Giriş: Neden Genç Sporcuların Korunması Hukuki Bir Zorunluluktur?

Spor akademileri ve altyapı tesislerinde binlerce çocuk ve genç sporcu yetişmektedir.
Ancak genç sporcular:

• Aşırı yüklenme,

• Mobbing benzeri baskılar,

• Yanlış antrenman uygulamaları,

• Beslenme ve sağlık ihlalleri,

• Psikolojik şiddet,

• Ebeveyn baskısı

• Menajerlerin erken müdahalesi

gibi ciddi risklerle karşı karşıyadır.

Bu nedenle modern spor hukuku, genç sporcuların bedensel, ruhsal, sosyal ve akademik gelişimini güvence altına almak için özel koruma hükümleri öngörmektedir.

Türkiye’de genç sporcuların korunması:

• Çocuk Hakları Sözleşmesi,

• Anayasa,

• Türk Ceza Kanunu,

• Türk Borçlar Kanunu,

• TFF, federasyon talimatları,

• Milli Eğitim Mevzuatı,

• İSG Kanunu

çerçevesinde sağlanmaktadır.

---

I. Genç Sporcuların Hukuki Statüsü

18 yaş altındaki sporcular “çocuk sporcu” statüsündedir.
Bu nedenle:

• Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin tüm hükümleri uygulanır,

• Spor kulübü velayet kurallarına uygun davranmak zorundadır,

• Çocuğun üstün yararı ilkesi esas alınır.

Bu ilke, tüm federasyon kararlarında ve kulüp uygulamalarında bağlayıcıdır.

---

II. Çocuğun Üstün Yararı İlkesi Nedir?

Çocuk Hakları Sözleşmesi madde 3’e göre:

➡ “Çocuğu ilgilendiren her işlemde çocuğun üstün yararı esas alınır.”

Bu ilke spor hukukunda:

• Aşırı antrenman yükü,

• Psikolojik baskı,

• Yetersiz beslenme,

• Eğitimin aksaması,

• Fiziksel ceza uygulamaları

gibi durumların YASAL olarak yasaklanmasına temel oluşturur.

---

III. Genç Sporcuların Temel Hakları

Genç sporcuların 8 temel hakkı vardır:

1. Eğitim Hakkı

Kulüp, sporcuya okul–spor dengesini sağlamak zorundadır.

2. Sağlık Hakkı

Kulüp:

• Periyodik kontroller,

• Sakatlık tedavileri,

• Sağlık sigortası

sunmalıdır.

3. Psikolojik Güvenlik Hakkı

Aşağılama, bağırma, hakaret, isim takma YASAKTIR.

4. Beslenme ve Gelişim Hakkı

Uzman diyetisyen kontrolü gerektirir.

5. Güvenli Tesis Hakkı

Kaygan zemin, bozuk ekipman vb. durumlarda kulüp sorumludur.

6. Ayrımcılık Yasağı

Öğrenci sporcular:

• Irk,

• Cinsiyet,

• Sosyal statü

gibi sebeplerle ayrımcılığa uğratılamaz.

7. Aileyle İletişim Hakkı

Kulüp ailesinden izole politika uygulayamaz.

8. Kişisel Verilerin Korunması Hakkı (KVKK)

Fotoğraf–video çekimi velinin iznine tabidir.

---

IV. Psikolojik Şiddet ve Mobbing Sorunu

Spor kulüplerinde en sık rastlanan ihlallerden biri psikolojik şiddettir:

• Sürekli bağırma

• Aşağılama

• Lakap takma

• Fazla kilo nedeniyle dışlama

• Disiplin adı altında baskı kurma

• Performans düşüklüğü nedeniyle izolasyon

Psikolojik şiddet:

• TCK’da tehdit–hakaret

• TBK’da manevi tazminat

• TFF ve federasyon talimatlarında disiplin suçu

• ÇHS’ye göre YASAK

kapsamındadır.

---

V. Antrenman Güvenliği ve Aşırı Yüklenme Sorunu

Genç sporcuların aşırı yüklenmesi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Büyüme plaklarında zarar

• Kalp ritim bozuklukları

• Kas yırtılması

• Aşırı zorlama kaynaklı sakatlık

Aşırı yükleme, eğitmenin sorumluluğunda ağır kusur sayılır.

Kulüp, antrenman yoğunluğunu doktor kontrolünde belirlemelidir.

