Gemi Sicili, Türkiye’de Tescil Süreci

 

Genel Olarak 

Denizcilik dünyasında bir gemiye sahip olmak, yalnızca suya inmiş bir yapıyı işletmekten ibaret değildir. Tıpkı bir arsanın tapusu gibi, gemilerin de resmi olarak tanınmasını sağlayan belgeleri ve kayıtları bulunur. Bu noktada gemi sicili ve tescil işlemleri devreye girer.

Türkiye de ise , üç taraflı denizlerle çevrili bir ülke olarak deniz ticareti, taşımacılık ve turizmde önemli bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyeli değerlendirmek ve deniz taşıtlarını hukuki koruma altına almak için gemi sicili oldukça kritik bir sistemdir. Gemi sicili, bir geminin kimlik kartı gibidir, geminin mülkiyet durumu, teknik özellikleri ve hukuki statüsü bu sicilde kayıt altına alınır.

Gemi Sicili Nedir ve Neden önemlidir ?

Gemi sicili, bir geminin hukuki kimliğini temsil eden, devlet tarafından tutulan resmi kayıttır. Bir geminin ” hangi ülkenin bayrağını taşıyacağını ” ve hangi hukuka tabi olduğunu belirleyen en temel unsurdur. Gemiye , tıpkı bir kimlik numarası gibi , sicil numarası verilir. Gemi sicili; yalnızca yasal bir zorunluluktan ibaret değil aynı zamanda pek çok avantaj sağlar. Sicile kayıtlı olmayan gemiler, hem ulusal hem de uluslararası sularda ciddi hukuki sorunlarla karşılaşabilir. Bu kayıt sayesinde :

• Gemi, uluslararası sularda tanınır ve yasal olarak koruma altına girer.
• Gemiye güvenle rehin ve ipotek işlemleri yapılabilir.
• Geminin mülkiyet hakları tescil edilir.
• Gemi alım satım işlemleri güvenli hale gelir.

Türkiye’de Gemi Sicili Türleri Nelerdir ve Nerede Tutulur ?

Türkiye ‘ de gemi sicili , Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı Liman başkanlıkları nezdinde tutulmaktadır. Bir de gemilerin kaydedilebileceği birkaç farklı sicil türleri vardır. Bunlar, geminin kullanım amacına ve faaliyet alanlarına göre belirlenir.

1. Bağlama Kütüğü : Yatlar , gezi tekneleri gibi ticari amaçla kullanılmayan tekneler için tutulur.
2. Milli Gemi Sicili ( MGS) : Ticari faaliyette bulunan Türk gemileri içindir.
3. Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS) : Uluslararası sularda faaliyet gösteren ve yabancı ortaklı şirketlerin gemileri için avantaj sağlar.

Gemi Tescil İşlemleri İçin Gerekli Belgeler

Bir gemiyi sicile tescil ettirmek isteyen kişi veya şirketin hazırlaması gereken belgeler şunlardır:

1. Gemi Yapı veya Satış Belgesi ( Noter tasdikli sayış sözleşmesi veya inşa eden tersaneden alınan belge)
2. Tonilato Belgesi
3. Bayrak Çekme Sertifikası ( Yabancı gemilerde bayrak çekme izni)
4. Denize Elverişlilik Belgesi
5. Sigorta Poliçesi 
6. Vergi Levhası ve Oda Sicil Kaydı 
7. Kimlik Belgeleri  ( Gerçek kişilerde T.C. Kimlik numarası, Şirketlerde ticaret sicil gazetesi ve imza sirküleri )

Gemi Siciline Kaydedilmesi Zorunlu Olan Taşıtlar

Her deniz taşıtı gemi siciline kaydedilmez. Türk Ticaret Kanunu’na göre, 15 groston ve üzerindeki gemilerin tescili zorunludur. 15 grostonun altındaki tekneler içinse denize elverişlilik belgesi yeterli olabilir.

Gemi Sicili Başvuru Süreci Nasıl?

Ön hazırlık

• Gemiye ait tüm teknik belgelerin tamamlanması gerekir.
• Gemiye ait tonaj ölçümleri ve klas kuruluşu belgeleri alınmalıdır.

Liman Başkanlığı’na Başvuru

• Gemi sahibinin veya vekilinin, gerekli belgelerle birlikte ilgili liman başkanlığına başvurması gerekir.
• Başvuruda, geminin teknik incelemesi yapılır ve eksik belgeler varsa tamamlanması istenir.

Sicil Tescili ve Gemi Tasdiknamesi

• Başvuru onaylandığında, gemi sicile kaydedilir.
• Gemi Tasdiknamesi  düzenlenir. Bu belge geminin resmi kimliği niteliğindedir.

Sicil İlanı

• Bazı durumlarda tescil işlemi, ilgili sicil müdürlüğünde ilan edilir. Bu gemi üzerindeki hakların üçüncü kişilere karşı da geçerli olmasını sağlar.

Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS) Avantajları 

• Uluslararası ticarette daha esnek kurallar uygulanır.
• Yabancı personel istihdamında kolaylık sağlar.
• Vergisel avantajlar sunar.

Gemi Sicili İşlemlerinde Sık Yapılan Hatalar

• Tonaj belgesini yanlış veya eksik düzenletmek.
• Eksik veya hatalı belge ile başvuru yapmak.
• Gemi ipotek ve rehin kayıtlarını doğru işlememek.
• Yabancı bayraklı gemilerde bayrak çekme iznini atlamak.
• Gemi satış sözleşmesinin noter tasdiksiz olması.

bu tür hatalar ile hem sürecin uzamasına hem de maliyetin artmasına neden olur.

Gemi Sicilinin Ücretleri

Gemi sicili işlemlerinde;

• Kayıt harcı,
• Tonaj ölçüm ücreti,
• Bayrak çekme harcı ücretleri bulunur. Bu ücretler her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.

Sonuç

Gemi sicili, bir geminin hukuki kimliği için vazgeçilmez bir unsurudur. Türk Ticaret Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde yürütülen bu süreç gemi sahiplerinin haklarını güvence altına alır ve uluslararası deniz taşımacılığına zemin hazırlar.

Gözdenur TURNA