İSPANYA’DA GOLDEN VİSA NASIL ALINIR?

Giriş

Yatırım yoluyla oturum ve vatandaşlık kazanımına imkân tanıyan “Golden Visa” programları, 2010’lu yıllarda Avrupa’da giderek yaygınlaşmıştır. Bu programlar, ekonomik krize karşı sermaye çekme amacı taşımakta olup, başvuran yabancı yatırımcılara ikamet, serbest dolaşım ve vatandaşlık gibi önemli avantajlar sunmaktadır. Bu kapsamda İspanya, 2013 yılında başlattığı “Ley de Emprendedores” ile Avrupa’daki en cazip Golden Visa sistemlerinden birini oluşturmuştur.

Ancak 2024 itibarıyla, İspanya’da Golden Visa programına ilişkin ciddi reform tartışmaları yürütülmekte ve bazı adımlar atılmaktadır. Bu makalede, İspanya Golden Visa sisteminin hukuki çerçevesi, yatırım koşulları, başvuru süreçleri, vatandaşlık rejimiyle ilişkisi ve Avrupa Birliği ile iç hukuktaki gelişmeler ayrıntılı şekilde incelenecektir.

---

1. Golden Visa Programının Hukuki Dayanağı

İspanya Golden Visa sistemi, 27 Eylül 2013 tarihli Law 14/2013 (“Ley de apoyo a los emprendedores y su internacionalización”) uyarınca yürürlüğe girmiştir. Bu yasa, yüksek nitelikli yabancıların, girişimcilerin ve yatırımcıların ülkeye çekilmesini hedeflemekte; bu amaçla özel bir oturum izni mekanizması öngörmektedir.

Golden Visa, klasik İspanya göç hukuku rejiminden ayrılarak daha hızlı, belge açısından daha esnek ve oturumla birlikte serbest dolaşım hakkı tanıyan bir yapı sunar. Bu izin, İspanya’da ikamet etme zorunluluğu olmaksızın 2 yıllık oturumla başlar ve 5. yılda süresiz oturuma, 10. yılda vatandaşlığa kapı aralar.

---

2. Yatırım Türleri ve Şartlar

2024 yılı itibarıyla İspanya Golden Visa başvurusu için başlıca yatırım türleri ve asgari tutarları şu şekildedir:

a) Gayrimenkul Yatırımı

• En az 500.000 € tutarında gayrimenkul satın alınması

• Birden fazla taşınmaz olabilir ancak toplam değerin net 500.000 € olması şart

• Banka kredisiyle alınan taşınmazlar sadece 500.000 €’yu aşan kısmı için dikkate alınır

b) Sermaye ve Hisse Yatırımı

• En az 1.000.000 € tutarında İspanyol şirket hissesi veya banka mevduatı

• 2.000.000 € tutarında İspanyol devlet tahvili yatırımı

c) İş Kurma ve İstihdam Yaratma

• İspanya ekonomisine sosyal, bilimsel veya teknolojik katkı sağlayan bir girişim

• Yatırım tutarı esnek ancak projede istihdam yaratma ve inovasyon şartı vardır

---

3. Başvuru Süreci ve Belgeler

a) Yetkili Kurumlar

Başvurular İspanya Dışişleri Bakanlığı‘na bağlı konsolosluklar ya da ülke içindeki Büyük Girişimciler Birimi (UGE) tarafından alınır.

b) Gerekli Belgeler

• Geçerli pasaport

• Yatırımın tamamlandığını gösteren belgeler (tapu, banka dekontu, hisse senedi vs.)

• Sağlık sigortası

• Sabıka kaydı

• Mali yeterlilik beyanı (kendisi ve aile üyeleri için yeterli gelir)

c) İşlem Süresi

Başvurular genellikle 20 iş günü içinde sonuçlandırılır. Bu yönüyle klasik göçmenlik izinlerinden çok daha hızlıdır.

---

4. Oturum İzninin Özellikleri

Golden Visa sahipleri:

• İspanya’da ikamet etmek zorunda olmadan yılda yalnızca bir kez giriş çıkış yaparak oturum hakkını koruyabilir

• Schengen bölgesinde serbest dolaşım hakkı elde eder

• İlk başta 2 yıl, ardından 5 yıl süreyle yenilenen oturum iznine sahip olur

• Aile üyelerini (eş, çocuklar, bağımlı ebeveynler) başvuruya dahil edebilir

---

5. Süresiz Oturum ve Vatandaşlık

Golden Visa sahipleri;

• 5 yıl sonunda süresiz oturum izni başvurusunda bulunabilir (İspanya’da yılda 183 gün fiilen bulunma şartıyla)

• 10 yıl kesintisiz yasal ikamet sonrası İspanya vatandaşlığına başvurabilir

a) Türk Vatandaşları İçin İstisna

Türkiye ile İspanya arasında özel bir vatandaşlık anlaşması bulunmadığı için, Türk vatandaşlarının da 10 yıllık yasal ikamet süresi geçerlidir.

