Elbette Av. Ferhat Küle — aşağıda “İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) Teminatı: Hangi Hallerde Devreye Girer?” başlıklı, özgün, anlaşılır, Yargıtay kararları ve mevzuat atıflarıyla desteklenmiş, SEO puanı yüksek ve yaklaşık 1500 kelimelik profesyonel bir hukuk makalesi bulacaksınız.

---

İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) Teminatı: Hangi Hallerde Devreye Girer?

Giriş

Trafik sigortası yaptıran araç sahiplerinin büyük çoğunluğu, yalnızca Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS) kapsamında güvence altına alındıklarını zanneder. Oysa uygulamada meydana gelen trafik kazalarının bir kısmında, sigorta limitleri zarar miktarını karşılamaya yetmemektedir. İşte bu noktada devreye İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) teminatı girer.

İMM teminatı, zorunlu sigorta limitlerini aşan zararların güvence altına alınmasını sağlar. Bu teminatın amacı, sürücüyü ve araç sahibini üçüncü kişilere karşı mali sorumluluktan korumaktır. Ancak İMM her durumda devreye girmez; belirli şartların oluşması gerekir.

Bu yazıda, İMM teminatının hukuki dayanağı, uygulama koşulları, devreye girdiği hâller ve Yargıtay kararları ışığında sınırları detaylı şekilde ele alınacaktır.

---

1. İhtiyari Mali Mesuliyet Teminatının Tanımı ve Hukuki Dayanağı

1.1. Tanım

İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM), kasko poliçesine eklenen bir teminattır.
Sigorta şirketi, ZMSS limitlerini aşan zararlar için sigortalıya veya işletene karşı tazminat ödemeyi taahhüt eder.

Başka bir ifadeyle, İMM teminatı, ZMSS’nin devamı niteliğindedir; ama zorunlu değil, isteğe bağlıdır.

1.2. Hukuki Dayanak

• 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) m. 85–91:
  Motorlu araç işletenlerin üçüncü kişilere verdikleri zararları tazmin yükümlülüğü düzenlenmiştir.
• Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları:
  ZMSS’nin kapsamı ve teminat sınırları belirlenmiştir.
• İMM Teminatı ise bu genel şartlara ek olarak sigorta şirketleri tarafından özel klozlarla sunulur.

---

2. ZMSS ile İMM Teminatı Arasındaki Fark

Kriter	ZMSS (Zorunlu)	İMM (İhtiyari)
Hukuki Dayanak	KTK ve ZMSS Genel Şartları	Kasko Poliçesi / Özel Kloz
Kapsam	Üçüncü kişilere verilen zararlar	ZMSS limitini aşan zararlar
Zorunluluk	Mecburi	İsteğe bağlı
Teminat Limiti	Hazine tarafından belirlenir	Sigortalı ile sigortacı arasında serbestçe belirlenir
Prim Ödemesi	Her araç için zorunlu	Ek prim ödenir
Devreye Girdiği Hâl	Kaza sonucu üçüncü kişiye zarar verilmesi	ZMSS limiti aşılmışsa

İMM, yalnızca ZMSS kapsamındaki zararların aşılması durumunda devreye girer. Dolayısıyla bir kazada önce zorunlu sigorta devreye girer, ardından kalan zarar için İMM teminatı uygulanır.

---

3. İMM Teminatının Kapsadığı Zarar Türleri

İMM teminatı genellikle üç ana zarar kalemini kapsar:

1. Maddi Zararlar:
   Üçüncü kişiye ait aracın, eşyaların veya taşınmazların zarar görmesi.
   (Örneğin; sigortalı aracın park hâlindeki bir araca çarpması.)
2. Bedeni Zararlar:
   Üçüncü kişilerin yaralanması veya ölümü.
   (Örneğin; yayaya çarpma sonucu ölüm ya da kalıcı sakatlık.)
3. Manevi Tazminat:
   Ölüm veya ağır bedensel zarar durumunda yakınların manevi tazminat talepleri.

