İmar Hukukuna Aykırı Yapı Yapılması
I. Yapı Kavramı
A. Yapının Tanımı
İmar mevzuatında “yapı”, arazi veya arsa üzerinde kalıcı nitelikte inşa edilen; barınma, üretim, depolama, hizmet, ulaşım, altyapı vb. insan yapımı her türlü eseri kapsar. Kavram yalnızca klasik binalarla sınırlı değildir; istinat duvarı, teras kapatma, sundurma, konteyner, baz istasyonu platformu, güvenlik kulübesi, kiosk, hatta bazı durumlarda güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon gibi elemanlar da “yapı” kabul edilebilir. Anahtar ölçüt, mütemadi/kalıcı kullanım iradesi ve arza sabitlenmedir.
B. Yapı Kavramının Unsurları
1. Yapıların İnşaat Özelliği
Bir “yapı”dan söz edebilmek için inşai faaliyet bulunmalıdır. Prefabrik, modüler ya da sökülüp takılabilir üniteler de araza sabitlenmiş ve sürekli kullanıma özgülenmişse yapı sayılır. Bu nokta, “baraka-kulübe-konteyner” türü uyuşmazlıklarda belirleyicidir.
2. Yapıların Arz İle İlişkisi: Arza Bağlılık
a. Maddi unsur – arza sabitlenme: Kazık, temel, ankraj, betonarme/çelik iskelet, beton zemin, kalıcı bağlantı elemanları vs. ile toprakla fiziksel bağ kurulması.
b. İşlevsel unsur – sürekli kullanıma özgülenme: Sırf geçici şantiye barakası niteliğindeki tesisler, süreklilik ve fonksiyon açısından değerlendirilir. Geçicilik iddiasını destekleyen ruhsat/işyeri kayıtları, şantiye izinleri, sözleşmeler delil niteliğindedir.
Uygulama Notu: İdare çoğu kez fiili kullanım süresi (aylar/ yıllar), altyapı bağlantıları (elektrik-su), sabit temel gibi göstergeleri birlikte değerlendirir. Avukat, tespitte bu kriterlerin yokluğunu ispatlayabilirse “yapı sayılmama” üzerinden yaptırımı bertaraf edebilir.
II. Yapı Ruhsatı
A. Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzninin Niteliği
Yapı ruhsatı, plan-proje ve mevzuata uygun inşaat yapma yetkisi veren; yapı kullanma izni (iskan) ise tamamlanan yapının kullanıma açılmasına olanak sağlayan idari işlemlerdir. Her ikisi de şart işlem niteliğindedir; kazanılmış hak yalnızca mevzuata uygun ve süresinde alınmış ruhsat ve ekleri çerçevesinde söz konusu olur. Ruhsat, kural olarak sürelidir; süresi içinde başlanmayan ya da kesintiye uğrayan inşaatlarda yenileme gerekebilir.
Strateji: Aykırılık iddiasında, öncelikle ruhsatın geçerliliği, yürürlükteki plan ve yönetmelik değişiklikleri, ruhsat süresi ve revize projeler titizlikle incelenmelidir. Çoğu dosyada “ruhsat iptali/geri alma” veya “plan değişikliği” zinciri hukuka aykırılığın temelidir.
B. Yapı Ruhsatına Tabi Olan ve Olmayan Yapılar
1. Yapı Ruhsatına Tabi Yapılar
Genel kural, planlı alanlarda taşıyıcı sistem içeren/kalıcı nitelikteki tüm yapıların ruhsata tabi olduğudur. Kat ilavesi, teras kapatma, çatı arasının odaya çevrilmesi gibi hacim doğuran değişiklikler de ruhsat gerektirir. Ayrıca yapı tadilat ruhsatı gerektiren kapsamlı onarımlar ile kazan dairesi-asansör-merdiven çekirdeği gibi eleman değişiklikleri de bu kapsamdadır.
