Hollanda Hukukunda Ketenregeling Uygulamaları: Tüm Yönleriyle İnceleme

Hollanda iş hukuku, çalışanların güvencelerini korurken işverenlerin de esnek çalışma modellerinden yararlanabilmesini sağlamak amacıyla oldukça detaylı düzenlemeler içermektedir. Bu düzenlemelerden biri de “ketenregeling”, yani zincir sözleşme uygulamasıdır.

Ketenregeling, ardışık belirli süreli iş sözleşmelerinin hangi koşullarda otomatik olarak belirsiz süreli sözleşmeye dönüşeceğini belirleyen yasal kuraldır. Çalışanların uzun süreli olarak kısa vadeli sözleşmelerle istihdam edilip iş güvencesinden mahrum bırakılmasını önlemek amacıyla getirilmiştir.

Özellikle Hollanda’da çalışma izni olan yabancılar, startup çalışanları, geçici işçiler (uitzendkrachten) ve yarı zamanlı istihdam edilenler açısından ketenregeling uygulaması büyük önem taşır.

---

2. Hukuki Dayanaklar

Ketenregeling, Hollanda Medeni Kanunu’nun (Burgerlijk Wetboek) Kitap 7, Madde 668a hükmünde düzenlenmiştir.

2.1. Temel Yasal Kaynaklar

• Burgerlijk Wetboek (BW) 7:668a – Ketenregeling’in ana maddesi

• Wet werk en zekerheid (WWZ) – 1 Temmuz 2015’te yürürlüğe girdi, sözleşme sürelerini kısalttı.

• Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) – 1 Ocak 2020’de yürürlüğe girdi, süreleri yeniden 36 aya çıkardı.

• CAO (Collectieve Arbeidsovereenkomst) – Toplu iş sözleşmeleri, ketenregeling kurallarında değişiklik yapabilir.

• AB Direktifleri – Özellikle belirli süreli iş sözleşmeleri direktifi (1999/70/EC).

---

3. Ketenregeling’in Temel Kuralları

3.1. Sözleşme Sayısı Sınırı

Bir işçi ile en fazla 3 ardışık belirli süreli sözleşme yapılabilir.
Eğer 4. sözleşme yapılırsa, bu sözleşme otomatik olarak belirsiz süreli olur.

3.2. Maksimum Süre

Toplam belirli süreli sözleşme süresi 36 ayı geçemez.
Eğer bu süre aşılırsa, sözleşme yine otomatik olarak belirsiz süreliye dönüşür.

3.3. Sözleşmeler Arası Boşluk (Onderbrekingstermijn)

Eğer sözleşmeler arasında 6 aydan fazla ara verilirse, zincir sıfırlanır.
Bazı CAO’larda bu süre 3 ay olabilir.

---

4. İstisnalar ve Özel Durumlar

Ketenregeling her durumda uygulanmaz. Kanun, bazı sektörler ve durumlar için istisnalar öngörmüştür.

• Genç çalışanlar (18 yaş altı) – Haftada 12 saatten az çalışan gençlerde ketenregeling kısıtlı uygulanır.

• Geçici iş sözleşmeleri (uitzendovereenkomsten) – Geçici iş ajansları için farklı zincir kuralları vardır.

• Eğitim sözleşmeleri – Stajyerler ve mesleki eğitim görenler farklı statüdedir.

• CAO istisnaları – Bazı sektörlerde ketenregeling kuralları CAO ile değiştirilmiş olabilir.

---

5. İhlal Durumunda Sonuçlar

Bir işveren ketenregeling kurallarını ihlal ederse:

• Sözleşme otomatik olarak belirsiz süreli sayılır.

• Çalışan, fesih için yasal korumalardan yararlanır.

• İşveren, tazminat ödemek zorunda kalabilir.

• Çalışan işten çıkarılırsa WW (işsizlik ödeneği) hakları doğabilir.

---

6. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

• İşverenlerin zinciri bozmak için kısa süreli ara verme taktiği uygulaması

• Farklı pozisyonlarda göstererek zinciri uzatma girişimleri

• Yanlış sınıflandırılan serbest meslek sözleşmeleri (schijnzelfstandigheid)

Bu tür durumlarda mahkemeler fiili çalışma ilişkisine bakar, sadece sözleşme metnine değil.

---

7. Yargı Kararlarından Örnekler

• Hoge Raad 7:668a BW Kararı (2021) – İşverenin farklı pozisyon göstererek zinciri uzatma girişimi reddedildi.

• Kantonrechter Amsterdam (2022) – Aradaki 5 aylık boşluk yeterli sayılmadı, zincir devam etti.

• Rechtbank Rotterdam (2023) – CAO’daki özel düzenleme geçerli kabul edildi.

---

8. Ketenregeling ve Diğer İş Hukuku Kuralları Arasındaki İlişki

• Deneme süresi (proeftijd) – Belirsiz süreliye dönüşen sözleşmelerde yeniden deneme süresi konulamaz.

• Fesih prosedürleri – UWV veya mahkeme onayı gerekebilir.

• İşsizlik ödeneği (WW) – Belirsiz süreli sözleşmeye dönüşen çalışan, işten çıkarılırsa daha güçlü haklara sahip olur.

---

9. İşverenler İçin Pratik Öneriler

• İnsan kaynakları sistemi ile sözleşme takibi yapılmalı.

• CAO hükümleri iyi incelenmeli.

• Sözleşmeler arası boşluklar planlanmalı.

• İhlal riskleri için hukuk danışmanına başvurulmalı.

---

10. Çalışanlar İçin Haklar

• Kaç sözleşme imzaladığını ve toplam süresini takip et.

• İşverenin ketenregeling kurallarını ihlal etmesi durumunda avukata başvur.

• Sendika desteğinden yararlan.

---

11. Sonuç

Ketenregeling, Hollanda’da çalışma güvencesinin temel taşlarından biridir.
Doğru uygulandığında işçi ile işveren arasındaki dengeyi sağlar.
Ancak ihlallerde ciddi hukuki ve mali sonuçlar doğurur.