Futbol Antrenör Sözleşmeleri

Giriş: Teknik Ekibin Hukuki Durumu ve Sözleşmesel Güvenceleri

 

Futbolda başarı, sadece futbolcuların performansıyla değil, aynı zamanda teknik direktörlerin ve antrenörlerin vizyonu ve yönetim becerisiyle de ortaya çıkıyor. Bu kritik durumun önemi nedeniyle, antrenörlerle yapılan sözleşmeler, iş hukuku ve spor hukuku ilkelerinin kesiştiği bölgede yer alan özel bir düzenlemeye tabidir. FIFA, özellikle Antrenör Talimatı ile antrenörlerin çalışma hakları ve sözleşmelerinin sona erme usullerini detayca düzenlenmiştir.

Antrenör sözleşmelerinde en çok ihtilafa neden olan menfaat sahipleri; Sözleşmenin haklı veya haksız olarak sona ermesi, görevden alma sonrasında uygulanan rekabet yasağı (rekabet etmeme) kısıtlamalarının kapsamı ve en doğrusu haksız fesih durumunda talep edilecek tazminat miktarının hesaplama teknolojisidir . Kulübün teknik direktörlerinin görevden alınması mevzuata uymaması, antrenörlerin önemli mali kayıplara uğramasına neden olabilir. Bu makale, antrenör sözleşmelerinin son hallerini, rekabetin yasaklarının geçerlilik sınırlarını FIFA ve TFF mevzuatını inceleyecek, tazminat programlamasında esas alınan süresel ve mali kriterleri hukuki bir perspektifle analiz edecek.

 

I. Antrenör Sözleşmelerinin Sona Erme Şekilleri

 

Bir antrenör sözleşmesi, futbolcu sözleşmelerine benzer ancak bazı kendine özgü özelliklere sahiptir. Sözleşmenin sona ermesi dört ana yolla gerçekleşiyor:

 

A. Sürenin Sona Ermesi ve Karşılıklı Anlaşma

 

Sözleşmenin dolması en doğal sona erme halidir. Aynı şekilde, uzlaşma anlaşması olarak, genellikle bir feragatname (uzlaşma anlaşması) imzalayarak anlaşmaya varmaları da geçerlidir. Bu feragatnamelerde, kalan maaşlar, fesih tazminatı ve rekabet kısıtlaması gibi hususların netleştirilmesi kritik öneme sahiptir.

 

B. Haklı Fesih (Haklı Fesih)

 

Antrenörler, futbolculara haklı fesih hakkı benzer şekilde, kulübün temel yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde sözleşmeyi haklı olarak sona erdirebilirler.

1. Ödeme Yükümlülüğünün İhlali: FIFA Antrenör Talimatı, temel maaş ve diğer ödemelerin yapılmaması durumunda, antrenöre ihtar ve süre tanıma hakkı verir (genellikle 15 gün). Ancak bu süre zarfında ödeme yapılmazsa, antrenörün sözleşmesi feshedilebilir.
2. İş Şartlarının Ağırlaştırılması: Kulübün, teknik olarak profesyonel hizmet icrasını engelleyecek makul olmayan taleplerde bulunması, yeterli teknik ekipman sağlaması veya sürekli olarak yönetim kademesinden baskının bozulması makul fesih nedenidir.

 

C. Sebep Göstermeden Fesih (Sebepsiz Fesih)

 

Kulüplerin antrenörleri görevden alma yetkisine sahip olup, genellikle sözleşmeye kayıtlı “Sebepsiz Fesih” (Sebep Gösterilmeden Fesih) tescil dosyası ile sağlanır. Bu durumda, kulüp sözleşmesini sona erdirebilir, ancak antrenör sözleşmesinin kalan süresi için tazminatı ödemek zorundadır. TFF nezdinde bu tür fesihlerde, tazminatın kapasitesi, fesih kesilmesinin engellenmesi için bir ön koşuldur.

 

II. Rekabet Yasağı ve Sınırları

 

Antrenörlerin sözleşmeden ayrılmasından sonra yeni bir göreve başlama serbestliği, genellikle rekabet kısıtlaması kısıtlama ile sınırlandırılır. FIFA ve CAS içtihatları, bu sınırlamaların makul olması gerektiği yönünde katı kurallar belirlemiştir.

 

A. Rekabet Yasağının geçerlilik Şartları

 

Bir rekabet yasağı hükmünün hukuken geçerli sayılabilmesi için üç temel şartın sağlanması gerekir:

1. Coğrafi Sınırlama: Yasak, kulübün faaliyet gösterdiği bölge ile sınırlı olmalıdır. aynı ligdeki kulüpler veya belirli bir il/bölge ile sınırlandırılması makuldür. Ülke genelini veya uluslararası alanda geniş bir dağılım yasaklamak aşırı kısıtlayıcı kabul edilir.
2. Süresel Kısıtlama: Yasak süre, sözleşmenin fiilen kalan süresinin aşılması gerekir ve genellikle makul bir süre ile (örneğin 6 ay ila 1 yıl arası) sınırlandırılmalıdır. CAS, 3 yıla kadar olan yasakları bazı özel oranları kabul etse de, genel eğilim daha kısa sürelere yöneliktir.
3. Kapsam Sınırlaması: Yasak, sadece aynı uzunlukta (örn. Teknik Direktör) kesilme kısıtlamalıdır. Antrenörün, altyapıda veya başka bir spor türü çalışması kısıtlanamaz.