2. Yapı Ruhsatına Tabi Olmayan Yapılar
Basit onarımlar, boya-badana, mevcut malzemenin değiştirilmeden bakım-onarımı gibi işlemler çoğunlukla ruhsat dışıdır; ancak pek çok belediyede “görüş/uygunluk yazısı” istenir.
Köy yerleşik alanı ve benzeri istisna rejimlerde (belediye ve mücavir alan dışı bazı kırsal yapılar) bildirim/izin temelli farklı kurallar uygulanabilir (aşağıda bkz. III-B-3).
Risk: “Ruhsat dışı” kabul edilen basit işlemler hacim artışına veya taşıyıcı sistem değişikliğine yol açıyorsa, idare bunları “ruhsata tabi” sayar ve yaptırım uygular.
III. Ruhsatsız Yapı Yapılması
Ruhsatsızlık iki alt statüde karşımıza çıkar: planına uygun ama ruhsatsız ve planına da aykırı ve ruhsatsız.
A. Ruhsatsız Olup İmar Planına Uygun Yapı Yapılması
Plan şartlarını sağladığı hâlde ruhsat alınmadan inşa edilen yapılar, tespit-mühürleme ve süre verme (genellikle 30 gün) prosedürü sonunda ruhsat temin edilmezse yıkım ve idari para cezası ile karşılaşır.
Pratik Savunma:
- “Plan uygunluğu” teknik raporla ortaya konulmalı, ruhsat alınabilirlik somutlaştırılmalıdır.
- Yapı denetimi, mimari-statik-mekanik projeler ivedi tamamlanıp “meşrulaştırma” stratejisi işletilebilir.
- Mühürleme tutanağı ve tebligat usul eksikleri (tebligat adresi, tebligatın içeriği, süre hesabı) yürütmenin durdurulması (YD) için güçlü argümandır.
B. Ruhsatsız Olup İmar Planına Aykırı Yapı Yapılması
Planla öngörülmeyen yere veya fonksiyona yapı yapılması ağır aykırılık sayılır; genellikle ruhsatlandırma mümkün değildir.
1. İmar Planında Yol Olarak Öngörülen Yere Yapı veya Eklenti Yapılması
Planlı alanda yol, yeşil alan, park, donatı olarak ayrılan yerlere yapılan yapı/eklentiler doğrudan kaldırma/yıkıma konu olur. İdare, kamulaştırma beklemeksizin plan kararını uygulatabilir. Ancak kamulaştırmasız el atma veya plan donatı alanında uzun süreli atıl bırakma hallerinde malik yönünden tazmin ve plan iptali argümanları gündeme gelir.
2. İmar Planı Bölgeleme Esaslarına Aykırı Yapı Yapılması
Konut alanında ticari kullanıma dönüştürme, ayrık nizam parselde bitişik nizam etkisi doğuran eklenti, yükseklik-emsal-çekme mesafesi aşımları tipik örneklerdir.
Savunma Alet Çantası:
- Plan notu yorumu (lehe yorumu destekleyen üst ölçek plan-nazım-uygulama planı ilişkisi),
- Emsal karşılaştırma ve eşitlik ilkesi (yakın çevrede aynı yoğunluğa izin verilmesi),
- Kademeli imar ve plan hiyerarşisinde çelişki iddiaları.
3. Köy Yerleşme Alanı Sınırı İçinde Valilik Onayı Alınmadan ve Muhtarlığa Bildirim Yapılmadan Yapı Yapılması
Kırsal alan rejimi, belediye/mücavir alan dışındaki köy yerleşik alanı ve civarında bazı konut-tarımsal yapılar için ruhsat muafiyeti tanıyabilir; fakat bildirim ve izin usulü vardır. Büyükşehir dönüşümleriyle mahalleye çevrilen yerlerde geçiş hükümleri ve kırsal mahalle statüsü farklılık doğurur.