Vatandaşlık için gerekli olanlar:

• İspanyolca bilgisi (DELE A2 seviyesi)

• İspanyol kültürü ve anayasa bilgisi (CCSE sınavı)

• Sabıka kaydının olmaması

• Entegrasyon beyanı ve vergi yükümlülüğünün yerine getirilmesi

---

6. 2024 Gelişmeleri ve Reform Tartışmaları

İspanya’da 2024 yılı itibarıyla Golden Visa sisteminin kaldırılması veya sınırlandırılması gündemdedir. Başbakan Pedro Sánchez, 2024 Nisan ayında yaptığı açıklamada:

“Spekülasyonu artıran ve şehirlerimizi yaşanmaz hale getiren gayrimenkul temelli Golden Visa sistemine son vereceğiz.”
demiştir.

a) Gündemdeki Değişiklikler

• Gayrimenkul yatırımına dayalı oturum hakkının kaldırılması

• Yalnızca teknoloji ve sanayi yatırımlarına öncelik verilmesi

• Fiili ikamet zorunluluğunun artırılması

• Başvuru denetimlerinin sıkılaştırılması

Bu reformların yasalaşması halinde, sistem Portekiz modeli gibi daha stratejik yatırım türlerine odaklanacaktır.

---

7. Avrupa Birliği’nin Yaklaşımı

AB Komisyonu, 2020’den bu yana Golden Visa uygulamalarını eleştirmektedir. Özellikle şu riskler vurgulanmaktadır:

• Kara para aklama

• Vergi kaçırma

• AB vatandaşlığı ve serbest dolaşım hakkının ticarileştirilmesi

• Denetimsiz başvurularla güvenlik tehdidi

İspanya, Malta ve Yunanistan gibi ülkeler bu konuda defalarca uyarılmıştır. İspanya reform planlarını bu baskılar doğrultusunda hazırlamaktadır.

---

8. Türk Vatandaşları Açısından Değerlendirme

a) Yoğun Talep

Türk yatırımcılar, döviz birikimlerini güvenli Avrupa limanlarına yönlendirmek amacıyla Golden Visa programlarına yüksek ilgi göstermektedir. İspanya, Portekiz ve Yunanistan bu bağlamda ilk tercih edilen ülkeler arasındadır.

b) Gayrimenkulün Kaldırılması Etkisi

İspanya’nın gayrimenkul temelli vize sistemini kaldırması halinde:

• Türk yatırımcılar alternatif yatırım araçlarına yönelecektir

• Sermaye fonları, inovasyon projeleri ve şirket alımları öne çıkacaktır

• Hukuki ve mali danışmanlık ihtiyacı artacaktır

---

9. Eleştiriler ve Hukuki Tartışmalar

a) Toplumsal Eleştiri

İspanyol kamuoyunda Golden Visa sistemine yönelik en önemli eleştiriler:

• Yabancı yatırımcıların yerel halkın konut erişimini zorlaştırması

• Konut fiyatlarının yükselmesi

• Sosyal entegrasyonun zayıf olması

b) Anayasal Boyut

İspanya Anayasası (La Constitución Española), yabancılara ayrımcılık yapılmaması ve kamusal kaynakların adil dağıtımı ilkelerini benimser. Bu bağlamda Golden Visa sistemi zaman zaman anayasal eşitlik ilkesiyle çatışma riski taşımaktadır.

---

10. Sonuç

İspanya Golden Visa programı, 2013’te başlatılan yatırım odaklı oturum sistemleri arasında en geniş kapsama sahip modellerden biri olmuştur. Ancak 2024 yılı itibarıyla hem iç hukukta hem de AB düzeyinde yoğun baskılar nedeniyle reform sürecine girilmiştir. Özellikle gayrimenkul alımına dayalı oturum hakkının kaldırılması, sistemin hem felsefesini hem de başvuru kitlesini değiştirecektir.

Türk yatırımcılar açısından hâlâ önemli fırsatlar barındıran İspanya, bundan sonra daha fazla kurumsal ve stratejik sermaye yatırımı arayacaktır. Bu dönüşüm, hukuki bilgiye dayalı doğru yönlendirmeyle hem başvuru sahiplerinin hak kaybını önleyecek hem de ülkenin çıkarlarını koruyacaktır.