Gümrükte Sahte Belge Kullanımı Suçu ve Cezai Sonuçları

Giriş

Gümrük işlemleri, uluslararası ticaretin kontrolü, vergi tahsilatı ve devletin ekonomik güvenliği açısından hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, gümrük işlemlerinde doğruluk ve şeffaflık esastır. Ancak bazı durumlarda gerçek dışı belge düzenlenmesi veya mevcut belgelerde hileli değişiklik yapılması gibi uygulamalara rastlanmaktadır. Bu eylemler hem idari işlem hem de ceza hukuku bakımından ciddi yaptırımlara tabidir. Özellikle 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, gümrük işlemlerinde sahte belge kullanımı suçunu açıkça düzenlemiş ve ağır cezalar öngörmüştür.

Bu makalede, sahte belge kullanımı suçu nedir, gümrük işlemlerinde nasıl ortaya çıkar, hangi cezai ve idari yaptırımlar uygulanır, etkin pişmanlık ya da uzlaşma mümkün müdür, Yargıtay kararları ışığında uygulamadaki problemler nelerdir gibi sorular ayrıntılı biçimde cevaplanacaktır.

1. Sahte Belge Kullanımı Suçunun Tanımı

Sahte belge kullanımı, en basit anlamıyla gerçeğe aykırı içerikte bir belgenin düzenlenmesi veya mevcut bir belgenin tahrif edilerek kullanılması anlamına gelir. Gümrük işlemleri bağlamında ise bu kavram daha çok:

Fatura,
Menşe şehadetnamesi,
Konşimento,
İthalat beyanı,
Taşıma belgeleri,
Koli listesi,
Gümrük beyannamesi gibi belgeler üzerinden gündeme gelmektedir.

2. İlgili Mevzuat ve Suç Tipleri

a) 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu Madde 3/5

“Kaçak eşyanın ithali, ihracı veya taşınması sırasında sahte veya yanıltıcı belge kullanan kişi hakkında 3 yıldan 8 yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.”

Bu madde, sahte belge düzenlemek kadar sahte belge kullanmayı da cezalandırmaktadır.

b) Türk Ceza Kanunu Madde 204 – Resmi Belgede Sahtecilik

Gümrük beyannamesi gibi belgeler kamu görevlisi tarafından düzenlendiğinde bu belgede sahtecilik yapmak veya kullanmak da ayrıca suç oluşturabilir.

“Resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen kişi hakkında 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir.”

3. Sahte Belge Kullanımının Görüldüğü Başlıca Alanlar

Fatura üzerinden malın değerinin düşük gösterilmesi
Menşe ülkenin yanlış bildirilerek vergi avantajı sağlanması
Gerçek taşımacının değil, başka bir firma ya da taşıma şeklinin gösterilmesi
Konteyner/koli sayısının farklı gösterilmesi
İthalatın yapılmadığı halde yapılmış gibi gösterilmesi

4. Suçun Unsurları

Gümrükte sahte belge kullanımı suçunun oluşabilmesi için şu unsurlar gereklidir:

Kasten hareket edilmesi (kusurluluk unsuru)
Kamu zararına neden olacak şekilde belge düzenlenmesi veya kullanılması
Gümrük işlemleri sırasında belgeye dayanılarak avantaj elde edilmesi

5. Cezai Yaptırımlar

a) Hapis Cezası

5607 sayılı Kanun’un 3/5. maddesi uyarınca bu suçun cezası 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasıdır.

b) Adli Para Cezası

Bunun yanında ayrıca 20.000 güne kadar adli para cezası da öngörülmüştür. Bu ceza, suçun ağırlığına ve kamu zararının büyüklüğüne göre artırılabilir.

c) Tüzel Kişilere Güvenlik Tedbiri

Eğer sahte belge bir şirketin yararına kullanılmışsa, o şirket hakkında:

Faaliyet izninin iptali
Vergisel avantajların geri alınması
Lisans iptali
Mallara el konulması gibi güvenlik tedbirleri uygulanabilir.

6. İdari Yaptırımlar

Gümrükte sahte belge kullanımının tespit edilmesi durumunda sadece ceza davası açılmaz, aynı zamanda:

Eşyalara el konulur,
Gümrük beyannamesi iptal edilir,
Vergiler tahakkuk ettirilir,
İthalatçıya vergi ziyaı cezası uygulanır,
Şirketin Gümrük Ticaret Bakanlığı nezdindeki yetkileri askıya alınabilir.

7. Etkin Pişmanlık ve Uzlaşma Uygulaması

a) Etkin Pişmanlık (Madde 5)

Soruşturma veya kovuşturma aşamasında:

Gümrük vergileri, cezalar ve gecikme faizleri tamamen ödenirse,
Suça konu eşya teslim edilirse veya iade edilirse,

Etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Bu durumda cezada yarı oranında indirim yapılabilir veya bazı durumlarda ceza tamamen kaldırılabilir.

b) Uzlaşma

5607 sayılı Kanun kapsamındaki bazı suçlar için (cezanın alt sınırı 5 yılın altındaysa) uzlaştırma prosedürü mümkündür.

8. Yargıtay Kararları Işığında Uygulama

(Yargıtay 7.Ceza Dairesi – Karar: 2016/9075).

Gümrük Müdürlüğü’nün, suça konu gümrük beyannamesine dair 20.08.2007 gün ve 18793 Sayılı cevabi yazısına göre; sahte olarak düzenlenen gümrük beyannamesinin, duruşmaya getirtilerek mahkeme heyeti tarafından incelenip, özellikleri denetime olanak verecek şekilde zapta geçirilmeden ve Gümrük Müdürlüğü’nün 18793 Sayılı cevabi müzekkeresindeki belirtilen hususlar ile imzasız olduğu da gözetilerek, belgenin hukuki sonuç doğuracak nitelikte bulunup bulunmadığı ayrıca iğfal kabiliyetinin ne şekilde oluştuğu tartışılmadan ve belge aslı denetime olanak sağlayacak şekilde dosya içinde bulundurulmadan ekspertiz raporuna dayanılarak eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hukuka aykırıdır.

9. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Hatalı belgeler ile kasten sahte belge arasındaki ayrım
Beyan hatasının cezai sorumluluk doğurup doğurmadığı
Şirket yöneticilerinin mi yoksa gümrük müşavirinin mi sorumlu olduğu
Kayıt dışı belgelerin tespiti ve delil niteliği

Bu konularda hem uygulama içtihatları hem de bilirkişi raporları önemli rol oynamaktadır.

10. Sonuç ve Değerlendirme

Gümrükte sahte belge kullanımı suçu, sadece basit bir beyan hatasından ibaret değildir. Vergi ziyaı oluşturması, kamu zararına neden olması ve uluslararası ticaretin güvenini zedelemesi nedeniyle ciddi sonuçlar doğurur. Hem ithalatçılar hem de taşıyıcı ve gümrük müşavirleri, belge düzenlerken mutlaka mevzuata uygun hareket etmeli, şüpheli belgelerden kaçınmalı, uzman danışmanlık almalı ve gümrük işlemlerini profesyonelce yürütmelidir.

Aksi takdirde, kişi ve şirketler hem ağır hapis cezalarıyla, hem de idari para cezaları, eşya müsaderesi ve ticaret yasağı gibi sonuçlarla karşı karşıya kalacaktır.

Single Blog Title