Hata payı yüksektir: Usul eksikliği, idarenin ruhsatsız yapı muamelesi yapmasına ve yıkım/para cezasına yol açar. Geriye dönük uygunluk alınması ve prosedürün tamamlanması savunmanın merkezidir.
IV. Ruhsat ve Eklerine Aykırı Yapı Yapılması
Ruhsatlı bir inşaatta mimari-statik-mekanik-elektrik projeye aykırı imalatlar, ruhsata aykırılık doğurur. Ruhsat varlığı yaptırımı hafifletmez; aksine tadilat ruhsatı alınmadan yapılan her ekleme/çıkarma aykırılık sayılır.
A. Yapının İç Hacim Boyutlarında Projeye Aykırı Olarak Değişiklik Yapılması
Bodrumu bağımsız bölüm haline dönüştürme, ortak alanı bağımsız bölümle birleştirme, atrium kapatma, asma kat ilavesi, merdiven kovası yerini değiştirme gibi iç hacim müdahaleleri ruhsata aykırılıktır. Çoğu kez yangın yönetmeliği, kaçış yolları, asansör/ısıl konfor hükümlerine de aykırılık doğurur.
Apartman içi onarım gibi gösterilmesine karşın hacim artışı varsa idare doğrudan yıkım isteyebilir.
B. Yapıda, Projesine Aykırı Olarak Dışarıya Doğru Bir Değişiklik Yapılması
Balkon kapatması, çıkma büyütme, saçak-teras kapama, çekme mesafesini ihlal eden eklenti, çatı arasının yükseltilmesi, cephe malzemesinin izinsiz değiştirilmesi (özellikle sit-koruma alanları) yaygındır.
Strateji:
- Tadilat projesi ile meşrulaştırma olanağı çekme mesafesi/emsal aşılmıyorsa mümkündür.
- Koruma kurulu-sit alanlarında yetki çok katıdır; koruma kurulu onayı olmadan çözüm güçleşir.
V. Fen, Sağlık, Şehircilik, Estetik ve Kamu Yararına Aykırı Yapı Yapılması
İmar hukuku yalnızca “ruhsat”la sınırlı değildir; fen-sağlık kuralları, şehircilik ilkeleri, estetik ve kamu yararı da zorunlu kriterlerdir.
A. Fen Kurallarına Aykırı Yapı Yapılması
Taşıyıcı sistem hesaplarının yetersizliği, zemin etüdü yokluğu, su yalıtım/temel detaylarının eksikliği, deprem yönetmeliği ihlalleri fen aykırılığıdır. Uygulamada fenni mesul (şantiye şefi, proje müellifi, yapı denetim) sorumluluğu zincir halinde gündeme gelir. İdare kamu güvenliği için mühürleme ve yıkım yanında tehlikeli yapı prosedürünü de işletir.
B. Sağlık Kurallarına Aykırı Yapı Yapılması
Güneşlenme ve havalandırma koşulları, minimum konut standartları, atık su-kanal bağlantıları, gürültü ve koku kriterleri sağlık boyutudur. Örneğin bodrum katta yeterli doğal aydınlatma olmadan konut oluşturulması, umumi sıhhi müesseselerde hijyen şartlarına aykırılıklar kapatma ve faaliyet durdurmaya kadar giden yaptırımlar doğurabilir.
C. Şehircilik İlkelerine, Planlama Esaslarına ve Kamu Yararına Aykırı Yapı Yapılması
Kentsel silueti bozan yükseklikler, donatı dengesini bozan yoğunluk artışları, ulaşım-otopark etkileri şehircilik ilke ihlalleridir. Plan kararlarına aykırılıktan bağımsız olarak da kamu yararı ölçütü idari yargıda tartışma konusudur.
Dava Boyutu: İptal davasında şehir plancısı/imar uzmanı bilirkişiliği belirleyicidir. Eşitlik ve orantılılık ilkeleri (aynı çevrede ruhsat verilmiş örnekler) önemli argümanlardır.
