İnternetten Lisanssız Yazılım İndirmek Suç mudur? Kullanıcı ile Dağıtıcı Arasındaki Hukuki Ayrım

Giriş

Gelişen internet altyapısı ve torrent gibi paylaşım platformlarının yaygınlaşmasıyla birlikte, lisanssız yazılımların dijital ortamda erişimi ciddi oranda artmıştır. Ancak birçok kullanıcı, “sadece indiriyorum, dağıtmıyorum” veya “kendi bilgisayarımda kullanıyorum, ticaretini yapmıyorum” gibi gerekçelerle bu eylemin suç teşkil etmediğini düşünmektedir.

Oysa Türk Ceza Hukuku ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) hükümleri çerçevesinde, lisanssız yazılımın indirimi, kullanımı ve dağıtımı arasında ciddi hukuki ayrımlar bulunmaktadır. Bu makalede, internetten lisanssız yazılım indirmenin hukuki niteliği, kullanıcı ile dağıtıcı arasındaki cezai ve hukuki sorumluluk farkları detaylı biçimde açıklanacaktır.

1. Konuya İlişkin Mevzuat

a) 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)

• Madde 71: Eser sahibinin izni olmadan eser çoğaltılamaz, yaygınlaştırılamaz, dağıtılamaz.
• Bilgisayar programları, 2001 yılında yapılan değişiklikle FSEK kapsamına açıkça alınmıştır.
• FSEK m.71 kapsamında 2 yıla kadar hapis ve adli para cezası öngörülür.

b) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)

• Madde 244: Bilişim sistemine girme, engelleme, bozma gibi fiiller suç olarak düzenlenmiştir.
• Madde 245: Yetkisiz yazılım kullanımı, özellikle dağıtım şeklinde gerçekleşirse suç oluşabilir.

2. Kullanıcı mı, Dağıtıcı mı? Fark Nedir?

A) Sadece Kendi Bilgisayarına İndiren Kişi (Pasif Kullanıcı)

• İndirme eylemi eserin izinsiz çoğaltılmasıdır (FSEK m.71).
• Ticari amaç güdülmese bile ceza soruşturması açılabilir.
• Ancak yargı uygulamasında genellikle uyarı ya da şikâyet sonrasında ceza tehdidiyle uzlaşma tercih edilmektedir.

B) Torrent veya Dosya Paylaşım Sitelerinde Yükleme ve Yayma Yapan Kişi (Aktif Dağıtıcı)

• Eserin umuma iletim suretiyle yayılması, dağıtılması söz konusudur.
• Ceza artırılır, hatta ticari boyuta ulaştığında nitelikli suç kabul edilir.
• TCK ve FSEK kapsamında hem hapis hem de ciddi para cezası söz konusudur.

3. Yargı Kararlarında Yaklaşım

Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2016/3421 E., 2017/1832 K.

“Sanığın lisanssız yazılımı internet ortamından indirerek, işyerinde aktif şekilde kullandığı sabittir. Kullanımın kapsamı ticari olduğundan cezai sorumluluğu vardır.”

Yargıtay 11. HD, 2020/2451 E., 2021/1784 K.

“Programı kendi bilgisayarına indirmekle yetinen sanığın, programı dağıttığına dair somut delil olmadığından beraatine karar verilmesi isabetlidir.”

Yorum:
Yargıtay, sadece kişisel kullanımda kalan ve ticari olmayan tekil indirmeleri genellikle ceza soruşturmasına konu yapmamakta; ancak dağıtım, çoklu cihaz kurulumu, satış amaçlı kullanım veya ticari faaliyette kullanımı cezalandırmaktadır.

4. Delillendirme Sorunu

• Sadece bir indirme geçmişi yeterli olmayabilir.
• Eserin cihazda bulunması, kullanım süresi, ekran görüntüleri, dosya isimleri ve sistem logları önemlidir.
• Dağıtımın ispatı için IP adresleri, sunucu kayıtları ve paylaşım izleri analiz edilir.
• Noter tespiti, bilirkişi raporları, kolluk taramaları delil olarak kullanılır.

5. Kullanıcının Ceza Sorumluluğu Hangi Hallerde Doğar?

Eylem	Suç Oluşur mu?	Açıklama
Torrent ile indirme	Evet	FSEK m.71 ihlali
Crack dosyası kullanımı	Evet	Lisans bypass’ı
Satın alınmış yazılımın paylaşılması	Evet	Dağıtım sayılır
Kişisel kullanım, tek bilgisayar	Tartışmalı	Ticari değilse uyarı/uzlaşma tercih edilir
Şirket içinde kurulum	Evet	İşverenin sorumluluğu doğar

6. Şirketlerde Kullanıcının mı, İşverenin mi Sorumluluğu?

• İşverenin denetim ve organizasyon yükümlülüğü nedeniyle, lisanssız yazılım kullanımından öncelikle işveren sorumlu tutulur.
• Ancak bilinçli kurulum yapan çalışan, özellikle IT personeli ise, müşterek fail olabilir.

7. Korunma ve Hukuka Uygun Kullanım İçin Öneriler

• Ücretsiz ve açık kaynak alternatiflere yönelin (örneğin: LibreOffice, GIMP, Blender).
• Kullandığınız yazılımın lisans politikasını okuyun.
• Kurumsal ortamlarda mutlaka lisans envanteri tutun.
• Farkında olmadan indirilmiş lisanssız yazılımların derhal kaldırılması, ileride cezai sorumluluğu azaltır.

8. Sonuç ve Değerlendirme

İnternetten lisanssız yazılım indirmek, hukuken eser sahibinin hakkını ihlal eden bir fiil olup suç teşkil edebilir. Ancak suçun oluşup oluşmadığı; kullanım amacı, dağıtım olup olmadığı, ticari faaliyetle bağlantısı gibi kriterlere göre değerlendirilir. Kullanıcı ile dağıtıcı arasındaki ayrım, ceza hukukunda özellikle kast ve fiilin kapsamı üzerinden yapılmaktadır. Bilinçsiz kullanıcıların dahi sorumluluktan kurtulamayacağı durumlar olabilir.Bu nedenle yazılım kullanımında, hem etik hem hukuki sorumluluk bilinciyle hareket edilmelidir.

Stj.Öğr. Esmanur AKTAŞ