Haksız Rekabet Halleri ve Koruma Yolları – Türk Hukuku Açısından Detaylı Rehber

Giriş

Haksız rekabet, ticaret hayatında dürüstlük kuralına aykırı davranışların önlenmesini amaçlayan bir hukuk dalıdır. Türk Ticaret Kanunu (TTK m.54-63) ile düzenlenen bu kurum, hem ticari işletmelerin hem de tüketicilerin korunmasını hedefler.
Bu yazımızda, haksız rekabetin tanımı, kanunda sayılan haller, koruma yolları ve Yargıtay kararları ışığında uygulamaya dair önemli noktaları ele alacağız.

---

1. Haksız Rekabetin Tanımı ve Hukuki Dayanak

TTK m.54’e göre haksız rekabet,

“Rakipler arasında veya tedarikçiler ile müşteriler arasındaki ilişkileri bozan, dürüstlük kuralına aykırı davranışlar ve ticari uygulamalar”
olarak tanımlanır.

Bu tanım, sadece rakipler arasındaki değil, aynı zamanda tedarikçi – müşteri ilişkilerinde de haksız rekabetin söz konusu olabileceğini ortaya koyar.

---

2. Haksız Rekabet Halleri (TTK m.55)

Kanunda sayılan haksız rekabet fiilleri sınırlı değildir; örnekleme yöntemi ile belirtilmiştir. Uygulamada en sık rastlanan haller şunlardır:

2.1 Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklam ve Satış Yöntemleri

• Yanıltıcı veya yanlış bilgiler içeren reklamlar,

• Karşılaştırmalı reklamlarda gerçeğe aykırı beyanlar,

• Ürün/hizmetin özellikleri hakkında abartılı veya sahte bilgiler.

2.2 Karıştırılmaya Yol Açan Faaliyetler

• Marka, logo, ticaret unvanı veya ambalaj taklitleri,

• Ürünlerin menşei, kalite veya fiyatı konusunda karışıklık yaratma.

2.3 Rakip veya Ürün Hakkında Yanıltıcı Açıklamalar

• Rakip işletme veya ürünlerini küçük düşürücü, yanlış bilgi içeren açıklamalar,

• İtibar zedeleme amacı taşıyan sosyal medya paylaşımları.

2.4 Ticari Sırların Hukuka Aykırı Elde Edilmesi

• Eski çalışanlar aracılığıyla müşteri listeleri, fiyat politikaları veya üretim sırlarının temin edilmesi.

2.5 Dürüstlük Kuralına Aykırı Müşteri Çekme Yöntemleri

• Gerçeğe aykırı kampanyalar,

• Aşırı fiyat kırma ile piyasa dengesini bozma,

• Kanuna aykırı promosyonlar.

---

3. Haksız Rekabete Karşı Koruma Yolları (TTK m.56-60)

Haksız rekabet fiilinden zarar gören veya böyle bir tehlike ile karşılaşan taraf aşağıdaki dava ve taleplerde bulunabilir:

3.1 Tespit Davası

Fiilin haksız rekabet teşkil edip etmediğinin tespiti.

3.2 Men Davası

Haksız rekabetin durdurulması ve tekrarının önlenmesi.

3.3 Eski Hâle Getirme

Yanıltıcı beyanların düzeltilmesi, karışıklığa yol açan işaretlerin kaldırılması.

3.4 Maddi Tazminat

Fiili zarar ve yoksun kalınan kazancın tazmini.

3.5 Manevi Tazminat

Özellikle ticari itibarın zedelenmesi hâlinde.

3.6 Kazancın Devri

Haksız rekabetten elde edilen kazancın davacıya verilmesi.

3.7 İlan Talebi

Mahkeme kararının masrafları karşı taraftan alınarak ilan edilmesi.

---

4. Ceza Sorumluluğu

TTK m.62 uyarınca haksız rekabet fiilini işleyenler hakkında:

• 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası uygulanabilir.

• Tüzel kişi yararına işlenmişse güvenlik tedbirleri söz konusu olabilir.

---

5. Yargıtay Kararları ile Uygulama

• Yargıtay 11. HD, 2017/3723 E., 2019/1728 K.
  Yanıltıcı reklam, rakip ürünleri kötüleyici nitelikte ise haksız rekabet oluşturur.

• Yargıtay 11. HD, 2016/7040 E., 2018/2912 K.
  Ticari sırların hukuka aykırı şekilde elde edilmesi ve kullanılması haksız rekabettir.

• Yargıtay 11. HD, 2015/10586 E., 2017/2856 K.
  Ambalaj taklidi ile ürünler arasında karışıklık yaratmak tazminat sorumluluğu doğurur.

---

6. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Haksız rekabet davaları Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılır.

• Zamanaşımı süresi, fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl, her hâlde 3 yıldır.

• Davacının haksız rekabet fiilini ve zararını ispat yükü vardır.

---

Sonuç

Haksız rekabet, işletmelerin piyasa içerisindeki dürüstlük ilkesine uygun şekilde faaliyet göstermesini sağlamak için önemlidir. İşletmeler, rekabet avantajı sağlamak isterken TTK m.54-63 hükümlerine dikkat etmeli, aksi hâlde hem hukuki hem cezai yaptırımlarla karşılaşabileceklerini unutmamalıdır.