D. Estetik Kurallara Aykırı Yapı Yapılması
Cephe bütünlüğünü bozan malzeme ve renkler, çıkma oranları, çatı eğimi gibi hususlar estetik komisyonları ve koruma kurulları tarafından sıkı izlenir.
Not: Estetik kriterler belirsizlik içerdiğinde, idarenin takdir yetkisi yargısal denetime açıktır; somut, ölçülebilir gerekçe arayın.
VI. Mülkiyet Hakkı İhlali Oluşturan Yapı Yapılması
A. Gecekondu Niteliğinde Yapı Yapılması
Gecekondu, imar ve mülkiyet hukukuna aykırı olarak başkasının arazisi üzerine izinsiz yapılan yapıdır. Belediyeler/valilikler, ivedi yıkım ve tahliye yetkisine sahiptir; çoğu halde encümen kararıyla kamu gücü kullanılarak kaldırma yapılır.
Mülkiyet Boyutu: Arsa malikinin el atmanın önlenmesi ve yıkım ile ecrimisil talebi (kamu taşınmazlarında idari ecrimisil) mümkündür.
Savunma: İyi niyet, sözleşmesel dayanak, imar barışı dönemindeki başvurular gibi hususlar incelenir; ancak “yapı kayıt belgesi” gibi belgelerin mülkiyet kazandırmadığı, yalnızca kullanım imkânı/harç ödemesi sağladığı hatırlanmalıdır.
B. Taşkın Yapı Niteliğinde Yapı Yapılması
Taşkın yapı, kendi parselinde inşaata başlayan kişinin başkasının arazisine kısmen taşan yapı yapmasıdır. Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) düzenlenen rejime göre, iyi niyetli yapana karşı (özellikle küçük taşmalarda) yıkım yerine bedel karşılığı temliken tescil veya irtifak kurulması çözümleri gündeme gelebilir.
Yargısal Ölçütler:
- Taşmanın kaçınılmazlığı veya ölçülülüğü (küçük paydaş taşmaları),
- Yapının değeri-yıkımın aşırı zarar doğurması,
- Karşı tarafın sessiz kalma/hoşgörü davranışı.
Strateji: Önce kadastral-imar sınırları (halihazır- aplikasyon) kesinleştirilir; ardından bilirkişi ile taşma oranı saptanır. İyiniyetli yapanda tescil/irtifak; kötü niyette yıkım ve tazminat.
C. Haksız Yapı Niteliğinde Yapı Yapılması
Haksız yapı, kendi malzemesiyle başkasının taşınmazına bilerek yapılan işgalci inşaattır. Kural olarak yıkım + eski hale getirme + tazmin sonuç doğurur. İyi niyet yoksa temliken tescil yolu kapalıdır.
Delil: İnşaatın başlangıç aşamasında yapılan ihtarlar, komşunun itiraz/şerhleri, uyarı tutanakları kötüniyeti ispatlar.
İmar Hukukunda Yaptırımların Çerçevesi
1) İdari Yaptırımlar (3194 sayılı İmar Kanunu ekseninde)
- Tespit–durdurma–mühürleme: Aykırılık görülen yapıda derhâl durdurma ve mühürleme uygulanır, çoğunlukla süre verilir.
- Ruhsat alma/aykırılığı giderme süresi: Süre sonunda eksiklik giderilmezse yıkım ve idari para cezası verilir.
- Yıkım kararı: Encümen tarafından alınır; kararda mevzuat dayanakları, aykırılığın yeri-niteliği, teknik rapor ve savunma hakkına ilişkin hususlar somut gösterilmelidir.
- İdari para cezası: Aykırılığın cinsi, alanı, bulunduğu yer (sit, kıyı, orman, tarım arazisi gibi hassas alanlar) ve tekrar durumuna göre arttırımlı uygulanır.
