İnternetten ve Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu ve Cezası
Günümüzde internetin ve sosyal medyanın yaygın kullanımı, ifade özgürlüğünü genişletirken aynı zamanda bireylerin şeref, haysiyet ve saygınlıklarına yönelik saldırıların da artmasına neden olmuştur. Sosyal medya platformlarında yapılan paylaşımlar, yazılar, görseller veya yorumlar çoğu zaman hakaret suçunu gündeme getirmektedir. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) düzenlenen hakaret suçu, internet üzerinden işlenmesi halinde de aynı yaptırımlara tabidir. Özellikle aleniyet unsurunun kolayca gerçekleşmesi nedeniyle sosyal medya kaynaklı hakaret suçları son yıllarda ciddi artış göstermiştir. Bu yazıda, internet ve sosyal medya üzerinden hakaret suçunun tanımı, unsurları, cezaları ve Yargıtay uygulamaları detaylı olarak ele alınacaktır.
Hakaret Suçunun Tanımı ve Hukuki Dayanağı
Hakaret suçu, TCK m. 125’te düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre:
“Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden ya da sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, hakaret suçunu işlemiş olur.”
Bu hüküm çerçevesinde hakaret, hem somut isnat (örneğin “hırsız” demek) hem de sövme (küfür ve aşağılayıcı ifadeler) şeklinde gerçekleşebilir. Sosyal medya ortamında yapılan paylaşımlar, yorumlar ve hatta özel mesajlar da hakaret kapsamına girebilir. Yargıtay, hakaretin internet üzerinden yapılması durumunda da suçun oluştuğunu kabul etmektedir.
İnternetten Hakaret Suçunun Unsurları
Hakaret suçunun oluşabilmesi için üç temel unsurun varlığı aranır:
-
Mağdura Yönelik Rencide Edici İfade: Hakaret, mağdurun şeref ve haysiyetini zedeleyecek nitelikte olmalıdır.
-
Failin Kastı: Hakaret suçu kasten işlenebilir; fail, hakaret amacıyla hareket etmelidir.
-
Aleniyet: Hakaretin başkalarının görebileceği veya duyabileceği şekilde yapılması halinde ceza ağırlaşır. Sosyal medyada yapılan paylaşımlar genellikle aleni kabul edilir.
Özellikle Facebook, Twitter (X), Instagram, YouTube yorumları, forum gönderileri ve WhatsApp gruplarında yapılan hakaret içerikli ifadeler, aleniyet unsurunun gerçekleşmesine yol açabilir.
Sosyal Medyada Hakaret Suçunun Özellikleri
Sosyal medya, geniş kitlelere hitap ettiği için hakaret suçunda alenen işlenme unsuru kolayca sağlanır. TCK m. 125/4’e göre, hakaret alenen işlenirse ceza altıda bir oranında artırılır. Örneğin, 3 ay – 2 yıl arasında değişen hapis cezası, sosyal medya üzerinden alenen yapıldığında daha yüksek oranda uygulanır.
Yargıtay kararlarına göre, sosyal medya hesaplarından yapılan “herkese açık” paylaşımlar kesin olarak aleni kabul edilirken, yalnızca sınırlı arkadaş grubuna yapılan paylaşımlarda aleniyetin oluşup oluşmadığı olayın özelliklerine göre değerlendirilir.
Hakaret Suçunun Cezası
TCK m. 125’e göre hakaret suçunun cezası:
-
3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır.
-
Suçun kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi halinde ceza 1 yıldan 2 yıla kadar hapis olarak belirlenir.
-
Sosyal medya üzerinden alenen yapılması durumunda ceza artırılır.
Ayrıca mağdurun şikâyeti hakaret suçunun takibinde esastır. Şikâyet süresi, hakaretin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır. Mağdur bu süre içinde Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunmazsa soruşturma açılamaz.
