Estonya Vatandaşlığına Başvurmak İçin Kaç Yıl Oturum Sahibi Olmak Gerekir?

Avrupa Birliği’nin dijitalleşme lideri Estonya, istikrarlı hukuk sistemi, girişimci dostu uygulamaları ve yüksek yaşam kalitesi ile son yıllarda yabancı yatırımcıların, dijital göçmenlerin ve AB dışı bireylerin dikkatini çekmektedir. Estonya’da uzun süre yaşayan bireylerin en büyük hedeflerinden biri de Estonya vatandaşlığına geçiştir.

Peki, Estonya vatandaşlığına başvurmak için kaç yıl oturum sahibi olmak gerekir?
Bu yazıda, Estonya vatandaşlık sisteminin dayandığı mevzuat, oturum süreleri, daimi oturumdan vatandaşlığa geçiş koşulları, dil ve entegrasyon şartları, çifte vatandaşlık sınırlamaları ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları açısından değerlendirmeler 2025 yılı itibarıyla güncel verilerle ele alınacaktır.

---

1. Estonya Vatandaşlığı Hangi Yolla Kazanılır?

Estonya vatandaşlığı dört temel yolla kazanılabilir:

1. Doğumla (jus sanguinis)

2. Evlat edinme

3. Vatandaşlığın geri kazanımı (reinstatement)

4. Doğallaşma (naturalizasyon)

Bu makalede özellikle dördüncü madde, yani doğallaşma yoluyla vatandaşlık, yani Estonya’da uzun süre yasal ikamet eden üçüncü ülke vatandaşlarının vatandaşlık kazanma süreci ele alınmaktadır.

---

2. Hukuki Dayanaklar

Estonya vatandaşlık sistemi, şu ana yasal düzenlemelere dayanmaktadır:

• Estonya Vatandaşlık Kanunu (Estonian Citizenship Act – Kodif. 1995, güncel 2023–2025)

• Aliens Act (Yabancıların Hukuki Statüsü Hakkında Kanun)

• Constitution of the Republic of Estonia (1992)

• Police and Border Guard Board Yönetmelikleri (PBGB)

---

3. Estonya Vatandaşlığı İçin Gerekli Oturum Süresi Kaç Yıldır?

✅ Temel Koşul: En az 8 yıl oturum sahibi olmak gerekir.

Bunun dağılımı şu şekildedir:

• 5 yıl boyunca kesintisiz geçici oturum izni (Temporary Residence Permit – TRP)

• Ardından en az 3 yıl süreyle daimi oturum izni (Permanent Residence Permit – PRP)

Yani kişi Estonya’da toplamda en az 8 yıl yasal ve sürekli olarak yaşamış olmalıdır.

---

4. Geçici Oturum (TRP) ve Daimi Oturum (PRP) Arasındaki Fark

Vatandaşlık başvurusu yapılabilmesi için geçici oturumun daimi oturuma dönüşmüş olması gerekir.

---

5. Diğer Gerekli Şartlar Nelerdir?

Estonya vatandaşlığı için yalnızca süre yeterli değildir. Aşağıdaki koşullar da yerine getirilmelidir:

🟩 Dil Yeterliliği:

• Estonca dilinde en az B1 düzeyinde yeterlilik ispatı gereklidir.

• Devlet tarafından düzenlenen yazılı ve sözlü sınav ile belge alınır.

• 15 yaş altı çocuklar bu şarttan muaftır.

📖 Anayasa ve Vatandaşlık Bilgisi Sınavı:

• Estonya’nın temel yasaları, yönetim yapısı ve vatandaşlık haklarına dair bilgileri içeren bir test sınavıdır.

• PBGB tarafından yılda birkaç kez düzenlenir.

🧾 Geçim Kaynağı ve Sabıka Kaydı:

• Yasal ve düzenli gelir beyanı yapılmalıdır.