- Metruk/tehlikeli yapı prosedürü: Can ve mal güvenliği açısından tehdit oluşturan yapılarda ayrıca acil tedbir ve yıkım süreçleri işletilir.
Avukat İpucu: Yıkım/para cezasına karşı 60 gün içinde idari yargıda iptal davası + yürütmenin durdurulması talebi esastır. YD dilekçesinde açık hukuka aykırılık (yetki-şekil-sebep-konu-maksat) ve telafisi güç zarar somut delillerle gösterilmelidir (yapı sınıfı, taşıyıcı sistem raporu, ruhsatlandırılabilirlik, tebligat kusurları).
2) Cezai Yaptırımlar (TCK m. 184 çerçevesi)
Ruhsatsız veya ruhsata aykırı bina yapma/yaptırma imar kirliliğine neden olma suçu kapsamına girebilir. Uygulamada yıkım/ruhsata bağlama süreçleriyle birlikte ceza soruşturması açılabildiği görülür.
Savunma hatları:
- Ruhsatlandırılabilirlik ve tadilatla giderilebilirlik değerlendirmesi,
- Kasıt/cezai sorumluluk yönünden fenni mesul-yüklenici-malik rolleri,
- Usulsüz tespit-tebligat ve delil zinciri.
3) Özel Kanun Alanları
- Kıyı, sit, orman, tarım, mera, sulak alan gibi özel koruma rejimlerinde yaptırımlar daha ağırdır; çoğu zaman ruhsatlandırma mümkün olmaz.
- Yapı denetimi kapsamındaki kusurlarda denetim kuruluşu ve şantiye şefi nezdinde idari ve cezai sorumluluk zinciri doğar.
4) Mülkiyet ve Tazmin Rejimi
- El atmanın önlenmesi, yıkım, ecrimisil, tazminat (değer kaybı, komşuluk zararları) özel hukuk davası olarak ayrıca yürütülebilir.
- Taşkın/haksız yapı hükümleri çerçevesinde temliken tescil (iyi niyette) veya yıkım (kötü niyette) sonuçları söz konusu olur.
İspat ve Usul: Avukatın Yol Haritası
- Tespit dosyasını isteyin: Mühürleme tutanağı, fotoğraflar, kroki, teknik rapor, zabıt, encümen kararının dayanakları.
- Plan ve ruhsat zinciri: Üst-alt ölçek planlar, plan notları, yürürlük tarihleri; ruhsat, ekleri ve tadilatları; sürelere riayet.
- Yetki–usul denetimi: Kararı hangi idari merci aldı? Usulüne uygun tebligat yapıldı mı? Savunma hakkı tanındı mı?
- Teknik bilirkişi hazırlığı: Gerekirse özel uzman raporu alarak ruhsatlandırılabilirlik ve fen-sağlık-şehircilik kriterlerine uygunluğu somutlaştırın.
- Yürütmenin durdurulması: Yıkım tehdidi altındaki dosyalarda aciliyet vurgulayın; telafisi güç zarar kriterini güçlü delille besleyin (statik güvenlik, kiracı-işletme zararı, proje bütünlüğü).
- Ceza boyutu entegrasyonu: TCK 184 soruşturması varsa idari süreci ceza dosyasına yansıtın; ruhsata bağlanma veya tadilatla giderilebilme durumunu aktif savunma unsuru yapın.
- Özel alan rejimleri: Kıyı/sit/orman vb. alanlarda yetkili kurulların (ör. koruma kurulu) karar/dosyalarını mutlaka inceleyin; yetki çatışması itirazları önemli koz olabilir.
- Mülkîyet ihtilafı-komşuluk hukuku: Taşkın/haksız yapı iddialarında aplikasyon ve halihazır, parsel sınırı ve aynî hak şerhleri kritik; tapu/kadastro kayıtlarını güncelletin.
