Gümrük Kaçakçılığı Suçu ve Cezası Nedir? İstanbul Ceza Avukatı

1. Gümrük Kaçakçılığı Suçunun Tanımı

Gümrük kaçakçılığı suçu, esas olarak 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanuna göre, ülkeye mal sokulması veya çıkarılması sırasında gümrük mevzuatına aykırı şekilde işlem yapılması, gümrük kaçakçılığı suçu kapsamına girer.

Kanunda yer alan temel tanım şöyledir:

“Eşyanın, gümrük işlemlerine tabi tutulmaksızın veya usulsüz şekilde yurda sokulması ya da yurttan çıkarılması kaçakçılık suçunu oluşturur.” (5607 sayılı Kanun m.3)

Bu tanımın unsurlarını şu şekilde incelemek mümkündür:

Eşyanın ithalatı ya da ihracatı söz konusudur.
Bu işlem usulsüz yapılmış olmalı, yani gümrük beyanı, vergi, belge gibi kurallara aykırı bir şekilde gerçekleştirilmiş olmalıdır.
Kaçakçılık kastı aranır; failin eylemi bilinçli şekilde gerçekleştirmesi gerekir.

2. Gümrük Kaçakçılığı Suçunun Türleri

5607 sayılı Kanun çerçevesinde gümrük kaçakçılığı suçu çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Başlıca türleri şunlardır:

a) Eşyanın Usulsüz Girişi veya Çıkışı (Madde 3/1)

Gümrük işlemleri yapılmaksızın ya da eksik yapılmak suretiyle eşyanın yurda sokulması veya çıkarılması durumudur. En sık karşılaşılan kaçakçılık biçimidir.

b) Sahte veya Yanıltıcı Belge ile İşlem Yapmak (Madde 3/5)

Gümrük idaresine sahte fatura, sahte menşe şehadetnamesi veya yanıltıcı beyanname sunulması ile işlenen suç türüdür.

c) Gizlenmiş Eşya Kaçakçılığı

Yolcu beraberi eşya veya ticari eşyanın, gizlenerek (örneğin araç zeminine, kıyafete veya kargo içerisine) sınırdan geçirilmesidir.

d) Transit Rejimi Kaçakçılığı

Transit geçişteki eşyaların, gümrüğe bildirilmeden yurda bırakılması ya da başka bir ülkeye götürülmeyip iç piyasaya sürülmesidir.

e) Vergi Ziyaına Neden Olmak

Gümrük vergisi doğuran olayın eksik, yanlış veya yanıltıcı şekilde bildirilmesi ve bu nedenle kamu zararına yol açılması da kaçakçılık suçunu oluşturabilir.

3. Gümrük Kaçakçılığı Suçunun Cezaları

a) Temel Cezalar

5607 Sayılı Kanun’un 3. maddesine göre, gümrük kaçakçılığı suçunu işleyen kişi hakkında;

1 yıldan 5 yıla kadar hapis
20.000 güne kadar adli para cezası

verilmesi öngörülmüştür. Ancak bu ceza, işlenen kaçakçılığın türüne ve niteliğine göre değişmektedir.

b) Nitelikli Haller

Aşağıdaki durumlarda cezalar artırılmaktadır:

Suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi
Kamu görevlisi tarafından işlenmesi
Resmi belge veya araçların kullanılması
Sahte belge düzenlenmesi veya kullanılması

Bu durumlarda ceza, yarı oranında artırılır ve etkin pişmanlık indirimi uygulanmaz.

4. Yargılama Süreci

a) Yetkili ve Görevli Mahkeme

Gümrük kaçakçılığı suçları, genel olarak asliye ceza mahkemelerinde görülür. Ancak bazı durumlarda ağır ceza mahkemeleri yetkilidir (örneğin, suç örgütü kapsamında işlenmişse).

b) Cumhuriyet Savcılığı Soruşturması

Şikayet üzerine ya da resen Cumhuriyet savcılığı soruşturma başlatır. Kolluk kuvvetleriyle birlikte yapılan araştırmalar neticesinde iddianame düzenlenir.

c) Deliller

Gümrük beyannameleri
İthalat/ihracat faturaları
Kamera görüntüleri, gümrük memuru tanıklıkları
Eşyaların fiili durumu, teknik raporlar
Ulaştırma belgeleri, CMR, konşimento, TIR Karnesi vb.

d) Savunma Hakkı

Sanıklar, kaçakçılık kastının olmadığını, belge hatasının ticari teamüllere dayandığını, teknik bir eksiklik nedeniyle işlem yapıldığını ileri sürerek savunma geliştirebilirler.