• Sabıka kaydı temiz olmalı; özellikle ağır suçlardan hüküm giymemiş olmalıdır.

---

6. Vatandaşlık Başvuru Süreci Adım Adım

1️⃣ Belgelerin Hazırlanması

• Oturum belgeleri (TRP + PRP)

• Pasaport

• Sabıka kaydı (Estonya içi ve varsa dış ülkelerden)

• Dil ve anayasa sınavı belgeleri

• İkamet ve gelir belgeleri

• Sağlık sigortası

2️⃣ Başvuru Yeri

• Police and Border Guard Board (PBGB) başvuru merkezleri

• E-devlet sistemi üzerinden ön başvuru da yapılabilir

3️⃣ Değerlendirme Süresi

• Ortalama 6 ay – 12 ay

• Eksik belge varsa süre uzayabilir

4️⃣ Karar ve Yemin

• Olumlu karar sonrası vatandaşlık yemini edilir

• Estonya kimlik belgesi ve pasaport düzenlenir

---

7. Çifte Vatandaşlık Mümkün mü?

❌ Hayır. Estonya, genel olarak çifte vatandaşlığa izin vermez.

Estonya vatandaşlığına geçen kişi, önceki vatandaşlığından çıkmak zorundadır. Bu durum:

• Türk vatandaşlığından feragat edilmesini zorunlu kılar.

• Türkiye Cumhuriyeti tarafından “Mavi Kart” verilir, bazı medeni haklar korunur.

Ancak özel durumlarda (örneğin Estonya kökenli kişiler, diplomatik katkılar vb.) çifte vatandaşlık istisnai olarak kabul edilebilir.

---

8. Türkiye Vatandaşı İçin Örnek Senaryo

Bir Türk vatandaşı Estonya’da:

1. 2025 yılında yatırımcı olarak TRP aldıysa,

2. 2030’a kadar geçici oturum süresini tamamladıysa,

3. 2030’dan 2033’e kadar PRP ile ikamet ettiyse,

4. 2025–2033 yılları arasında Estonya’da kesintisiz yaşadıysa,

5. B1 Estonca seviyesine ulaştıysa,

6. Anayasa sınavını geçtiyse
   → 2033 yılında vatandaşlık başvurusu yapabilir.

---

9. Vatandaşlık Kazanıldığında Haklar Neler Olur?

• AB pasaportu ve serbest dolaşım hakkı

• Tüm Avrupa Birliği ülkelerinde yerleşim ve çalışma hakkı

• Estonya’da oy kullanma ve seçilme hakkı

• AB dışı ülke vatandaşlarına göre daha geniş sosyal güvenlik hakları

• Avrupa Birliği eğitim ve burs programlarına tam katılım

---

10. Ret Kararı ve Hukuki Çareler

Başvuru reddedilirse:

• Gerekçeli karar yazılı olarak bildirilir

• İdari itiraz 30 gün içinde PBGB’ye sunulabilir

• Olumsuz kararın ardından idare mahkemesinde dava açma hakkı vardır

• Belgelerin eksikliği, sabıka, dil yetersizliği gibi nedenlerle ret verilebilir

---

Sonuç ve Değerlendirme

Estonya vatandaşlığına geçiş için toplamda 8 yıl kesintisiz yasal oturum zorunludur: 5 yıl geçici + 3 yıl daimi.
Ancak bu sürenin yanı sıra:

• Estonca dil bilgisi,

• Anayasa ve vatandaşlık sınavı,

• Temiz adli sicil,

• Yeterli gelir ve sosyal entegrasyon şartları da aranır.

Estonya vatandaşlığı, AB içinde serbest dolaşım ve ileri düzey yurttaşlık hakları sağladığı için, özellikle uzun vadeli planlar yapan yatırımcı ve profesyoneller için stratejik bir tercih olabilir. Ancak bu süreç teknik ve detaylı olduğu için hukuki danışmanlık alınması önerilir.