Sık Karşılaşılan Uyuşmazlık Senaryoları ve Çözüm Önerileri
- Balkon kapatma / çıkma büyütme: Çoğu dosyada çekme mesafesi ve emsal etkisi belirleyicidir. Uygunsa tadilat projesi ile çözülür; değilse kısmi yıkım kaçınılmaz.
- Çatı arasının odaya çevrilmesi: Yükseklik ve yangın kaçışı kriterleri ihlal edilir; yangın merdiveni/çatı ışıklığı gereği doğabilir.
- Bodrum ticari kullanıma dönüştürme: Islak hacim, havalandırma, yangın koşulları; çoğu kez ruhsatsız işyeri yaptırımı.
- Kırsalda konut+ahır yapısı: Bildirim/izin eksikliği ruhsatsız sayılır; sonradan bildirim ve tadilat ile meşruiyet aranır.
- Plan donatı alanında yapı: Meşrulaştırma imkânı yok denecek kadar azdır; çoğu zaman yıkım kaçınılmazdır. Tazmin/plan iptali seçeneklerini düşünün.
- Taşkın yapı: İyiniyetli yapanda temliken tescil/irtifak + bedel çözümü; kötü niyette yıkım.
- Gecekondu: Hızlı yıkım pratiği; ancak barınma hakkı, sosyal devlet yükümlülükleri ve yerel idarenin iskan politikaları bakımından ölçülülük denetimi yapılır.
İdari Yargıda Başarının Püf Noktaları
- Kararın gerekçe analizi: Sırf “ruhsata aykırı” denmesi yetmez; hangi proje elemanına, hangi plan notuna, hangi çekme mesafesi/emsal hükmüne aykırılık olduğunun ölçülebilir şekilde gösterilmesi gerekir. Gerekçe yetersizse bu açık hukuka aykırılıktır.
- Eşitlik ilkesi: Yakın çevrede benzer durumda verilmiş ruhsat/tolerans örneklerini delil yapın.
- Usulsüz tebligat: Tüm süreler tebligatla başlar; yanlış adrese veya eksik muhataba tebligat süreyi işletmez.
- Bilirkişi yönetimi: İmar davalarında rapor son sözdür. Sorularınızı net yazın: “Mevcut aykırılık tadilat projesiyle giderilebilir mi? Giderilirse plan notlarına/emsale etkisi nedir?”
- Yürütmenin durdurulması: “Yıkım geri dönülmez zarar” argümanı otomatik değildir; ruhsata bağlanabilirlik ve kısmi müdahale alternatiflerini somutlayın.
Mülkiyet İhtilaflarıyla Entegrasyon
- Ecrimisil ve TBK tazminatı: Komşunun manzara-güneş-hava kesintisi, su-nem-gürültü zararları için komşuluk hukuku ve haksız fiil hükümleri birlikte yürütülür.
- Kat mülkiyeti boyutu: Ortak alanın eklentiye çevrilmesi, bağımsız bölümler arasında duvar yıkma gibi müdahalelerde KMK hükümleri; oyçokluğu/oybirliği gerektiren kararlar; yönetim planı kritik delillerdir.
- Taşkın yapı–temliken tescil: İyi niyetli yapanda, bedelin hesabı arazi değeri + yapı etkisi üzerinden bilirkişi tarafından yapılır. Ödeme peşin yapılır; bazen irtifak hakkı tesisi de tercih edilir.
SSS – İmar Aykırılıklarında Kısa Yanıtlar
Soru 1: Mühürleme tutanağı geldikten sonra ne yapmalıyım?
Yanıt: Derhal proje/teknik ekip ile ruhsata bağlanabilirlik çalışmasını başlatın. Tebligatı izleyen kısa sürede (çoğu uygulamada 30 gün) eksiklik giderilmezse yıkım/para cezası gelir. Süre ve tebligat hatalarını denetleyin; gerekiyorsa YD başvurusu yapın.
Soru 2: Tadilat projesi her zaman çözüm mü?
