Gümrük Suçlarında Arama, El Koyma ve Teknik Takip Kararlarının Hukuka Uygunluğu/ İstanbul Avukat

Giriş

Gümrük suçları, gerek Türkiye’de gerekse uluslararası hukukta, kamu düzenine ve mali yapıya yönelik ciddi ihlaller olarak değerlendirilir. Bu nedenle, gümrük kaçakçılığı, sahtecilik, yanıltıcı beyan veya transit rejimi suistimalleri gibi eylemler sadece idari yaptırımlarla değil, aynı zamanda ceza soruşturması ve ceza yargılaması ile karşı karşıya kalabilir.

Ceza soruşturmalarında ise en kritik müdahalelerden bazıları arama, el koyma ve iletişimin tespiti / teknik takip kararlarıdır. Bu tedbirlerin alınması, yalnızca ciddi şüphelerin varlığı halinde mümkündür ve hukuka uygunluğu tartışmalı olduğunda, elde edilen deliller hukuka aykırı delil niteliği kazanır.

Bu yazıda, gümrük suçlarına ilişkin soruşturmalarda uygulanan arama, el koyma ve teknik takip tedbirlerinin hukuki dayanakları, uygulanma şartları, sınırları, Yargıtay kararları ışığında değerlendirilmesi ve hukuka aykırı işlemlere karşı başvuru yolları kapsamlı biçimde incelenecektir.

---

1. Gümrük Suçlarında Ceza Soruşturması ve Delil Toplama Süreci

Gümrük suçları esasen 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında düzenlenir ve genellikle resen soruşturulan suçlar grubundadır. Cumhuriyet savcılığı, gümrük idaresinden gelen ihbar veya tutanak doğrultusunda soruşturma başlatarak:

• Arama kararı

• El koyma kararı

• İletişimin tespiti

• Teknik takip
  gibi koruma tedbirlerine başvurabilir.

Bu işlemler, ceza muhakemesi hukukunun en ağır müdahalelerinden olduğu için 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) hükümleri çerçevesinde yapılmak zorundadır.

---

2. Arama Kararı: Dayanak ve Sınırlar

a) Hukuki Dayanak: CMK m.116 – 119

CMK m.116/1:

“Cumhuriyet savcısının kararı üzerine hâkim tarafından, bir suç işlendiği hususunda makul şüphe varsa şüphelinin üstü, eşyası veya konutu aranabilir.”

CMK m.118:

“Arama kararı hâkim tarafından verilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı da arama emri verebilir.”

b) Gümrük Suçlarında Uygulama

• Gümrük beyannamesi veya belgelerinde sahtecilik varsa,

• Kaçak eşya taşındığına dair ciddi emare mevcutsa,

• İşyeri, antrepo, TIR veya depo araması yapılabilir.

c) Şartlar

• Makul şüphe gerekir.

• Somut olaya dayalı olmalıdır.

• Arama kararı açık, sınırları belirli olmalıdır.

• Arama esnasında kişiye usule uygun belge tebliği yapılmalıdır.

---

3. El Koyma: Ne Zaman, Nasıl, Ne Şekilde?

a) Hukuki Dayanak: CMK m.123 – 134

CMK m.127:

“Eşyaya el koyma ancak hâkim kararıyla olur. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcı da karar verebilir, ancak hâkim onayına sunulmalıdır.”

CMK m.134:

“Bilgisayarlara ve kütüklerine el koymak özel usullere tabidir.”

b) Gümrük Uygulaması

• Eşyanın kaçak, kaçırılmış, sahte belgelerle ithal edilmiş olması,

• Fatura, navlun belgesi, menşe şehadetnamesi gibi belgelere de el konulması,

• Şirket bilgisayarları, yazışmalar, USB bellekler de kapsam dâhilindedir.

c) El Koymanın Hukuki Şartları

• Eşyayla suç arasında kuvvetli bağ bulunmalı

• El koymaya ilişkin karar, yazılı ve gerekçeli olmalı

• Eşyaların iadesi talep edilebilir (CMK m.131)

---

4. Teknik Takip ve İletişimin Tespiti

a) Hukuki Dayanak: CMK m.135 – 140

CMK m.135:

“Bir suç hakkında yapılan soruşturma kapsamında hâkim kararıyla şüphelinin iletişimi dinlenebilir, kayda alınabilir ve sinyal bilgileri alınabilir.”

CMK m.140:

“Teknik araçlarla izleme ancak belirli katalog suçlar için uygulanır.”

b) Gümrük Suçları Kapsamında Uygulama

• 5607 sayılı Kanun’daki suçlar, CMK m.135’teki katalog suçlara girdiğinden dinleme mümkündür.

• Şüpheli kişiler, firma yetkilileri, taşımacılar hakkında HTS kayıtları, telefon dinlemeleri ve teknik izleme yapılabilir.

c) Şartlar

• Önceden başka yollarla delil elde edilememesi gerekir.

• Uygulama süre ile sınırlıdır (maksimum 3 ay + 1 ay uzatma).

• Karar sadece hakim tarafından verilebilir.

---

5. Hukuka Aykırı Müdahale ve Delillerin Geçersizliği

a) Arama veya el koyma kararı usule uygun değilse

• Gerekçesiz arama,

• Savcının yetkisini aşarak yaptığı el koyma,

• Sınırı belli olmayan teknik takip,

hukuka aykırı delil oluşturur (CMK m.206 – 217).

---

6. Gümrük Suçlarında Müdahale Sürecine Karşı Korunma Yolları

---

7. Gümrük Ceza Avukatının Rolü

Bu müdahaleler karşısında alanında uzman bir avukatın katkısı:

• Kararların hukuka uygunluğunu denetleme

• Arama ve el koyma işlemlerine karşı itiraz

• Hukuka aykırı delillerin dosyadan çıkarılması

• Teknik takip sonuçlarının geçersizliği için savunma

• Soruşturma sürecinde müvekkil haklarının korunması

---

8. Sonuç

Gümrük suçları, gerek vergi kaybı gerekse ulusal ekonomik düzen açısından önemli bir yasal takip alanı oluşturur. Ancak bu önemin, ceza muhakemesi tedbirlerinin hukuka aykırı ve keyfi şekilde uygulanmasını meşrulaştırmayacağı açıktır.

Özellikle arama, el koyma ve teknik takip gibi koruma tedbirleri, ağır sonuçlar doğurduğu için sıkı koşullara bağlı tutulmuştur. Bu işlemlerin hukuka uygun biçimde yürütülmemesi hâlinde deliller geçersiz sayılır, hatta kişilerin tazminat hakları doğar.

Bu nedenle bir gümrük suçu soruşturmasında, sadece ceza hukuku değil, aynı zamanda gümrük ve idare hukuku bilgisiyle donanımlı bir savunma stratejisi şarttır.