Gümrük Müşavirine Karşı Tazminat Davası Açılabilir mi?-İstanbul Gümrük Avukatı

Giriş

Gümrük müşavirliği, dış ticaret işlemlerinde ithalat ve ihracat faaliyetlerinin mevzuata uygun şekilde gerçekleştirilmesini sağlayan ve uzmanlık gerektiren bir meslektir. Gümrük müşavirleri, gerek ithalatçı ve ihracatçı firmalar gerekse devlet adına sorumluluk üstlenir. Bu sebeple yaptıkları hatalar ya da ihmaller; şirketler için ciddi mali kayıplar, gecikmeler, gümrük cezaları ve dava süreçleri doğurabilir.

Bu bağlamda, gümrük müşavirlerinin kusurlu davranışlarından doğan zararlar nedeniyle, hizmet sundukları kişiler tarafından tazminat davaları açılması sıkça gündeme gelir. Bu makalede, Türk hukuk sisteminde gümrük müşavirlerinin hukuki sorumluluğu, tazminat davasının dayanakları, ispat yükü, uygulamadaki Yargıtay kararları ve zararın tespiti detaylı olarak ele alınacaktır.

I. Gümrük Müşavirinin Hukuki Statüsü ve Sorumluluğu

1. Gümrük Müşavirliği Nedir?

4458 Sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği uyarınca, gümrük müşaviri; ithalat veya ihracat işlemleri için beyanname düzenleyen, belge hazırlayan ve gümrük idaresi nezdinde işlemleri takip eden yetkili temsilcidir.

Gümrük müşaviri, mükellef ile idare arasında profesyonel temsil yetkisine sahiptir. Bu görev, teknik bilgi yanında hukuki sorumluluk da içerir.

2. Sorumluluk Türleri

Gümrük müşavirinin sorumluluğu hem idareye karşı hem de müşterisine karşı doğabilir:

İdari sorumluluk: Mevzuata aykırı beyanlar, usulsüzlükler nedeniyle Ticaret Bakanlığı tarafından cezai yaptırımlarla karşılaşabilir.
Hukuki (sözleşmesel ve haksız fiil) sorumluluk: Müşteri zararına yol açacak hata veya ihmal durumunda, tazminat sorumluluğu doğar.

II. Gümrük Müşavirine Karşı Tazminat Davası Açılabilir mi?

1. Evet, Ancak Şartları Vardır

Gümrük müşavirine karşı tazminat davası, hizmet sözleşmesinden (TBK m.393 vd.) veya haksız fiil hükümlerinden (TBK m.49 vd.) doğabilir. Ancak tazminat davası açılabilmesi için bazı unsurların birlikte gerçekleşmiş olması gerekir:

a) Kusur

Müşavirin, ihmal, dikkatsizlik, özen eksikliği veya doğrudan hatalı işlem yapması gerekir.

Örnek:
Yanlış GTİP beyanı nedeniyle yüksek vergi çıkması ya da yasaklı ürün ithalatı yapılması.

b) Zarar

Müşterinin malı gümrükte takılmışsa, gecikmişse ya da ceza yemişse bu maddi zarar doğurur.

c) Nedensellik Bağı

Zararın, müşavirin kusurlu işleminden kaynaklandığı net şekilde ispat edilmelidir.

2. Hangi Hallerde Tazminat Söz Konusudur?

Aşağıdaki durumlar tazminat davasına konu olabilir:

Yanlış veya eksik beyanname düzenlenmesi
GTİP yanlışlığı nedeniyle yüksek vergi çıkması
İhracatın gecikmesi ve müşteri kaybı
Eksik belge nedeniyle eşyanın gümrükte beklemesi
Yanlış menşe beyanı sonucu tercihli rejim kaybı
İlgisiz veya hatalı danışmanlık verilmesi

III. Tazminat Davası Açma Süreci

1. Görevli ve Yetkili Mahkeme

Ticari ilişkiden kaynaklanan bu tür davalar Asliye Ticaret Mahkemesi‘nde açılır.

2. Dava Dilekçesinde Bulunması Gerekenler

Zararın niteliği ve miktarı
Müşavirin kusurlu işlemi
Deliller (beyanname, yazışma, ceza kararı, bilirkişi raporu)
Talep edilen tazminat miktarı (belirli veya belirsiz)

3. İspat Yükü

TBK m.6 gereğince; davacı zarar gören, zararı ve kusur ile illiyet bağını ispat etmek zorundadır. Genellikle uzman gümrük bilirkişisi tayin edilir.

IV. Gümrük Müşavirlerinin Sigorta Sorumluluğu

Gümrük müşavirleri mesleki faaliyetlerini sürdürebilmek için ZORUNLU MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI yaptırmak zorundadır (4458 Sayılı Kanun, m.5 ve Gümrük Yönetmeliği).

Bu sigorta sayesinde doğacak tazminat, poliçe kapsamında belirli limitler dahilinde sigorta şirketinden tahsil edilebilir.

Not: Sigorta şirketine karşı doğrudan dava açılamaz, önce müşavir aleyhine hüküm alınmalıdır.

V. Gümrük Müşavirinin Sorumluluktan Kurtulması Mümkün mü?

Evet. Şu hallerde sorumluluk doğmaz:

Beyanname ve belgeler müşteri tarafından hazırlanmış ve müşavir sadece iletici konumundaysa.
Eşyanın yapısı gereği sonradan tespit edilen vergi farklarında.
Müşteri, risk hakkında önceden bilgilendirilmişse (örneğin menşe anlaşmazlığı).
Mücbir sebep hallerinde (sistem arızası, savaş, grev vb.)

VI. Şirketler ve İhracatçılar İçin Öneriler

Gümrük müşaviriyle yazılı ve kapsamlı bir hizmet sözleşmesi yapılmalıdır.
Sözleşmede sorumluluk sınırları ve sigorta poliçesi bilgileri yer almalıdır.
Tüm işlemler yazılı veya e-posta ile belgelenmelidir.
Gümrük müşavirine teslim edilen belgeler mutlaka kontrol edilmelidir.
Uzun süreli ilişki kurulacaksa referans ve geçmiş performans araştırılmalıdır.

Sonuç

Gümrük müşavirleri, hem teknik bilgi hem de hukuki sorumluluk içeren bir görev yürütmektedir. Bu görev sırasında yapılan hatalar, ithalatçılar ve ihracatçılar için zarara yol açabilir. Türk Borçlar Kanunu ve Yargıtay içtihatları çerçevesinde, kusurlu hareket eden müşavirler aleyhine tazminat davası açılması mümkündür.

Ancak bu sürecin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi için:

Zararın belgelenmesi,
Kusurun ortaya konulması,
Nedensellik bağının ispatı,

gereklidir. Bu nedenlerle hem tazminat talebinde bulunan mükelleflerin hem de müşavirlerin hukuki danışmanlık hizmeti alması, sürecin doğru ve adil işlemesi açısından büyük önem arz eder.

Single Blog Title