İnternette Hakaret ve İfade Özgürlüğü Arasındaki Denge
Hakaret suçunun sosyal medya üzerinden değerlendirilmesinde, ifade özgürlüğü ile kişilik haklarının korunması arasındaki denge önemlidir. Eleştiri, hakaretle karıştırılmamalıdır. Eleştiri, kaba da olsa hukuken korunan bir ifade özgürlüğüdür. Ancak kişilik haklarını hedef alan aşağılayıcı sözler hakaret olarak kabul edilir.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi bir kararında, politikacıya yöneltilen ağır eleştirilerin hakaret sınırını aşmadığına, ancak küçük düşürücü ifadelerin hakaret sayılacağına hükmetmiştir. Bu nedenle her paylaşımın bağlamı, amacı ve kullanılan kelimeler dikkatle değerlendirilir.
Sosyal Medyada Delil Toplama
Hakaret suçu internet üzerinden işlendiğinde, en önemli aşama delil tespitidir. Sosyal medya paylaşımlarının ekran görüntüsü alınarak, mümkünse noter onaylı tespit yapılması önerilir. Ayrıca BTK (Bilgi Teknolojileri Kurumu) ve sosyal medya platformlarından IP adresi tespiti ve kullanıcı bilgileri talep edilebilir. Bu deliller soruşturma ve kovuşturma aşamasında kritik rol oynar.
Yargıtay Kararları ve Sosyal Medya Hakaretleri
Yargıtay, sosyal medya üzerinden yapılan hakaretlerde:
-
Paylaşımın herkese açık olması durumunda aleniyet unsurunun kesin olarak oluştuğunu,
-
Kapalı gruplarda bile üçüncü kişilerin görebileceği ifadelerin hakaret sayılabileceğini,
-
Emoji, karikatür ve fotomontaj gibi görsellerin de hakaret kapsamına girebileceğini kabul etmiştir.
Örneğin Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2020/3145 E., 2021/4798 K. sayılı kararında, sosyal medya üzerinden yapılan aşağılayıcı yorumların hakaret suçunu oluşturduğu ve ceza verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Hakaret Suçunda Manevi Tazminat
Hakaret suçunun mağduru, yalnızca ceza davası açmakla kalmaz, ayrıca manevi tazminat davası da açabilir. Türk Borçlar Kanunu m. 58 uyarınca, kişilik haklarının ihlal edildiği durumlarda mağdur, uğradığı manevi zararın giderilmesi için tazminat talebinde bulunabilir. Sosyal medya üzerinden yapılan hakaretlerde manevi tazminat talepleri, çoğunlukla ceza yargılamasıyla birlikte veya ayrı bir hukuk davasında görülür.
Hakaret Suçundan Korunma Yolları
-
Sosyal medya paylaşımlarında hakaret içerikli yorumlar görüldüğünde ekran görüntüsü alınıp noter aracılığıyla tespit yapılmalıdır.
-
Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikâyette bulunularak şikâyet dilekçesi ve deliller sunulmalıdır.
-
Gerekirse erişim engeli ve içerik kaldırma talebiyle Sulh Ceza Hâkimliği’ne başvurulabilir.
Bu yollarla mağduriyetin hem ceza hem de hukuk boyutunda giderilmesi mümkündür.
Sonuç ve Değerlendirme
İnternet ve sosyal medya, bireylerin kendini ifade etmesini kolaylaştırsa da, sorumsuzca kullanılan ifadeler hakaret suçunu gündeme getirmektedir. TCK m. 125 kapsamında, sosyal medya üzerinden yapılan hakaretler ciddi yaptırımlara tabidir ve aleni nitelikleri nedeniyle ceza artırımına neden olur.
Hakaretin eleştiri sınırları içinde kalıp kalmadığı, olayın koşullarına göre yargı mercileri tarafından titizlikle değerlendirilir. Sosyal medyanın anonim yapısı failin bulunmasını zorlaştırsa da, bilişim teknikleri ve BTK kayıtları sayesinde failin kimliğine ulaşmak mümkündür.
Sonuç olarak, sosyal medya kullanıcılarının ifade özgürlüğü ile başkalarının şeref ve saygınlığına saygı gösterme yükümlülüğü arasında hassas bir denge gözetmeleri gerekir. Hakaret içerikli paylaşımlar, yalnızca hukuki değil, aynı zamanda sosyal ve etik açıdan da ciddi sonuçlar doğurur.
About Post Author
