Göçmen Kaçakçılığı Suçu

1. Giriş

Göçmen kaçakçılığı, günümüzde en fazla tartışılan sınır ötesi suç tiplerinden biridir. Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle göç yollarının kesişim noktasında bulunmakta ve bu durum, Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesi uyarınca göçmen kaçakçılığı suçlarını yaygın hale getirmektedir. Bu makalede suçun hukuki çerçevesi, maddi ve manevi unsurları, cezai yaptırımları, Yargıtay uygulamaları, usuli sorunlar ve savunma stratejileri detaylı şekilde ele alınacaktır.

---

2. Suçun Yasal Dayanağı

TCK m.79 şu şekilde düzenlenmiştir:

“Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, maddi menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan yollardan bir yabancıyı ülkeye sokan veya ülkede kalmasına imkân sağlayan kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.”

2.1. Suçun Konusu

• Yabancı uyruklu kişiler, mağdur konumundadır.

• Göçmen kendi rızasıyla hareket etse bile suçun oluşumuna engel değildir.

2.2. Korunan Hukuki Değer

• Kamu düzeni, sınır güvenliği, devletin göç politikası.

• Ayrıca dolaylı olarak insan onuru ve güvenliği korunmaktadır.

---

3. Suçun Unsurları

3.1. Maddi Unsur

• Fiil: Göçmenin yasa dışı yollarla ülkeye sokulması veya kalmasına imkân sağlanması.

• Araç hareketler: Sahte pasaport düzenlemek, sınırdan kaçak geçiş organize etmek, ikamet belgesini usulsüz temin etmek.

• Sonuç: Göçmenin hukuka aykırı şekilde ülkeye girmesi veya kalması.

3.2. Manevi Unsur

• Suç, doğrudan kast ile işlenebilir.

• Failin amacı mutlaka maddi menfaat elde etme olmalıdır.

• Menfaatin yüksek olması gerekmez; küçük bir ücret dahi yeterlidir.

---

4. Göçmen Kaçakçılığı ve Benzer Suçlardan Ayrımı

4.1. İnsan Ticareti (TCK m.80)

• Göçmen kaçakçılığında rıza vardır, insan ticaretinde yoktur.

• İnsan ticareti, mağdurun zorla çalıştırılması, cinsel sömürü veya organ ticareti gibi ağır ihlaller içerir.

4.2. Resmî Belgede Sahtecilik (TCK m.204)

• Göçmen kaçakçılığında çoğu kez sahte pasaport kullanılır.

• Bu durumda fikri içtima gündeme gelir ve fail tek fiilden ötürü en ağır cezaya hükmolunur.

---

5. Ağırlaştırıcı Sebepler

• Örgütlü işlenmesi (TCK m.220 ile birlikte değerlendirilir).

• Birden fazla göçmenin taşınması (zincirleme suç hükümleri).

• Göçmenlerin hayatı veya sağlığının tehlikeye atılması (üst sınırdan ceza).

• Kamu görevlilerinin suça iştirak etmesi (nitelikli hal).

---

6. Yargıtay Uygulamaları

• Yargıtay 18. CD., 2019/11752 K.: Tır dorsesinde havasız ortamda taşınan göçmenler, hayatları tehlikeye girdiği için ceza üst sınırdan verilmiştir.

• Yargıtay 8. CD., 2020/4821 K.: Failin akrabalık ilişkisi nedeniyle karşılıksız yardım etmesi halinde “maddi menfaat” unsuru gerçekleşmediğinden suçun oluşmadığına hükmedilmiştir.

• Yargıtay 9. CD., 2021/4532 K.: Sahte pasaport düzenleyerek göçmen kaçıran sanık hakkında hem TCK 79 hem de TCK 204 uygulanmış; ancak fikri içtima gereği en ağır ceza esas alınmıştır.

---

7. Usuli Sorunlar

• Delil yetersizliği: Göçmenlerin beyanları güvenilir bulunmayabilir.

• Kimlik tespiti güçlüğü: Sahte belgeler nedeniyle göçmenlerin kimliği belirlenememektedir.

• Uluslararası adli yardımlaşma sorunları: Kaçakçılık zincirinde farklı ülkelerin olması nedeniyle delil temini zordur.

• Göçmenlerin mağdur–sanık konumu: Göçmen aynı zamanda yasa dışı eylemin tarafıdır, bu durum yargılama sürecinde karmaşık sonuçlar doğurmaktadır.

---

8. Savunma Stratejileri

8.1. Menfaat Unsurunun Yokluğu

• Sanığın herhangi bir menfaat elde etmediği savunulabilir.

• Örneğin insani yardım kastıyla hareket edilmişse suçun oluşmadığı ileri sürülebilir.

8.2. Kastın Yokluğu

• Failin göçmenin yasa dışı yollardan ülkeye girdiğini bilmediği,

• Sahte belgelerin gerçek olduğunu sandığı iddia edilebilir.

8.3. Delil Yetersizliği

• Göçmenlerin ifadelerinin çelişkili olduğu,

• Kolluk tarafından hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delillerin hükme esas alınamayacağı ileri sürülebilir.

8.4. Hukuka Aykırı Delillerin Dışlanması

• CMK m.206 ve 217 uyarınca, hukuka aykırı şekilde elde edilen telefon dinlemeleri, gizli kamera kayıtları vb. reddedilebilir.

---

9. Uluslararası Hukuki Çerçeve

Türkiye, BM Palermo Sözleşmesi’ne ek Göçmen Kaçakçılığı Protokolü’ne taraftır. Bu kapsamda:

• Suç gelirlerinin izlenmesi,

• Uluslararası iş birliği,

• Ortak soruşturmalar ve sınır güvenliğinin güçlendirilmesi öngörülmektedir.

Türkiye ayrıca AB ile Geri Kabul Anlaşması çerçevesinde, sınır dışı edilen göçmenlerin kabulü konusunda da yükümlülük taşımaktadır.

---

10. Sonuç

Göçmen kaçakçılığı, TCK m.79 kapsamında ağır yaptırımlara bağlanmış olup, kamu düzeni, sınır güvenliği ve insan onurunu koruma amacını taşır. Ancak uygulamada:

• Delil yetersizliği,

• Uluslararası iş birliği eksikliği,

• Göçmenlerin mağduriyetinin korunması sorunları devam etmektedir.

Avukatlar bakımından en kritik husus, menfaat unsuru, kast ve delil tartışmaları üzerine yoğunlaşmak; sanık lehine hafifletici nedenleri ileri sürmek olacaktır.