---

VI. Yetersiz veya Eğitimsiz Antrenör Sorunu

Spor hukukunun en büyük problemlerinden biri:

➡ belgesiz, eğitimsiz veya yeterliliksiz antrenörlerin çalıştırılmasıdır.

Bu durum hem hukuka hem federasyon talimatlarına AYKIRIDIR.

Kulüp:

• Antrenör yetki belgelerini

• Çocuk gelişimi eğitimlerini

• İlk yardım eğitimlerini

denetlemek zorundadır.

Aksi durumda kulüp “seçim kusuru” nedeniyle tazminat sorumluluğuna gider.

---

VII. Kulüplerin Genç Sporculara Karşı Yükümlülükleri

Spor kulüpleri genç sporculara karşı geniş bir yükümlülük listesi taşır:

1. Sağlık ve Sakatlık Yönetimi

• Her sporcu düzenli doktor kontrolünde olmalıdır.

• Yaralanmada profesyonel tıbbi kayıt tutmak zorunludur.

2. Eğitim–Spor Dengesi

Okula gitmek antrenmandan ÖNCE gelir.
Antrenman saatleri eğitimle çakışamaz.

3. Beslenme Gözetimi

Kulüp diyetisyen desteği sağlamalıdır.

4. Psikolojik Danışmanlık

Büyük kulüplerde psikolojik danışman bulundurmak zorunludur.

5. Güvenli Çalışma Ortamı

Tesis güvenliği işletmenin sorumluluğundadır.

6. Çocukların Kötü Muameleden Korunması

Eğitmen şiddeti veya hakaret YASAKTIR ve kulüp de sorumludur.

7. KVKK Uyum Yükümlülüğü

Çocuğun görüntüsü sosyal medyada VELİ İZNİ olmadan paylaşılamaz.

---

VIII. Çocuk Sporcuların Sözleşme Hakları

18 yaş altı sporcularda:

• Sözleşme veli onayıyla imzalanır.

• Cezai şart uygulanamaz.

• Çocuğun “vazgeçme hakkı” geniştir.

• Sözleşme süresi 3 yılı geçemez.

• Kulüp sporcunun eğitimini aksatamaz.

---

IX. Genç Sporculara Karşı İşlenen Suçlar

1. Taksirle Yaralama (TCK 89)

Eğitmenin veya kulübün ihmalinden doğan yaralanmalar.

2. Kötü Muamele (TCK 232)

Fiziksel ve psikolojik şiddet.

3. Hakaret (TCK 125)

4. Çocuğun Cinsel İstismarı (TCK 103)

En ağır suçtur—kulüp en sert şekilde sorumludur.

5. Görevi Kötüye Kullanma (TCK 257)

Kamuya bağlı spor tesislerinde görülen ihlaller.

---

X. Genç Sporcuları Korumak İçin Hukuki ve Kurumsal Çözümler

1. Çocuk Koruma Birimi (Kulüp İçinde)

Büyük kulüplerde zorunlu hâle gelmektedir.

2. Antrenör Denetim Sistemi

Her antrenör için yıllık değerlendirme.

3. Aile – Kulüp İletişim Protokolü

Aylık rapor zorunluluğu.

4. Risk Analizi ve Güvenlik Planı

İSG mevzuatı kapsamında zorunludur.

5. Şeffaf Sözleşme Politikası

Aileye tüm maddeler şeffaf şekilde açıklanmalıdır.

---

XI. Ailelerin Başvuru Hakları

Aileler şu kurumlara başvurabilir:

• TFF / Federasyon Disiplin Kurulları

• Spor Bakanlığı

• Aile Mahkemesi (koruyucu tedbir)

• Savcılık (ceza soruşturması)

• Spor kulübü etik kurulu

• Milli Eğitim Müdürlüğü

• Tüketici Hakem Heyeti (malî uyuşmazlıklarda)

---

Sonuç

Genç sporcuların korunması yalnızca spor hukuku değil, aynı zamanda çocuk hakları hukukunun bir gereğidir.
Kulüpler, antrenörler ve aileler çocukların fiziksel, ruhsal ve sosyal gelişimini korumakla yükümlüdür.
Eğitmenin hatası veya kulübün ihmali, hem tazminat hem ceza sorumluluğu doğurur.
Bu nedenle spor kulüplerinde çocuk koruma politikalarının geliştirilmesi, denetimlerin artırılması ve antrenman güvenliğinin standart hâle getirilmesi zorunludur.