Geçerli Senet Nasıl Düzenlenir? TTK’ya Göre Zorunlu Unsurlar ve Hukuki Şartlar

1. Giriş

Ticari hayatta ve borç ilişkilerinde senet (özellikle bono), hem alacaklının hakkını güvence altına alan hem de borçlunun ödeme taahhüdünü yazılı olarak belgeleyen en önemli hukuki araçlardan biridir. Ancak her düzenlenen belge, hukuken geçerli bir senet sayılmaz.
Senetlerin geçerliliği, Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Türk Borçlar Kanunu (TBK)’da yer alan sıkı şekil şartlarına bağlıdır. Şartları taşımayan bir senet, kambiyo senedi vasfını kaybeder ve sıradan bir borç ikrarı haline gelir.

---

2. Hukuki Çerçeve

• TTK m. 776 – 784: Bononun zorunlu unsurları ve hükümleri

• TTK m. 645 ve devamı: Kıymetli evrakın genel hükümleri

• TBK m. 15 – 18: İmzanın geçerliliği ve şekil şartları

• İİK m. 167 vd.: Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu

---

3. Geçerli Bir Senedin Zorunlu Unsurları (TTK m. 776)

Bono (emre muharrer senet) aşağıdaki unsurları taşımalıdır:

1. Senet Metninde “Bono” veya “Emre Muharrer Senet” İbaresi

   • Metin içinde açıkça yer almalı, belgenin niteliğini belirtmelidir.

2. Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedeli Ödeme Vaadi

   • Bedel Türk Lirası veya yabancı para cinsinden açıkça yazılmalıdır.

   • Bedelin hem rakamla hem yazıyla belirtilmesi esastır.

3. Lehtarın (Alacaklının) Adı ve Soyadı

   • Bedelin kime veya kimin emrine ödeneceği belirtilmelidir.

4. Ödeme Yeri

   • Ödeme yapılacak yer açıkça yazılmalıdır. Belirtilmemişse keşide yeri ödeme yeri sayılır.

5. Keşide Günü ve Yeri

   • Düzenleme tarihi net olarak yazılmalıdır. Belirtilmemişse bono geçersiz olur.

6. Keşidecinin İmzası

   • İmza, senedin geçerliliğinin en önemli unsurudur. Islak imza olmalı, tüzel kişilerde yetkili kişi imzalamalıdır.

---

4. İsteğe Bağlı Unsurlar

Zorunlu olmamakla birlikte, uygulamada uyuşmazlıkların önüne geçmek için şu bilgiler de eklenir:

• T.C. kimlik numarası veya vergi numarası

• Düzenleme yeri ve tarihi tekrar teyit eden açıklamalar

• Teminat bilgileri (örneğin “teminattır” ibaresi)

• Faiz oranı (TTK m. 778/1’e göre bedelin yanında faiz oranı yazılabilir)

---

5. Geçerliliği Etkileyen Hukuki Şartlar

5.1. İmza Geçerliliği

• İmza bizzat keşideci tarafından atılmalıdır (TTK m. 676).

• Temsilci imzası atılacaksa yetki belgesi bulunmalıdır.

5.2. Ehliyet

• Bono düzenleyen kişi fiil ehliyetine sahip olmalıdır.

• Küçükler ve kısıtlılar adına düzenleme ancak yasal temsilci ile mümkündür.

5.3. Bedelin Belirli Olması

• Bedelin belirsiz olması, senedin kambiyo vasfını ortadan kaldırır.

5.4. Şekil Şartlarına Uyulması

• TTK m. 776’da yer alan zorunlu unsurların eksik olması halinde senet geçersiz olur.

---

6. Geçersizlik Halleri

Aşağıdaki durumlarda senet kambiyo vasfını kaybeder:

1. Zorunlu unsurlardan birinin eksik olması

2. İmzanın sahte olması

3. Bedelin şartlı veya muğlak belirtilmesi

4. Keşide tarihinin bulunmaması

5. Yetkisiz kişi tarafından düzenlenmesi

---

7. Yargıtay Uygulaması

• Yargıtay 12. HD, 2015/14637 E., 2016/2533 K.: Bonoda bedelin açıkça yazılmaması kambiyo vasfını ortadan kaldırır.

• Yargıtay 19. HD, 2018/2417 E., 2019/3184 K.: İmzanın keşideciye ait olmaması halinde senet hükümsüzdür.

• Yargıtay 11. HD, 2014/10236 E., 2015/8353 K.: Keşide yeri ve tarihinin bulunmaması bononun geçerliliğini etkiler.

---

8. Sonuç

Geçerli bir senet:

• TTK m. 776’da sayılan tüm zorunlu unsurları taşımalı,

• İmza geçerli ve yetkili kişi tarafından atılmış olmalı,

• Bedel kesin, açık ve kayıtsız-şartsız olmalıdır.

Aksi halde senet kambiyo senedi vasfını kaybeder ve yalnızca adi yazılı borç ikrarı olarak değerlendirilebilir. Bu durum, alacaklının kambiyo senetlerine özgü takip yolundan yararlanamamasına neden olur.