1. Giriş

Göçmen kaçakçılığı suçunun yalnızca yasadışı göç hareketi ile sınırlı kalmadığı, göçmenlerin insanlık dışı ve onur kırıcı muamelelere maruz bırakılmasının da cezalandırmada dikkate alındığı bilinmektedir. Bu durum, hem Türk Ceza Kanunu’nda hem de uluslararası sözleşmelerde açıkça vurgulanmıştır.

---

2. Hukuki Çerçeve

2.1. TCK m.79 – Göçmen Kaçakçılığı

• Göçmenlerin ülkeye yasa dışı yollarla sokulması, ülkede kalmasına imkân sağlanması veya yurtdışına çıkarılması.

• Menfaat unsuru aranır.

2.2. Nitelikli Hal – TCK m.79/2

Suçun işlenişi sırasında:

• Göçmenlerin hayatları veya onurları bakımından tehlikeli durumlara maruz bırakılması,
  cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli haldir.

2.3. Uluslararası Hukuk

• Palermo Protokolü göçmen kaçakçılığını yalnızca taşımacılık olarak değil, insanlık dışı koşullarda yapılan sevkleri de kapsamına alır.

• AİHS m.3: İşkence ve insanlık dışı muamele yasağı.

---

3. Onur Kırıcı Muamele Nedir?

3.1. Tanım

Göçmenlerin, insan onurunu zedeleyecek biçimde, aşağılayıcı, sağlıksız veya gayriinsani koşullara maruz bırakılmasıdır.

3.2. Örnekler

• Göçmenlerin hava almayan kamyon kasalarında taşınması.

• Aşırı kalabalık teknelerde yolculuk yaptırılması.

• Yiyecek, içecek ve hijyen olmadan günlerce bekletilmeleri.

• Çocukların ve kadınların korunmasız biçimde yolculuk ettirilmesi.

---

4. Yargıtay Kararları

4.1. Yargıtay 18. CD, 2017/4358 E., 2019/2211 K.

Göçmenlerin insanlık dışı koşullarda tekneye bindirilmesi, onur kırıcı muamele olarak değerlendirilmiş ve ceza artırılmıştır.

4.2. Yargıtay 9. CD, 2014/4908 K.

Göçmenlerin havasız ve karanlık araç kasasında taşınması, onur ve hayat bakımından tehlike yaratmıştır.

4.3. Yargıtay 12. CD, 2021/5660 K.

Sahte pasaportla yurtdışına çıkarılmak istenen göçmenlerin aynı zamanda fiziksel ve psikolojik baskıya maruz bırakılmaları, nitelikli hal kapsamında değerlendirilmiştir.

---

5. Suçların İçtimaı

• Göçmen kaçakçılığı + Onur kırıcı muamele birlikte işlendiğinde, ceza TCK m.79/2 gereği artırılır.

• Eğer muamele aynı zamanda işkence, eziyet veya kasten yaralama boyutuna ulaşmışsa, bu suçlardan da ayrıca cezalandırma gündeme gelir (gerçek içtima).

---

6. Deliller

• Göçmen ifadeleri (fiziksel ve psikolojik durum).

• Adli raporlar (yaralanma, kötü muamele izleri).

• Kolluk raporları (yakalanma sırasında koşullar).

• Fotoğraf ve video kayıtları.

---

7. Somut Senaryo (Özgün Örnek)

Olay

Sanık H.Y., 15 kişilik minibüse 45 göçmen doldurarak İstanbul’dan Edirne’ye taşımaya çalışır. Göçmenler havasızlıktan bayılır, bir kısmı yarı baygın halde yakalanır.

Hukuki Değerlendirme

• Göçmen kaçakçılığı (TCK m.79): Menfaat karşılığı taşımacılık.

• Onur kırıcı muamele (TCK m.79/2): İnsanlık dışı koşullar nedeniyle cezanın artırılması.

• Olası kastla yaralama suçundan ayrıca değerlendirme yapılabilir.

---

8. Uluslararası Yansımalar

• AİHM, göçmenlerin insanlık dışı koşullarda taşınmasını AİHS m.3 ihlali saymaktadır.

• Palermo Protokolü, göçmenlerin haklarının korunmasını devletlere yükümlülük olarak yükler.

---

9. Sonuç

Göçmen kaçakçılığı sırasında onur kırıcı muameleye maruz bırakma, cezayı ağırlaştıran nitelikli haldir.

• Bu durumda ceza, TCK m.79/2 uyarınca artırılır.

• Failin cezai sorumluluğu yalnızca göçmen kaçakçılığı ile sınırlı kalmaz; işkence, eziyet, yaralama gibi ek suçlar da doğabilir.

• Yargıtay kararları, göçmenlerin insan onuruna aykırı şekilde taşınmasının, suçun en ağırlaştırıcı boyutlarından biri olduğunu göstermektedir.

Örnek Yargıtay Kararı: Yargıtay 18. Ceza Dairesi – 2015/4209 E., 2016/11429 K.

1. Olayın Özeti

Sanıklar, yurtdışına çıkmak isteyen yabancı uyruklu kişileri menfaat karşılığı yasa dışı yollarla Yunanistan’a götürmek için organizasyon kurmuşlardır.

• Göçmenler, denize elverişli olmayan küçük bir tekneye bindirilmiştir.

• Tekne kapasitesinin çok üzerindedir.

• Sahil güvenlik ihbar üzerine müdahale etmiş, göçmenler kurtarılmıştır.

Yerel mahkeme, sanıkları TCK m.79 (Göçmen Kaçakçılığı) kapsamında cezalandırmıştır.

---

2. Yargıtay’ın Değerlendirmesi

2.1. Menfaat Unsuru

Göçmenlerden para alınması sabit olduğundan suçun menfaat şartı gerçekleşmiştir.

2.2. Nitelikli Hal – TCK m.79/2

Göçmenlerin denize elverişsiz tekneye bindirilmesi, onların hayat ve onurları açısından tehlikeli durumlara maruz bırakılması anlamına gelmektedir.
➡ Bu nedenle, cezanın artırılması gerektiğine hükmedilmiştir.

2.3. Teşebbüs

Göçmenler uluslararası sulara çıkamadan yakalanmıştır. Bu nedenle suçun tamamlanmadığı, teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilmiştir.

2.4. İçtima

Göçmen kaçakçılığı, göçmenlerin onur kırıcı koşullarda taşınmasıyla birleştiğinde nitelikli hal kapsamında tek suç kabul edilir. Ancak ayrıca yaralama veya ölüm olsaydı, gerçek içtima uygulanacaktı.

---

3. Kararın Sonucu

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, yerel mahkeme kararını bozmuş; sanıkların:

• TCK m.79/1 gereği göçmen kaçakçılığı,

• TCK m.79/2 gereği onur kırıcı koşullarda taşımadan dolayı ceza artırımı,

• TCK m.35 gereği teşebbüs hükümleriyle ceza indirimi,
  birlikte uygulanarak hüküm kurulması gerektiğini belirtmiştir.

---

4. Kararın Önemi

1. Menfaat Unsuru: Göçmenlerden ücret alınması suçun en kritik unsurudur.

2. Onur Kırıcı Muamele: Kapasite üstü tekne veya insanlık dışı taşıma koşulları cezayı ağırlaştırır.

3. Teşebbüs: Göçmenler sınırı fiilen geçmemiş olsa da icra hareketleri suçun oluşumu için yeterlidir.

4. Yargıtay İçtihadı: Bu karar, yerel mahkemelere nitelikli hal ve teşebbüs hükümlerinin birlikte uygulanması gerektiğini göstermektedir.

                                                                                                                                                                    Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN