Genç Sporcular ve Transferler

Giriş: Genç Sporcuların Hukuki Korunmasının Önemi

Spor kulüpleri için altyapı yatırımları sürdürülebilir başarı ve ekonomik değer yaratmanın temel yoludur. Ancak 18 yaş altı sporcuların transferi, sözleşme imzalaması ve profesyonel hayata geçişi çok sıkı hukuki kurallara tabidir. Çocukların korunması, kişisel gelişimi, eğitim hakları ve aile bütünlüğü, spor hukukunun ticari dinamiklerinden önce gelir. Bu nedenle genç sporcuların transfer süreçlerinde hem ulusal hukuk hem FIFA düzenlemeleri hem de çocuk hakları ilkeleri titizlikle uygulanmalıdır.

Türkiye’de Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Çocuk Hakları Sözleşmesi, TFF ve federasyon talimatları; uluslararası alanda ise FIFA Transfer Düzenlemeleri (FIFA RSTP) genç sporcuları koruyan çok katmanlı bir sistem oluşturur.

---

1. 18 Yaş Altı Sporcuların Hukuki Statüsü

A. Çocuk ve Ergin Olmayan Sporcu Statüsü

18 yaş altı sporcu, hukuken tam ehliyetli değildir. Bu nedenle:

• Sözleşme imzalayamaz,

• Ücret ve prim anlaşmaları yapamaz,

• Profesyonel transfer sözleşmeleri geçersiz sayılabilir.

Bu sporcular ancak veli veya vasi izni ile hukuki işlem yapabilir.

B. Veli İzni Olmaksızın Yapılan Sözleşmeler

Veli onayı bulunmayan sözleşmeler:

• Kesin hükümsüz olabilir,

• Kulübün tazminat yükümlülüğü doğabilir,

• Disiplin soruşturmasına konu olabilir.

---

2. Veli İzni ve Hukuki Şekil Şartları

Genç sporcu ile yapılacak her türlü sözleşme için yazılı veli izni zorunludur:

• Hem sporcu hem veli imzalayacaktır,

• Gerekirse noter onayı alınacaktır,

• Eğitim–spor dengesi sağlanacaktır,

• Çocuğun üstün yararı gözetilecektir.

Bu izin, yalnızca sporcunun kulübe katılımını değil; sponsor anlaşmaları, reklam çekimleri ve kamp süreçlerini de kapsar.

---

3. Genç Sporcu Sözleşmelerinin Niteliği: Amatör ve Profesyonel Ayrımı

A. Amatör Sözleşmeler

Genellikle altyapı sporcuları için yapılır:

• Ücret içermez (masraf karşılığı hariç),

• Eğitim ve gelişim amaçlıdır,

• Süre belirli olabilir ancak baskıcı olmamalıdır.

B. Profesyonel Sözleşmeler

Türkiye’de profesyonel sözleşme imzalayabilmek için:

• En az 15 yaşını doldurmuş olmak,

• Veli izni almak,

• TFF tarafından onaylanmak
  gereklidir.

15 yaş altı sporcularla profesyonel sözleşme yapılamaz.

---

4. Transfer Süreçleri: Ulusal ve Uluslararası Kurallar

A. Ulusal Transferler

TFF talimatlarına göre:

• 18 yaş altı sporcular için transfer sadece veli izni ile mümkündür,

• Kulüpler genç sporcuyu eğitme ve geliştirme yükümlülüğündedir,

• Yetiştirme tazminatı uygulanır.

B. Uluslararası Transferler: FIFA’nın 18 Yaş Altı Yasağı

FIFA RSTP’ye göre:

18 yaş altı sporcuların uluslararası transferi kural olarak yasaktır.

İstisnalar:

1. Ailenin sportif olmayan nedenle ülke değiştirmesi,

2. 16–18 yaş arası AB/AEA içi transferler,

3. Sınır bölgelerinde oturan sporcular (50 km kuralı),

4. Mülteci veya refakatsiz çocuk statüsü.

Bu düzenleme, çocukların illegal transfer piyasasında korunması için getirilmiştir.

---

5. Yetiştirme Tazminatı ve Kulüplerin Hakları

Genç sporcular profesyonelliğe geçtiğinde kulüpler yetiştirme tazminatı talep edebilir. Hesaplamada:

• Sporcunun yaşı,

• Kulübün kategorisi,

• Eğitim yılları
  esas alınır.

Yetiştirme tazminatı:

• Kulübün yatırımını korur,

• Sporcuya çocuk yaşta baskı yapılmasını engeller,

• Transfer piyasasında denge sağlar.

CAS kararları tazminatın “makul ve orantılı” olması gerektiğini vurgular.

---

6. Eğitim Hakkı ve Spor Kulüplerinin Sorumluluğu

Genç sporcuların transferinde kulüplerin en önemli yükümlülüğü eğitim hakkını korumaktır.

Kulüpler:

• Sporcuya okul devamlılığı sağlamalı,

• Eğitim programlarıyla spor programı arasında denge kurmalıdır,

• Zorlayıcı veya eğitim dışlayıcı antrenman programları uygulamaz,

• Psikolojik ve sosyal gelişimi destekler.

Bu yükümlülük ihlal edilirse kulüp ciddi hukuki risk altına girer.

---

7. Genç Sporcuların Kişisel Verilerinin Korunması

Genç sporculara ilişkin:

• Sağlık verileri,

• Performans kayıtları,

• Fiziki ölçümler,

• Akademik bilgiler
  özel nitelikli verilerdir.

Kulüpler KVKK kapsamında:

• Açık rıza almak,

• Verileri güvenli şekilde saklamak,

• Üçüncü kişilerle paylaşmamak
  zorundadır.

---

8. Sözleşmenin Geçersizliği ve Tazminat Davaları

Geçersizlik sebepleri:

• Veli izninin olmaması,

• Sporcunun eğitim hakkının ihlali,

• Süre ve cezai şartta aşırılık,

• Profesyonel şartların yaşa uygun olmaması.

Bu durumda:

• Sporcu kulübü tazminata mahkûm ettirebilir,

• Sporcu serbest kalabilir,

• Kulüp disiplin soruşturmasına alınır.

---

9. Menajerler ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu

18 yaş altı sporcularla sözleşme yapmak isteyen menajerler:

• FIFA Agent Regulation’a uymak,

• Okul–aile–sporcunun gelişim dengesini gözetmek
  zorundadır.

Reşit olmayan sporcularla gizli transfer anlaşmaları ağır disiplin yaptırımları doğurur.

---

Sonuç: Genç Sporcular İçin Güvenli ve Hukuka Uygun Bir Transfer Sistemi Şarttır

18 yaş altı sporcuların korunması spor hukukunda temel ilkedir. Bu nedenle:

• Veli izni olmadan yapılan işlemler geçersizdir,

• Uluslararası transferler istisnai durumlar hariç yasaktır,

• Eğitim hakkı her türlü ekonomik kaygının üzerindedir,

• Yetiştirme tazminatı genç sporcu yatırımını korur,

• Kulüplerin ve menajerlerin çocuk haklarına uyumu zorunludur.

Genç sporcuların sağlıklı şekilde yetişmesi, hem sporun etik değerleri hem de hukuki düzenin işleyişi açısından vazgeçilmezdir.