Gemi İpoteği Ve Rehin

GENEL OLARAK

          Deniz taşımacılığı ve ticareti, yüksek maliyetler ve büyük riskler barındırdığı için gemi sahipleri ve finansal kuruluşlar arasında güvence mekanizmaları büyük önem taşır. Bu durumda gemi ipoteği ve gemi rehnî kavramları ortaya çıkar.

GEMİ İPOTEĞİ NEDİR ?

          Gemi ipoteği, bir gemi üzerinde belirli bir alacak için rehin hakkı kurulmasıdır. Bu ipotek sayesinde alacaklı, borç ödenmezse gemiyi cebri icra yoluyla sattırarak alacağını tahsil edebilir. Gemi ipoteği taşınmazlarda olduğu gibi resmi sicil kaydına tabidir.

GEMİ İPOTEĞİNİN ÖZELLİKLERİ

• Ayni hak niteliğinde bir güvencedir.
• Gemi siciline tescil ile hüküm doğurur.
• Hem mevcut hem de gelecekte doğacak borçlar için tesis edilebilir.

İpoteğin türleri: Maktu ipotek (belirli tutar için) ve üst sınır ipoteği (belirli bir üst limite kadar) olarak ikiye ayrılır

GEMİ İPOTEĞİ NASIL KURULUR?

• Gemi Maliki ile Alacaklı Arasında Sözleşme: Noter huzurunda ipotek sözleşmesi düzenlenir.

• Gemi Siciline Tescil: İpotek, liman başkanlığındaki gemi siciline kaydedilmelidir.

• Harç ve Masrafların Ödenmesi: İpotek tesisinde belirli harç ve vergi yükümlülükleri vardır.

GEMİ REHNİ NEDİR?

        Gemi rehni, gemi üzerinde alacaklı lehine kurulan sınırlı ayni haktır. Rehin, ipoteğe göre daha geniş bir kavramdır ve yalnızca sicile tescil edilen gemiler üzerinde değil, küçük tekneler ve gemi parçaları üzerinde de kurulabilir.

İPOTEK VE REHİN ARASINDAKİ FARKLAR

• Tescil Şartı: İpotek tescil zorunluluğuna bağlıdır, rehin bazen fiili teslimle de kurulabilir.

• Kapsam: İpotek geminin tamamı üzerinde kurulur, rehin bazen sadece belirli parçaları kapsar.

• İcra Usulü: Her ikisi de cebri icra yoluyla alacağın tahsilini sağlar, ancak prosedürler farklılık gösterebilir.

GEMİ İPOTEĞİNİN HUKUKİ SONUÇLARI

        Gemi ipoteği kurulduğunda alacaklı bazı haklara sahip olur:

• Paraya Çevirme Yetkisi: Borç ödenmezse gemiyi sattırabilir.

• Rüçhan Hakkı: Alacaklı, geminin satışı sırasında diğer alacaklılara göre öncelik kazanır.

• Takip Hakkı: Gemi el değiştirse dahi ipotek yeni malik üzerinde geçerliliğini korur.

GEMİ REHNİ VE İPOTEK UYGULAMASINDA YAPILAN HATALAR

• İpotek tescilinin eksik yapılması.

• İpoteğin kapsadığı borcun yanlış belirtilmesi.

• Rehinli alacakların zamanında yenilenmemesi.

• İcra takibinde yanlış prosedür izlenmesi.

Bu hatalar alacaklının hakkını kaybetmesine yol açabilir.

SONUÇ

Gemi ipoteği ve rehin, denizcilik sektöründe alacaklıların güvenliğini sağlamak için kullanılan en etkili teminat araçlarıdır. Hem Türk Ticaret Kanunu’nun düzenlemeleri hem de uluslararası sözleşmeler, bu hakların geçerliliği ve uygulanabilirliği konusunda titiz bir hukuki çerçeve oluşturur. Ancak bu hakların tesis edilmesi sırasında yapılacak küçük bir hata bile, alacağın tahsil edilememesine veya uzun süren davalara yol açabilir.

Gözdenur Turna