5. Etkin Pişmanlık ve Uzlaşma

a) Etkin Pişmanlık (Madde 5)

Soruşturma veya kovuşturma aşamasında vergi kaybı ile gümrük resimleri ödenirse ve eşya iade edilirse, cezada indirime gidilir veya ceza verilmez.

b) Uzlaşma

Suçun cezasının alt sınırı 5 yılın altında olduğundan uzlaştırma prosedürü de mümkündür. Ancak bazı nitelikli hallerde uzlaşma uygulanmaz.

6. Gümrük Kaçakçılığı Suçlarında Tüzel Kişilerin Sorumluluğu

5607 Sayılı Kanun’un 3/22 maddesine göre, bu suçların bir şirket, dernek veya kooperatif gibi tüzel kişiler yararına işlenmesi halinde, bu tüzel kişilere yönelik olarak;

Faaliyet izninin iptali
Belirli faaliyetlerden men
İşyeri kapatma
Eşya ve araçlara el koyma gibi idari yaptırımlar uygulanabilir.

7. Yargıtay İçtihatları Işığında Gümrük Suçları

(Ceza Genel Kurulu 2022/552 E. , 2023/350 K.).

Suç tarihinde yürürlükte olan 5607 sayılı Kanun’un 5. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen etkin pişmanlık hükmünden yararlanılabilmesi için soruşturma evresi sona erinceye kadar suç konusu eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı kadar paranın Devlet Hazinesine ödenmesinin gerekmesi, etkin pişmanlıktan yararlanmak üzere Cumhuriyet Başsavcılığına müracaatı gereken sanığın, lehine olan bu Kanun maddesinden yararlanmasını sağlamak üzere herhangi bir uyarı görevi verilmeyen Cumhuriyet savcısı tarafından sanığa etkin pişmanlığın ihtar yoluyla bildirilmesi ve ödenmesi gereken miktar belirtilerek ödeme yapıp yapmayacağının sorulması zorunluluğunun bulunmaması, soruşturma aşamasında etkin pişmanlıktan yararlanmak amacıyla talebi ve müracaatı olmayan sanık hakkında, yargılama devam ederken yürürlüğe giren 7242 sayılı Kanun’un 62. maddesiyle değişik 5607 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yapılan lehe değişiklikler uyarınca etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasının kovuşturma evresine de getirilmesi, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısına, kovuşturma aşamasında ise hâkime sanığa bu hususu hatırlatma yükümlülüğünün getirilmesi hususları birlikte değerlendirildiğine;

Soruşturma evresinde etkin pişmanlık hükümlerini hatırlatma zorunluluğu olmayan kolluk görevlilerince gümrüklenmiş değerin iki katı olan 67.049,96 TL yerine daha az miktardaki CİF değerin iki katı olan 15.000 TL’nin ihtar edilmesine rağmen ödeme iradesinde bulunmayan sanığa, Kanun’da yapılan lehe değişiklikler nedeniyle kovuşturma evresinde de etkin pişmanlık kapsamında eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı olan 67.049,96 TL’yi ödemesi hâlinde 5607 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yer alan lehe sonuçlardan faydalanabileceğinin ihtaratlı davetiye ile usulüne uygun tebliğ edildiği, ancak sanığın ödeme iradesi göstermemesi karşısında, sanığa etkin pişmanlık kapsamında ihtar edilen miktarı ödemesi hâlinde yargılama neticesinde mahkûmiyetine karar verilmesi durumunda verilecek cezada 1/2 oranında indirim yapılacağı hususunun açıkca belirtilmemesinin somut olay kapsamında sanığın ödememe iradesini değiştirmeyeceğinin, bu hâliyle etkin pişmanlık hükümlerinin sanığa usulüne uygun ihtar edildiğinin kabulünde zorunluluk bulunmaktadır .

8. Sonuç ve Değerlendirme

Gümrük kaçakçılığı suçu, hem ceza hukuku hem de idare hukuku bakımından çok yönlü bir suç tipidir. Türkiye’nin coğrafi konumu ve ticaret hacmi dikkate alındığında, bu suçlarla mücadelede mevzuatın güncelliği kadar uygulamanın titizliği de büyük önem arz etmektedir.

İş insanları, taşımacılar, ithalat/ihracat firmaları ve bireyler, gümrük işlemlerinde mevzuata uygun davranmaya, belgelerini eksiksiz ve doğru sunmaya dikkat etmelidir. Ayrıca gümrük danışmanı ve hukukçu desteğiyle işlem yapmak, ileride karşılaşılacak olası cezai sorumlulukların önüne geçmek için elzemdir.

Single Blog Title