Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2018/3331 E. , 2018/14230 K.

Göçmen kaçakçılığı, suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve yönetme, suç işlemek amacıyla kurulan örgüte üye olma, suç işlemek amacıyla kurulan örgüte yardım etme

Göçmen kaçakçılığı, Türkiye’nin jeopolitik konumu nedeniyle en sık karşılaşılan organize suç tiplerinden biridir. Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesinde düzenlenen bu suç, hem ulusal güvenlik hem de uluslararası işbirliği bakımından önem taşımaktadır. Yargıtay’ın verdiği kararlar ise uygulamanın nasıl şekillendiğini gösterir. Bu makalede, Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2018/3331 E., 2018/14230 K. sayılı kararı ayrıntılı olarak incelenecek ve göçmen kaçakçılığı suçuna ilişkin önemli noktalar değerlendirilecektir.

Kararın Konusu

Yerel mahkeme, sanıkların göçmenleri yasa dışı yollarla yurtdışına çıkarmaya çalıştıkları gerekçesiyle TCK m.79 kapsamında mahkûmiyet kararı vermiştir. Dosya Yargıtay incelemesine taşınmıştır.

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, dosyayı değerlendirirken şu konular üzerinde durmuştur:

1. Maddi menfaat unsuru bulunup bulunmadığı,

2. Suçun örgütlü şekilde işlenip işlenmediği,

3. Göçmenlerin hayatını ve onurunu tehlikeye atan koşulların mevcut olup olmadığı.

Yargıtay’ın Değerlendirmesi

1. Menfaat Unsuru

Yargıtay, göçmen kaçakçılığı suçunun oluşabilmesi için doğrudan veya dolaylı maddi menfaat elde etme amacının zorunlu olduğunu bir kez daha vurgulamıştır. Eğer sanık göçmenlere insani yardım amacıyla aracılık etmişse, bu durum suç kapsamında değerlendirilemez.

2. Örgütlü Suç Bağlantısı

Dosyada sanıkların farklı görevler üstlenmesi (ulaşım, barındırma, sınır geçişi için rehberlik) dikkate alınarak, fiillerin örgüt faaliyeti kapsamında işlendiği değerlendirilmiştir. Bu nedenle sanıkların ayrıca TCK m.220 (suç işlemek amacıyla örgüt kurma/üyelik) hükümlerinden de sorumlulukları gündeme gelmiştir.

3. Göçmenlerin Hayatı ve Onuru Açısından Tehlike

Yargıtay, göçmenlerin aşırı kalabalık bir araçta, havasız koşullarda taşınmasının mağdurların hayatı ve onuru bakımından ciddi tehlike doğurduğunu kabul etmiştir. Bu nedenle olay, TCK m.79/2’deki nitelikli hal kapsamında değerlendirilmiştir.

---

Kararın Sonucu

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, yerel mahkemenin eksik değerlendirme yaptığına kanaat getirmiştir.

• Nitelikli halin uygulanması gerekirken temel ceza verilmesi,

• Örgüt bağlantısının yeterince dikkate alınmaması,

• Delillerin daha kapsamlı incelenmesi gerektiği gerekçeleriyle karar bozulmuştur.

Kararın Önemi

a) Hukuki Yönü

Bu karar, göçmen kaçakçılığı suçunun unsurlarını ve nitelikli hallerini açıklığa kavuşturmuştur:

• Menfaat unsuru → Suçun vazgeçilmez unsurudur.

• Örgüt faaliyeti → Ceza hem TCK 79 hem TCK 220 kapsamında artırılır.

• Hayat ve onur bakımından tehlike → Nitelikli halin uygulanmasını gerektirir.

b) Uygulamadaki Etkisi

• Yerel mahkemeler, bu karardan sonra göçmen kaçakçılığı davalarında örgütlü yapı unsurlarını daha dikkatli değerlendirmeye başlamıştır.

