İlamlı İcra: Para Alacağı, Tahliye ve Çocuk Teslimi Kararlarının İcrası

1) Giriş: İlamlı İcranın Fonksiyonu ve Sınırları

İlamlı icra, mahkemece verilmiş ilam veya ilam niteliğinde belgeye dayanılarak, kararın zorla yerine getirilmesini sağlayan takip yoludur. İlamsız icradan farkı; alacak–talep hakkının yargısal bir hükümle önceden tespit edilmiş olmasıdır. Bu nedenle icra dairesi, ilamın içeriğini tartışmaz; “ilam–icra” ilişkisi, “ne yazıyorsa odur” ilkesiyle yürür: faiz türü ve başlangıcı, miktar, tahliye konusu bağımsız bölüm, teslim konusu çocuk ve kişisel ilişki gün/saatleri, ilama bire bir yansıtılmalıdır.

İlamlı icranın üç tipik uygulaması vardır: (i) para alacağı ilamları, (ii) tahliye ilamları, (iii) çocuk teslimi ve kişisel ilişki kararlarının yerine getirilmesi. Aşağıda her biri, pratik adımlar ve stratejik uyarılarla ayrı ayrı ele alınmıştır.

2) Para Alacağı İlamlarının İcrası

2.1. Takip Talebi ve İcra Emri

Para alacağına ilişkin ilamlar kural olarak kesinleşme şartına tabi değildir. Alacaklı, ilam/karar örneği (ve gerekiyorsa tefhim–tebliğ belgeleri) ile icra dairesine takip talebinde bulunur. Daire, borçluya icra emri gönderir. İcra emrinde:

Asıl alacak,
Faiz türü ve başlangıcı (ilamdaki gibi),
Yargılama giderleri ve vekâlet ücreti,
İcra vekâlet ücreti ve masraflar

açıkça yazılır. Borçlu, kanuni süre içinde ödeme yapmazsa haciz istenir.

2.2. Kesinleşme–Kesinleşmemiş İlâm Ayrımı

Para ilamlarında kesinleşme çoğu zaman aranmaz; ancak infazı niteliği gereği kesinleşme gerektiren bazı eda ilamları (örnek: tahliye) için farklı usul söz konusudur. Para ilamında borçlu, kanunda öngörülen şartlarla “icranın geri bırakılması” (tehir-i icra) talep edebilir (aşağıda 2.4).

2.3. Haciz, Kıymet Takdiri ve Satış

Takip kesinleştiğinde (ya da para ilamlarında icra emri süresi geçip ödeme olmadığında) haciz talep edilebilir. Haciz isteme süresinin ve satış talep sürelerinin kaçırılmaması önemlidir. Taşınırlar bakımından kıymet takdiri sonrası satış; taşınmazlarda ise kıymet takdiri–ilan–ihale sıralaması işletilir. Alacaklı, banka hesapları, araç, taşınmaz, üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklar yönünden araştırmayı eş zamanlı yürütmelidir.

2.4. İcranın Geri Bırakılması (Tehir-i İcra) – Para İlamları

Borçlu, kararı kanun yoluna götürmüş ve kanundaki teminat şartlarını karşılamışsa, üst merciden icranın geri bırakılması kararı alabilir. Bu karar, paranın şimdilik ödenmemesini/haczin ilerletilmemesini sağlar. Uygulamada tehir-i icra, teminat mektubu veya nakdi teminatla birlikte istenir; karar gelene kadar icra dosyasında gecikmesinde sakınca bulunan işlemlerin yapılıp yapılmayacağı daire yazışmalarıyla belirlenir.

2.5. Şikâyet ve Hesap Hataları

İcra dairesinin ilama aykırı işlem yapması, faiz–hesap hataları, tebligat usulsüzlükleri şikâyet (icra mahkemesi) konusu olabilir. Para ilamında “ilam dışı kalem” yazılması, farklı faiz türü işletilmesi gibi hatalar sıktır; “ilama bağlılık” ilkesi hatırlatılarak düzelttirme talep edilmelidir.

Pratik ipucu: İcra emri düzenlenmeden önce ilamın okunması ve satır satır kontrolü (faiz türü, başlangıç, harç–gider kalemleri) ileride çıkabilecek şikâyetleri minimize eder.

