İran’da Yabancıların Şirket Kurması Mümkün mü, Hukuki Düzenlemeler Nelerdir?

Giriş

İran, Orta Doğu’nun en stratejik ülkelerinden biri olarak hem enerji kaynakları hem de gelişen ticaret ağları sayesinde yabancı yatırımcıların dikkatini çekmektedir. Ancak İran’da yabancıların şirket kurması, diğer birçok ülkeye kıyasla daha katı hukuki prosedürlere bağlıdır. Bu yazıda, İran’da yabancıların şirket kurma süreçleri, hukuki engeller, gerekli belgeler ve kurgusal bir örnek olay üzerinden pratik işleyiş detaylı şekilde ele alınacaktır.

---

İran’da Yabancılar İçin Şirket Kurma İmkanları

İran’da yabancıların şirket kurması İran Ticaret Kanunu ve Yabancı Yatırımların Teşviki ve Korunması Yasası (FIPPA) kapsamında mümkündür. Bu yasalar çerçevesinde yabancılara:

• Ortaklık kurma (İranlı gerçek veya tüzel kişilerle),

• Tamamen yabancı sermayeli şirket kurma,

• Ortak girişim (joint venture) projeleri yürütme,

• Serbest ticaret bölgelerinde yatırım yapma imkânı tanınmaktadır.

Özellikle serbest ticaret bölgelerinde (Kish, Qeshm, Chabahar vb.) yabancılar için daha kolaylaştırılmış prosedürler bulunmaktadır.

---

Şirket Türleri

İran’da yabancıların en çok tercih ettiği şirket türleri şunlardır:

1. Limited Şirket (LLC – Sherkat ba Masouliat Mahdood)

   • En az 2 ortak ile kurulabilir.

   • Yabancı yatırımcıların küçük ve orta ölçekli projelerde tercih ettiği şirket tipidir.

2. Anonim Şirket (Joint Stock Company – Sherkat Sahami Khas)

   • En az 3 hissedar gerekir.

   • Daha büyük yatırımlar için uygundur.

3. Şube veya Temsilcilik Açma

   • Yabancı bir şirket, İran’da şube açarak faaliyet gösterebilir.

   • Bu yol genellikle pazarlama, lojistik ve temsil faaliyetleri için kullanılır.

---

Hukuki Şartlar ve Belgeler

Yabancıların şirket kurabilmesi için İran mevzuatına göre bazı belgelerin hazırlanması gerekir:

• Pasaport fotokopisi ve noter tasdiki

• İran’da yasal ikamet izni

• Ana sözleşme taslağı

• Şirketin faaliyet alanını açıklayan belge

• Yabancı yatırım başvuru formu

• Sermayenin kaynağını gösteren belgeler

Ayrıca, şirket kuruluşu için belgelerin Farsça’ya çevrilip noter onaylı olması şarttır.

---

Başvuru Süreci

1. İlk Başvuru: Yabancı yatırımcı, İran Yatırım Teşvik Ajansı’na (OIETAI) başvurur.

2. Değerlendirme: Belgeler incelenir ve yatırımın İran’ın kamu düzenine uygun olup olmadığı değerlendirilir.

3. Şirket Kaydı: Ticaret Sicil Ofisi’nde şirket kaydı yapılır.

4. Vergi ve İzinler: Vergi numarası alınır ve sektöre göre ek ruhsatlar çıkarılır.

5. Faaliyete Başlama: Şirket resmi olarak faaliyetlerine başlayabilir.

---

Hukuki Engeller ve Kısıtlamalar

• Stratejik sektörlerde (petrol, gaz, telekomünikasyon, medya vb.) yabancıların doğrudan şirket kurması sınırlıdır.

• Bazı sektörlerde İranlı ortak şartı aranır.

• Yabancıların mülkiyet edinmesi belirli bölgelerle sınırlandırılmıştır.

• Yabancıların elde ettiği gelirler İran’da vergilendirilir.

---

Kurgusal Örnek Olay

A şahsı, Türkiye’de gıda sektöründe faaliyet gösteren bir girişimcidir. İran pazarına açılmak için Tahran’da bir limited şirket kurmak ister.

• A şahsı önce İran’daki bir hukuk bürosu aracılığıyla başvuruda bulunur.

• Gerekli belgeler Farsçaya çevrilip noter tasdiki yapılır.

• Şirket ana sözleşmesi hazırlanır ve faaliyet konusu “gıda ithalat ve dağıtımı” olarak belirlenir.

• OIETAI başvuruyu inceler ve onay verir.

• Ticaret Sicili’nde şirket kaydı tamamlanır ve A şahsı artık İran’da resmi olarak faaliyet gösterebilir.

Ancak A şahsı, şirket gelirlerinin vergilendirilmesi ve döviz transferi konusunda hukuki danışmanlık almak zorunda kalır. Bu durum, yabancı yatırımcıların yerel danışmanlarla çalışmasının önemini göstermektedir.

---

Sonuç

İran’da yabancıların şirket kurması mümkündür ancak ciddi bürokratik süreçler ve hukuki engeller söz konusudur. Uygun belgelerin hazırlanması, Farsça noter onaylarının alınması ve yatırımın İran mevzuatına uygun olması şarttır. Ayrıca, yatırımcıların serbest ticaret bölgelerini tercih etmesi daha avantajlı olabilir.