 

B. Rekabet Yasağı Tazminatı (Kısıtlama Tazminatı)

 

FIFA mevzuatı, eğer rekabet anlaşması makul ve meşru ise, antrenörün bu kısıtlamasından dolayı tazminat talebi hakkı olduğunu belirtmektedir. Eğer kulüp, antrenörün görevden alınması ve rekabet korumasını ölçmek istiyorsa, bu yasaklı tutulması süre boyunca antrenörün kalan maaşının belirli bir yüzdesini (genellikle %50 ila %100 arası) ödemek zorundadır. Eğer ücret bu tazminatı ödenmezse, kısıtlama yasağı hükmü geçersiz hale gelir ve antrenörlük sözleşmesi yenilenir.

 

III. Haksız Fesih Tazminatının Hesaplanması: Metodoloji

 

Kulübün, haklı bir sebep olmaksızın, antrenörün görevden alması halinde ödemesi gereken tazminat, sürecin en fazla miktarıdır.

 

A. Tazminatın Temel Bileşenleri

 

Haksız fesih tazminatı, esas olarak aşağıdaki iki kişiden oluşur:

1. Kalan Sözleşme Süresinin Ücretleri: Fesih anından sözleşme bitiş noktasına kadar olan süre hak edilecek olan temel maaşlardır . Primler ve bonuslar, sözleşmenin yapıldığı ve kesin olarak hak edildiği kabul ediliyorsa, bu programlamaya dahil edilir.
2. Rekabet Yasağı Tazminatı (Yukarıda Açıklandı): Eğer kulüp rekabet yasağı uygulanırsa, yasaklı kalınan süre için ek tazminat ödemesi gerekir.

 

B. Hesaplama Kriterleri ve FIFA’nın Yaklaşımı

 

Tazminat programlamasında FIFA’nın temel karşılaşması, futbol fesih nedeniyle antrenörün mali kaybının giderilmesidir.

• Süre Kriteri: En önemli faktör, sözleşmenin kalan süresidir . Örneğin, sözleşmenin bitimin 18 ay kala yapılan fesih, 3 ay kala yapılan feshe göre çok daha yüksek tazminat doğurur.
• Maaş Değeri: Hesaplama, genellikle fesih anındaki net aylık maaş üzerinden yapılır.
• Sözleşmenin Feshedilme Zamanı: Sezon ortasında yapılan fesihler, sezon sonu yapılan fesihlere göre daha yüksek tazminat ödenir, çünkü antrenörün o yeni bir pozisyonu bulma ihtimali daha düşüktür.

TFF ve Uyuşmazlık Kurulları: TFF UÇK ve FIFA DRC, bu programlamayı yaparken sözleşmedeki özel fesih hükümlerini kayıtlı olarak dikkate alır. Eğer sözleşmede net bir tazminat formülü varsa (örneğin, kalan maaşın tamamı), bu formüle sadık kalınır. Formül aksi takdirde, bütçe dahilinde makul bir programlama yapılır.

 

IV. TFF ve FIFA Süreçlerinde Savunma ve İtiraz Yolları

 

Kulübün antrenörü haksız yere görev alması durumunda, antrenörün izlemesi gereken yol, doğru fesih yolları benzer şekilde, öncelikle TFF UÇK üzerinden başlar. Antrenör, görevden alınmanın haksız olduğunu ve bu nedenle kalan sözleşme süresi boyunca teminat olan tüm ücretlerin tazminatını talep eder.

Rekabet sözleşmesine itiraz süreci farklıdır: Eğer kulüp, antrenörü görevden alır ve kalan sürenin maaşını ücreti karşılığında kısıtlama koyarsa, antrenör bu kısıtlama hukukunun uygulanamayacağına dair iddiada bulunabilir. Kulüp, kısıtlamanın uygulanabilmesi için antrenöre ayrı bir tazminat ödemesi gerekliliği, antrenörün elindeki en güçlü kozlardan biridir.

 

Sonuç: Teknik Adamın Sözleşmesisel İstikrarı

 

Antrenör sözleşmeleri, teknik adamların kısa süreli üretim döngüleri göz önüne alınarak, mali açıdan güvenlik açısından hayati öneme sahiptir. FIFA Antrenör Talimatları ve spor hakları içtihatları, kulüplere göre ayrıcalıklı olan teknik kişilerin korumasını içerir.

Haklı fesih sigortasının doğru kullanımı, görevden alma durumunda kalan miktarın tamamının tazminat olarak talep edilmesi ve rekabet kısıtlamasının sınırsız bir kısıtlamanın önlenmesi için bu kısıtlamanın karşılığında makul bir tazminat talebinde bulunulması, antrenörün hukuki güvencesini tesis eder. Antrenörlük kariyerinin sürekliliğine, sözleşmelerin bu hassas dengeler gözetlenerek sürdürülmesine bağlıdır.