Green Card Sahiplerinin ABD’deki Hakları Nelerdir?
GİRİŞ
Amerika Birleşik Devletleri’nde “Green Card” olarak bilinen Sürekli Oturma İzni (Lawful Permanent Resident – LPR), yabancılara ABD’de uzun süreli ve hukuken korunan bir statü sağlar. Green Card, sadece oturma değil, aynı zamanda bir dizi önemli hak ve yükümlülük getirir. Türk vatandaşları başta olmak üzere birçok kişi için bu hakların kapsamı ve sınırları, uygulamada büyük önem taşır.
Bu makalede, Green Card sahiplerinin ABD’deki başlıca hakları, yasal korumalar, kısıtlamalar, vatandaşlığa geçiş süreci ve uygulamada karşılaşılan pratik sorunlar ayrıntılı biçimde ele alınacaktır.
1. Green Card’ın Yasal Statüsü ve Sağladığı Temel Haklar
ABD göçmenlik hukuku kapsamında Green Card sahibi olanlar, Lawful Permanent Resident (LPR) statüsüne sahiptir.
Bu kişiler ABD’de süresiz yaşama ve çalışma hakkına sahip olur. Ancak, vatandaşlık haklarından farklı olarak bazı kısıtlamalar ve yükümlülükler devam eder.
A. ABD’de Sürekli Oturma ve Seyahat Hakkı
-
Green Card sahibi, ABD’de istediği yerde yaşama ve çalışma hakkına sahiptir.
-
ABD içi seyahatlerde hiçbir kısıtlama yoktur.
-
ABD dışında kalışlarda, yılda 6 ayı aşan durumlarda riskler oluşabilir. 12 aydan uzun süre ABD dışında kalanların Green Card’ı iptal edilebilir (re-entry permit ile istisna mümkündür).
B. Çalışma ve İş Kurma Hakkı
-
Tüm ABD eyaletlerinde, her türlü işte çalışma hakkı vardır.
-
Kamuya açık pozisyonlar hariç, özel sektörde dilediği gibi iş değiştirilebilir.
-
Kendi adına şirket kurabilir, ortaklık yapabilir, ticari faaliyetlerde bulunabilir.
C. Eğitim ve Sosyal Haklar
-
ABD’de ilkokuldan üniversiteye kadar tüm eğitim haklarından ABD vatandaşlarıyla eşit biçimde yararlanılır.
-
Green Card sahibi, birçok eyalette “residency” (yerleşik öğrenci) indirimlerinden faydalanabilir.
-
Burs ve kredi imkanlarına başvurabilir.
D. Sağlık ve Sosyal Güvenlik Hakları
-
Çalışılan işyerine bağlı olarak sağlık sigortası, sosyal güvenlik ve işsizlik maaşı gibi haklara sahip olunur.
-
10 yıl (40 çeyrek) sosyal güvenlik primi ödeyen Green Card sahipleri emeklilik maaşı ve diğer sosyal yardımlardan faydalanabilir.
E. Vergi Hak ve Yükümlülükleri
-
Green Card sahipleri ABD’de “tax resident” (vergi mükellefi) kabul edilir ve küresel gelirleri üzerinden beyanname vermek zorundadır.
-
Yurt dışı gelirleri de dahil olmak üzere tüm gelirlerini IRS’e bildirmek zorunludur.
-
Çifte vergilendirme anlaşmaları kapsamında, bazı gelirler için Türkiye ve ABD arasında mahsuplaşma mümkündür.
2. Aile Birleşimi ve Sponsor Olma Hakkı
Green Card sahibi, ABD vatandaşı kadar geniş olmasa da yakın aile bireyleri için göçmenlik başvurusu yapma hakkına sahiptir:
-
Eş ve 21 yaş altı bekar çocuklar için aile birleşimi başvurusu yapılabilir.
-
ABD vatandaşları gibi ebeveyn, kardeş ve nişanlı başvurusu yapılamaz.
-
Aile birleşimi başvurularında kota ve bekleme süresi uygulanır.
3. Yasal Koruma ve Adli Haklar
-
Green Card sahipleri ABD Anayasası ve federal yasalar tarafından korunur.
-
Mahkemelerde davacı ve davalı olabilir, mülk sahibi olabilir, sözleşme yapabilir.