3) Tahliye İlamlarının İcrası

3.1. Tahliye Emri, Kesinleşme ve Eşya Teslimi

Tahliye ilamları çoğunlukla kesinleşme şartına tabidir. Alacaklı, kesinleşmiş ilamla icra dairesine başvurur; daire tahliye emri gönderir. Emrin muhatabı, ilamda belirtilen bağımsız bölümü boşaltıp anahtarı teslim etmekle yükümlüdür. Tahliye, zilyetlik değişimi gerektirdiğinden, işin doğası gereği icra memurları fiilen taşınma–teslim işlemlerine nezaret eder.

3.2. Süreç: Tebligat–Hazırlık–Fiili Tahliye

Tebligat: Tahliye emri usulüne uygun tebliğ edilir.
Hazırlık: Tahliye günü; nakliye, kilit, çilingir, ambar ve gerektiğinde kolluk organize edilir.
Fiili tahliye: Borçlu taşınır eşyasını almazsa tutanakla tespit edilir, eşyalar ambara kaldırılır; giderler dosyaya yazılır.

3.3. Tahliyede İtiraz ve Şikâyet

Borçlu, icra dairesinin işlemlerinin kanuna aykırı olduğunu düşünüyorsa şikâyet edebilir. Ancak ilamın içeriğine itiraz, icra mahkemesi önünde tartışma konusu edilmez; doğru merci kanun yolu merciidir. Tahliye gününde ortaya çıkan orantısızlık (örneğin güç kullanımı) iddiaları da şikâyet konusu olabilir.

3.4. Kiraya ve Alacağa İlişkin Eş Zamanlı İcra

Tahliye ilamları çoğu kez kira alacakları ile birlikte gelir. Para yönü, para ilamı gibi icra edilir; tahliye yönü ise tahliye emri ile yürür. Aynı dosyada her iki yönün ayrışan süre ve işlemleri dikkatle takip edilmelidir.

Pratik ipucu: Tahliye adresi ilamda tereddütsüz tanımlanmalıdır (kat, bağımsız bölüm no, ada–parsel/BBK). Aksi takdirde icra memurunun tartışmaya yer bırakmayacak şekilde yer tespitini yapması zorlaşır.

4) Çocuk Teslimi ve Kişisel İlişki Kararlarının Yerine Getirilmesi

4.1. Temel İlke: Çocuğun Üstün Yararı

Çocuğun teslimi ve kişisel ilişki kararlarının icrası, klasik “haciz–tahliye” mantığından farklıdır. Çocuğun üstün yararı, travmanın önlenmesi, uzman eşliğinde yürütme ve zor kullanmanın son çare olması ilkeleri esastır. Uygulamada teslim/kişisel ilişki işlemleri, adalet birimleri bünyesindeki uzman personel (psikolog, sosyal çalışmacı, pedagog) koordinesinde, çocuk dostu mekânlarda gerçekleştirilir.

4.2. Süreç ve Uyumlaştırma

Başvuru: Karar sahibi taraf, kararı ve tevdi belgeleriyle yerine getirme talebinde bulunur.
Planlama: Kişisel ilişki gün–saatleri ve buluşma–teslim noktaları karara uygun şekilde planlanır.
Uyumlaştırma–bilgilendirme: Taraflara, çocuğun yararı, iletişim dili ve süreç anlatılır; gerektiğinde arabulucu tonunda yönlendirme yapılır.
Fizikî teslim: Önce rızaya dayalı çözüm aranır; rıza oluşmazsa karar zorunlu asgari müdahale ile yerine getirilir.

4.3. Uymama Hallerinde Yaptırımlar

Karara uymama, engelleme veya yanıltma hallerinde, mevzuatta öngörülen idari/cezai yaptırımlar devreye girer. Ayrıca kararın gereğinin yerine getirilmemesi durumunda tazminat yoluna gidilebileceği, masrafların karşı tarafa yükletileceği hususları ilgililere bildirilir. Buradaki amaç cezalandırma değil, çocuğun yararının süratle korunmasıdır.

4.4. Uygulama Hassasiyetleri

Çocuğun yaşı ve kişisel özellikleri dikkate alınır.
Görüşmeler nötr/çocuk dostu alanlarda, gizlilik ilkesine uygun yürütülür.
Kademeli uygulama: Önce bilgilendirme–ikna; olmazsa sınırlı müdahale.
Tutanak: Teslim/kişisel ilişki her aşamada tutanağa bağlanır; ihlaller belgelendirilir.