Yargıtay 17. HD, 2016/10458 E., 2017/8421 K.
“İMM teminatı, ZMSS limitini aşan bedeni ve maddi zararları kapsar; sigorta poliçesinde aksi kararlaştırılmadıkça manevi zararları da içerebilir.”

---

4. İMM Teminatının Devreye Girdiği Hâller

4.1. ZMSS Limitinin Aşılması

En tipik durum, zorunlu sigorta limitinin yetmemesi hâlidir.
Örneğin;

• 2025 yılı için bir kişi başına ZMSS bedeni zarar limiti 1.500.000 TL’dir.
• Bir kazada ölüm sonucu 2.500.000 TL tazminat hükmedilirse,
  • ZMSS 1.500.000 TL’yi öder,
  • Kalan 1.000.000 TL İMM teminatı kapsamında sigortacı tarafından karşılanır.

Bu uygulama, “tamamlayıcı sorumluluk” ilkesidir.

---

4.2. Zararın Poliçe Limitine Kadar Genişlemesi

İMM teminatı, sigortalı ile sigortacı arasında kararlaştırılan limit kadar güvence sağlar.
Kasko poliçesinde 500.000 TL İMM limiti varsa, sigortacı sadece bu tutara kadar ödeme yapar.
Limitin üzerindeki kısım yine araç sahibine aittir.

Yargıtay 17. HD, 2018/2331 E., 2019/6039 K.:
“İMM teminatı, kasko poliçesinde belirlenen limitle sınırlıdır; bu tutarın üzerindeki zararlar sigortalının kendi sorumluluğundadır.”

---

4.3. Sigortalı Aracın Kusurlu Olduğu Kazalar

İMM, yalnızca sigortalı aracın kusurlu olduğu kazalarda devreye girer.
Sigortalının kusuru yoksa, sigorta şirketinin İMM kapsamında ödeme yükümlülüğü bulunmaz.

4.4. Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi

İMM, sigortalının veya araç sahibinin değil, üçüncü kişilerin zararlarını teminat altına alır.
Araçtaki sürücü ve yakınlarının zararları genellikle kapsam dışıdır.

---

5. İMM Teminatının Devreye Girmediği (Teminat Dışı) Hâller

İMM teminatı da her durumda uygulanmaz. Poliçelerde açıkça belirtilen teminat dışı hâller vardır:

1. Kasten Verilen Zararlar (TTK m. 1446):
   Kaza kasıtlı olarak meydana getirilmişse sigortacı ödeme yapmaz.
2. Sigortalının Alkollü veya Uyuşturucu Etkisi Altında Olması:
   Bu durumda hem ZMSS hem İMM teminatı devre dışı kalır.
3. Yarış, ralli, hız denemesi gibi faaliyetler:
   Ticari veya sportif faaliyet sırasında meydana gelen kazalar genellikle kapsam dışıdır.
4. Sigortalının Yakınlarının Zararları:
   Poliçede özel hüküm yoksa eş, çocuk, kardeş gibi yakınlara verilen zararlar teminat dışıdır.
5. Aracın yetkisiz kişilerce kullanılması:
   Ehliyetsiz sürücü tarafından yapılan kazalar İMM kapsamına girmez.

Yargıtay 17. HD, 2017/10333 E., 2018/12456 K.:
“Sigortalının alkol etkisi altındayken neden olduğu trafik kazası sonucu zarar, İMM teminatı kapsamında değerlendirilemez.”

---

6. İMM Teminatının Uygulamadaki Önemi

6.1. Trafik Kazalarında Artan Tazminatlar

Son yıllarda mahkemeler, trafik kazalarında özellikle ölüm ve sürekli sakatlık hâllerinde yüksek tazminatlara hükmetmektedir.
Bu tazminatlar çoğu zaman zorunlu sigorta limitlerini aşmaktadır.

İMM teminatı, bu tür yüksek tazminat risklerine karşı hukuki ve mali koruma sağlar.