-
Polis ve adli merciler önünde hak arama ve savunma hakkına sahiptir.
4. Vatandaşlığa Geçiş Hakkı (Naturalization)
-
Green Card sahipleri, genellikle 5 yıl (ABD vatandaşı ile evli olanlarda 3 yıl) kesintisiz ABD’de yaşadıktan sonra vatandaşlık başvurusu (Form N-400) yapabilir.
-
Vatandaşlık için İngilizce ve ABD tarihi-sistemi bilgisi sınavı (civics test), sabıka kaydı, “iyi ahlaki karakter” ve vergi yükümlülükleri aranır.
-
Vatandaşlık başvurusu sırasında veya öncesinde Green Card sahipleri yasal haklarını korur.
5. Green Card’ın Sınırları ve Kısıtlamaları
A. ABD Dışında Uzun Süre Kalmak
-
6 aydan fazla ABD dışında kalmak, “terkedilmiş oturum” şüphesi yaratır.
-
1 yıldan fazla ABD dışında kalanlar Green Card’ı kaybedebilir, istisnai durumlarda re-entry permit alınmalıdır.
B. Bazı Kamu ve Seçilmiş Görevler
-
Green Card sahipleri oy kullanamaz, ABD vatandaşlığına özgü kamu görevlerinde (örn. federal memuriyet, jüri üyeliği) yer alamaz.
C. Ciddi Suç ve İhlallerde Statü Kaybı
-
Ağır suç işlemek, vize veya göçmenlik kurallarını ihlal etmek, sahtecilik gibi durumlarda Green Card iptal edilip sınır dışı edilme (deportation) riski doğar.
6. Sıkça Sorulan Sorular
Green Card sahipleri ABD dışında ne kadar kalabilir?
En fazla 6 ay tavsiye edilir. 6 ayı aşan durumlarda ABD’ye dönerken ikamet niyetinin devam ettiği ispatlanmalı; 1 yılı aşarsa re-entry permit gereklidir.
ABD’de oy kullanabilir miyim?
Hayır, sadece ABD vatandaşları federal ve eyalet seçimlerinde oy kullanabilir.
Green Card ile federal yardım ve burslara başvurabilir miyim?
Bazı eyalet ve federal burslar ABD vatandaşlarına özgüdür; ancak pek çok sosyal yardım ve kamu programına Green Card sahipleri de başvurabilir.
Aile birleşimi için kimler başvurabilir?
Yalnızca eş ve 21 yaş altı bekar çocuklar için aile birleşimi mümkündür.
Green Card kaybedilirse itiraz edilebilir mi?
Evet, göçmenlik mahkemesinde savunma ve itiraz hakkı vardır.
7. Yargıtay, ABD Federal ve AİHM Kararları Bağlamında
Türkiye’de Yargıtay, Green Card sahibi Türk vatandaşlarının aile hukuku, boşanma, miras ve mal paylaşımı davalarında ABD’deki ikamet statüsünü dikkate alır.
ABD federal mahkemeleri, Green Card sahiplerinin suç, vergi ve yasal statü ihlali davalarında kapsamlı denetim uygular.
AİHM kararlarında, oturma hakkı, aile birliği ve ayrımcılık yasağı ön plandadır.
8. Hukuki ve Pratik Tavsiyeler
-
ABD dışında uzun süre kalacaksanız re-entry permit alın.
-
Tüm vergi ve beyan yükümlülüklerine titizlikle uyun.
-
Statünüzü riske atmamak için suç, sahtecilik ve kural ihlallerinden kesinlikle kaçının.
-
Aile birleşimi, vatandaşlık başvurusu ve diğer işlemlerde resmi kaynaklardan ve göçmenlik hukuku uzmanından danışmanlık alın.
9. Sonuç ve Hukuki Değerlendirme
Green Card, ABD’de kapsamlı haklar ve özgürlükler tanır, ancak statü koruma yükümlülükleri ve kısıtlamaları da vardır.
-
Hakların yanında tüm yükümlülüklere uyulmalı
-
Uzun vadeli ABD planlarında vatandaşlığa geçiş değerlendirilmelidir
-
Yasal süreçlerde profesyonel hukuki destekten yararlanılmalıdır
About Post Author