Yanıt: Hayır. Plan donatı alanı, çekme mesafesi ihlali veya üst ölçek plana aykırılık gibi temel yasaklı alanlarda meşrulaştırma olmaz.
Soru 3: Yapı Kayıt Belgesi (imar barışı) her şeyi çözer mi?
Yanıt: Mülkiyet hakkı vermez, ruhsat yerine geçmez; sit, kıyı, orman gibi yasak alanlarda geçerli değildir ve iptal edilebilir. Ticari tasarruflarda temkinli kullanın.
Soru 4: Ceza davası açıldı; idari sürecin sonucu etkiler mi?
Yanıt: Evet. Aykırılığın ruhsata bağlanması veya tadilatla giderilebilirliğinin somutlaşması cezai sorumluluğu etkileyebilir; süreci paralel yönetin.
Soru 5: Köy yerleşik alanında izinsiz yaptım; sonradan bildirim kurtarır mı?
Yanıt: Çoğu dosyada usulün tamamlanması yaptırımı hafifletir; fakat plan ve fen-sağlık koşulları sağlanmıyorsa yıkım yine mümkündür.
Sonuç ve Öneriler (Uygulamacı Yol Haritası)
- Ön değerlendirme matrisi kurun: (a) Plan uygunluğu, (b) Ruhsat/ekleri, (c) Fen-sağlık-şehircilik, (d) Özel alan rejimi, (e) Mülkiyet ihtilafı, (f) Cezai risk.
- Meşrulaştırma olanağı varsa tadilat projesi ve yapı denetimi ile hızla dosyayı toparlayın; yoksa zararı azaltacak kısmi müdahale (kısmi yıkım, geri çekme, irtifak) seçeneklerini masaya koyun.
- İdari işlemlere karşı 60 gün içinde iptal + YD başvurusu yapın; gerekçesizlik, tebligat kusurları, eşitlik-orantı ihlalleri üzerine yoğunlaşın.
- Ceza boyutu (TCK 184) ile idari süreç eş-güdümlü yürütülmeli; yapının akıbeti (ruhsata bağlanabilirlik) savunmanın kalbidir.
- Mülkiyet ihtilaflarında taşkın-haksız yapı ve gecekondu rejimlerini ayırın; iyi niyet/kötü niyet ayrımı sonucu belirler.
- Delil disiplini: Uygulamada foto-video, uydu görüntüsü, aplikasyon krokileri, teknik raporlar, eşitlik emsal dosyalar fark yaratır.
- Önleyici danışmanlık: Proje başlangıcında plan notu yorumu, çekme mesafesi simülasyonu, yangın-otopark hesapları ve kat mülkiyeti etkisi analizini dosyaya koymak, ileride çıkacak ihtilafların %80’ini önler.
Kısa Kontrol Listesi (Müvekkile Sunulabilir)
- Yapı tanımı/kalıcılığı tartışmalı mı?
- Plan uygunluğu net mi?
- Ruhsat/ekleri ve tadilat gereksinimi?
- Fen-sağlık-şehircilik/estetik uygunluğu?
- Özel koruma alanı (kıyı, sit, orman, tarım, mera) var mı?
- Köy/kırsal istisna prosedürü işletildi mi?
- Mülkiyet ihtilafı (taşkın/haksız yapı, gecekondu) var mı?
- Yıkım/para cezası kararında yetki-usul-gerekçe eksikliği?
- Ceza soruşturması ile entegrasyon planı hazır mı?
- YD için telafisi güç zarar ve açık hukuka aykırılık delilleri tamam mı?
Son Söz
İmar hukukunda aykırılık dosyalarının tek bir doğru çözümü yoktur; plan-ruhsat-teknik-mülkiyet-ceza boyutlarını birlikte yöneten stratejik savunma başarıyı belirler. Müvekkil bakımından erken teknik danışmanlık, tadilatla meşrulaştırma ve usul denetimi çoğu kez yıkımı ve ağır para cezalarını önler.