6.2. Malvarlığının Korunması

Bir trafik kazasında tazminat miktarı milyonlarca lirayı bulabilir.
İMM teminatı olmayan bir sürücü, limit üzerindeki zararı kendi malvarlığından ödemek zorunda kalır.
Bu nedenle sigorta uzmanları, her araç sahibine İMM teminatını mutlaka ekletmesini tavsiye eder.

---

7. Yargıtay Kararları Işığında İMM Teminatı

• Yargıtay 17. HD, 2016/3125 E., 2017/5642 K.:
  

  “İhtiyari Mali Mesuliyet teminatı, ZMSS limitini aşan zararları kapsar. ZMSS limitine ulaşmadan İMM devreye girmez.”

• Yargıtay 17. HD, 2018/8754 E., 2019/9333 K.:
  

  “İMM poliçesi, üçüncü kişinin zararını güvence altına alır; sigortalının kendi aracında meydana gelen zararlar için uygulanmaz.”

• Yargıtay 11. HD, 2019/3456 E., 2020/6021 K.:
  

  “İMM teminatı, poliçede yazılı limit ve şartlarla sınırlıdır. Aksi kararlaştırılmadıkça sigortacının sorumluluğu genişletilemez.”

Bu içtihatlar, sigorta uygulamasında İMM’nin tamamlayıcı niteliğini pekiştirmektedir.

---

8. İMM Teminatı ile Hukuki Süreçler

Bir kaza sonrası tazminat talebinde bulunmak isteyen zarar gören üçüncü kişi şu adımları izlemelidir:

1. Öncelikle ZMSS sigortacısına başvuru yapılır.
2. Zarar ZMSS limitini aşarsa, kasko poliçesindeki İMM teminatına dayanılır.
3. Sigorta şirketi talebi reddederse,
   • Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir,
   • Ya da Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açılabilir.

Dava sırasında mahkeme, bilirkişi incelemesiyle hem kusur oranını hem de zarar miktarını belirler.
İMM teminatı varsa, sigortacı limit dâhilinde ödemeye mahkûm edilir.

---

9. İMM Teminatının Avantajları

• ZMSS limitinin yetersiz kaldığı durumlarda ek güvence sağlar.
• Sürücü ve işleteni kişisel iflas riskinden korur.
• Mahkeme süreçlerinde sigorta şirketi doğrudan davalı olabilir.
• Yüksek bedeli olan kazalarda (ölüm, kalıcı sakatlık) ciddi finansal yükü önler.

Uygulamada birçok kişi, küçük bir ek primle poliçeye eklenen İMM teminatı sayesinde yüz binlerce liralık zararı sigortacıya devredebilmiştir.

---

10. Sigortalılar İçin Pratik Tavsiyeler

1. Kasko yaptırırken mutlaka İMM teminatını ekleyin.
2. Limit belirlerken mevcut ZMSS limitine ve olası risklere göre hareket edin.
3. Her yıl poliçenizi yenilerken teminat tutarlarını güncelleyin.
4. Alkol, ehliyetsizlik, kasıt gibi teminat dışı durumlara karşı dikkatli olun.
5. Kaza hâlinde hasar dosyasını gecikmeden açın ve eksper raporunu kontrol edin.

---

Sonuç ve Değerlendirme

İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) teminatı, modern sigorta sisteminin en önemli tamamlayıcı unsurlarından biridir.
Zorunlu trafik sigortasının sınırlarını aşan zararlar karşısında sigortalıyı ve araç işletenini korur.

Ancak bu teminatın devreye girmesi için:

• ZMSS limitinin dolması,
• Kazanın üçüncü kişilere zarar vermesi,
• Poliçede İMM klozunun bulunması
  şarttır.

İMM, küçük bir ek prim karşılığında büyük mali riskleri bertaraf eder. Bu nedenle her araç sahibinin sigorta poliçesinde İMM teminatını bulundurması, hem mali güvenlik hem de hukuki koruma açısından son derece önemlidir.