Pratik ipucu: Çocukla kişisel ilişki kararlarında belirsiz ifadeler (ör. “uygun günlerde”) icrada sorun çıkarır. Kararın, gün–saat–süre–yer bakımından net yazılması, tarafların ihtilafını ve icra yükünü azaltır.

5) Tebligat, Süreler ve Şikâyet (Üçlü Ortak Çerçeve)

İlamlı icranın her türünde (para, tahliye, çocuk) tebligat usulüne uygun yapılmak zorundadır. Tüzel kişilerde KEP/e-tebligat, gerçek kişilerde MERNİS/bilinen adres usulü işletilir. Usulsüz tebligat, sürelere etkisi bakımından kritik sonuçlar doğurur: Borçlu/karşı taraf öğrenme tarihini ileri sürerek sürelerin yeniden işlemesini gündeme getirebilir.

Şikâyet (icra mahkemesi):

Konusu: İcra dairesi işleminin kanuna aykırılığı veya işlemden kaçınma.
Süre: Çoğu işlemde 7 gün (kamu düzenine ilişkin açık aykırılıklar hariç).
Sonuç: İşlemin iptali/ düzeltilmesi veya yapılması yönünde karar verilebilir.

Kanun yolu–tehir-i icra:

İlam içeriğine yönelik tartışma kanun yolunda yapılır.
Para ilamlarında, şartları varsa icranın geri bırakılması kararı alınabilir.
Tahliye ve çocuk tesliminde, kararın niteliği ve kanuni düzen dikkate alınarak farklı güvence/erteleme mekanizmaları gündeme gelebilir.

6) Avukatlar İçin Stratejik Kontrol Listesi

A) Ortak başlıklar

İlamı satır satır okuyun: Faiz türü–başlangıcı, teslim/tahliye konusu, kişisel ilişki gün–saat–yer.
Doğru icra yolu: Para–tahliye–çocuk teslimi ayrımını baştan netleştirin.
Yetki ve yer: İlamın ifası gerektiren yer (taşınmazın bulunduğu yer, çocuğun bulunduğu yer, borçlunun yerleşim yeri) pratikte önemlidir.
Tebligat stratejisi: KEP adresleri, MERNİS kayıtları, UETS kontrolü.
Süre yönetimi: Tahsilî dosyada haciz ve satış süreleri; tahliyede randevu–ambar; çocukta planlanan görüş günleri.

B) Para ilamı

Tehir-i icra ihtimalini ve teminat opsiyonlarını değerlendirin.
Haczi çok kanallı yürütün: banka, araç, taşınmaz, üçüncü kişiler.
Hesap hatalarını şikâyetle düzeltin; ilama bağlılık.

C) Tahliye ilamı

Kesinleşme şartını kontrol edin; tahliye emrine açık adres yazın.
Çilingir–nakliye–ambar koordinasyonunu tahliye gününden önce kurun.
Fiili tahliyede ölçülülük ve tutanak disiplini.

D) Çocuk teslimi/kişisel ilişki

“Çocuğun üstün yararı” ve uzman eşliğinde icra.
Öncelikle rızaya dayalı teslim; olmazsa asgari zor ilkesi.
Her ihlal ve engelleme için tutanak–belgeleme; gerektiğinde yaptırım sürecini başlatma.

8) Sonuç: “İlam–İcra” Ekseninde Doğru Kurgu, Hızlı ve Etkin Sonuç

İlamlı icra, mahkeme kararını kâğıttan hayata taşıyan mekanizmadır. Para alacağında ilama bağlılık ve hesap doğruluğu, tahliyede adres netliği ve saha koordinasyonu, çocuk tesliminde ise uzmanlık–hassasiyet–belgeleme üçlüsü başarıyı belirler. Avukat açısından, dosyanın başında icra yolunun doğru seçilmesi, tebligat ve süre yönetimi, şikâyet/tehir-i icra ihtimallerinin gerçekçi planlanması ve ölçülülük ilkesine titizlik, hem müvekkilin menfaatini hem de hukuki güvenliği teminat altına alır.

#icrahukuku, Çocuk teslimi, icra, icramahkemesi, ilamlı icra, para alacağı ilamı

Single Blog Title