyanın kaderini etkileyen usul boyutudur.)

• Para cezasına çevirme: Sonuç hapis ≤ 1 yıl mı? Evetse TCK 50 gündemde.

• Erteleme: Sonuç hapis ≤ 2 yıl mı? Evetse TCK 51 mümkün; olumlu kanaat şart.

• Nitelikli hâl var mı? Varsa ceza 1–3 yıl bandında; eşiklere iniş için indirime elverişli veri gerekiyor.

• Davranış değişikliği belgelendi mi? (ısrarın kesilmesi, tedbire uyum, terapi/rehab., mağdurdan özür, iletişimi kalıcı kesme önlemleri).

• Delil mimarisi: Israrın sayı–süre–yoğunluğu düşürülmüş ve netice hafif mi?

1. Temel tip – düşük yoğunluk: Birkaç gün arayla ısrarlı mesaj/arama; mağdurda endişe doğmuş, sanık erken aşamada tüm iletişimi kesmiş, pişmanlık ve uyum belgeli → 9–12 ay bandına iniş mümkün; TCK 50 ile para cezasına çevirme veya TCK 51 erteleme şansı yüksek.

2. Nitelikli tip – tedbir ihlali: Uzaklaştırmaya rağmen konut önünde bekleme ve yoğun arama; mağdur işini bırakıyor → ceza 2 yıl üstü kurulabilir; çevirmeye kapalı, erteleme/HAGB zayıf.

Sonuç

• Adlî para cezasına çevirme için 1 yıl; erteleme için 2 yıl eşikleri kritik.

• Bu eşiklere inmek, ısrarın yoğunluğunu küçültmek, neticenin ağırlığını sınırlamak ve somut ıslah göstergeleri sunmakla mümkün olur.

• Nitelikli hâller ve tedbir ihlali, mahkemeleri bireyselleştirme kurumlarına karşı temkinli kılar.

• Savunmada hedef, cezayı eşik altına indirmek ve olumlu kanaati belgelerle kurmaktır; katılan vekilliğinde hedef, tehlikelilik–süreklilik–netice üçlüsünü somutlayıp bireyselleştirmeyi dışlamaktır.

                                                                                                                                             Ada Ceren KENDİGELEN