• Ayrıca sanıkların “yardım amacı” savunmaları, maddi menfaat unsuru araştırılarak test edilmektedir.

c) Uluslararası Boyut

Karar, Türkiye’nin taraf olduğu Palermo Konvansiyonu’na da uygun düşmektedir. Zira sözleşme, göçmen kaçakçılığına karşı devletlerin ciddi yaptırımlar uygulamasını ve örgütlü suç yapılarıyla etkin mücadele edilmesini öngörmektedir.

---

Sonuç

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 2018/3331 E., 2018/14230 K. sayılı kararı, göçmen kaçakçılığı suçunun hem unsurlarını hem de nitelikli hallerini ortaya koyan önemli bir içtihattır. Kararda özellikle üç husus öne çıkmıştır:

1. Menfaat amacı olmadan suç oluşmaz.

2. Örgütlü şekilde işlenmesi, cezayı artırır ve ayrıca TCK m.220 kapsamında cezalandırma yapılır.

3. Göçmenlerin hayatını veya onurunu tehlikeye atan koşullar nitelikli hal sayılır.

Bu karar, yerel mahkemelerin göçmen kaçakçılığı dosyalarını değerlendirirken dikkat etmeleri gereken kriterleri belirleyen önemli bir yol gösterici niteliktedir.

Örnek Olay

İzmir’in Menderes ilçesinde, bir grup organizatör, göçmenleri yasa dışı yollarla Yunanistan’a götürmek üzere anlaşır. Örgüt, farklı roller üstlenmiştir:

• A.S. isimli kişi göçmenleri şehir dışından minibüslerle toplar.

• B.K. isimli kişi göçmenleri sahildeki bir depoda barındırır.

• C.Y. isimli kişi ise tekneyi hazırlar ve geçişi organize eder.
  Göçmenlerden kişi başı 2.000 dolar ücret alınır.

Olayın Gelişimi

Göçmenler, gecenin ilerleyen saatlerinde bir kamyon kasasına doldurularak sahile taşınır. Kamyon kapalıdır ve içeride yeterli hava sirkülasyonu yoktur. 40 göçmen sıkışık şekilde yolculuk ederken fenalaşmalar başlar. Sahil güvenlik ihbar üzerine operasyon yapar ve kamyon durdurulur.

Yargılama Süreci

• Sanıklar, “yardım amaçlı hareket ettiklerini” savunur.

• Ancak göçmenlerden alınan dövizler, telefon mesajları ve sahte belgeler ele geçirilir.

• Mahkeme, sanıkları TCK m.79 uyarınca mahkûm eder.

• Yerel mahkeme, yalnızca temel cezayı (5 yıl hapis) uygular.

Yargıtay İncelemesi

Dosya temyize gidince Yargıtay şu değerlendirmeleri yapar:

1. Maddi menfaat unsuru: Göçmenlerden ücret alınmış → suçun unsuru mevcut.

2. Örgütlü faaliyet: Görev paylaşımı var → TCK m.220 de uygulanmalı.

3. Hayat ve onur tehlikesi: Göçmenler kapalı kasa araçta havasız bırakılmış → nitelikli hal uygulanmalı.

Sonuç

Yargıtay, yerel mahkemenin yalnızca temel cezayı vermesini hukuka aykırı bulur.

• Sanıklara 7 yıl 6 ay hapis,

• Örgüt üyeliği nedeniyle ayrıca ceza,

• Ele geçirilen kamyon ve paraların müsaderesi gerektiğine hükmeder.

---

Değerlendirme

Bu senaryo, Yargıtay’ın 2018/3331 E., 2018/14230 K. kararında ortaya koyduğu ilkelerin pratik bir örneğidir:

• Menfaat olmadan suç oluşmaz.

• Örgütlü iş bölümü varsa cezalar artar.

• Tehlikeli koşullar nitelikli hali doğurur.

                                                                                                                                                                            Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN