Estonya Vatandaşlığı Kazananların AB İçindeki Serbest Dolaşım Hakları

Giriş

Estonya vatandaşlığı kazanan bireyler, Avrupa Birliği (AB) içinde belirli serbest dolaşım haklarına sahip olurlar. AB vatandaşlığına sahip olmanın sunduğu bu haklar, çalışma, yerleşme ve eğitim gibi birçok önemli fırsatı kapsamaktadır. Bu makalede, Estonya vatandaşlığı kazanan bireylerin Avrupa Birliği içinde serbest dolaşım haklarının kapsamı, hukuki dayanakları ve olası kısıtlamaları ele alınacaktır.

---

1. Estonya Vatandaşlığı ve AB Vatandaşlığı

Estonya, 1 Mayıs 2004 tarihinde Avrupa Birliği’ne tam üye olmuştur. Bu tarihten itibaren Estonya vatandaşlığı kazanan kişiler otomatik olarak AB vatandaşı statüsüne sahip olmuşlardır. AB vatandaşlığı, Avrupa Birliği Antlaşması’nın (AB Antlaşması) 20. maddesi uyarınca her üye devletin vatandaşlarına otomatik olarak tanınan bir statüdür. Bu statü, bireylere Avrupa genelinde birçok temel hakkı sunar.

---

2. Serbest Dolaşım Hakkının Hukuki Dayanağı

AB vatandaşlarının serbest dolaşım hakkı, Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Antlaşma’nın (ABİDA) 21. Maddesi ve 2004/38/EC Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi (Serbest Dolaşım Direktifi) ile düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler kapsamında, Estonya vatandaşları:

• AB üye ülkelerinde serbestçe seyahat edebilir,
• Diğer AB ülkelerinde çalışma hakkına sahip olabilir,
• Sosyal güvenlik ve sağlık hizmetlerinden yararlanabilir,
• Aile birleşimi hakkına sahip olabilir,
• Belirli koşulları sağlayarak daimi ikamet hakkı elde edebilir.

Bu haklar, yalnızca AB üye devletlerini değil, Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) ülkeleri olan Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn ile İsviçre’yi de kapsar.

---

3. Çalışma ve Yerleşme Hakları

Estonya vatandaşları, AB içerisinde herhangi bir işverene bağlı olarak veya serbest meslek sahibi olarak çalışabilirler. Ayrıca, çalışma izni almadan herhangi bir AB ülkesinde iş kurabilir veya mesleklerini icra edebilirler. Ancak bazı meslek gruplarında (örneğin, sağlık ve hukuk gibi lisans gerektiren mesleklerde) diploma denkliği ve yerel yasal düzenlemelere uyum gibi ek gereklilikler olabilir.

Yerleşme hakkı açısından, Estonya vatandaşları diğer AB ülkelerinde üç aya kadar vizesiz kalabilirler. Eğer bu süreyi aşmak istiyorlarsa, çalışıyor olmaları, öğrenci olmaları veya yeterli mali kaynağa sahip olduklarını kanıtlamaları gerekmektedir.

---

4. Eğitim ve Sosyal Haklar

Estonya vatandaşları, AB ülkelerinde yerleşik vatandaşlarla aynı eğitim ve sosyal haklardan yararlanabilirler. Özellikle yükseköğretim kurumlarında, AB üyesi olmayan ülkelerden gelen öğrencilere kıyasla daha düşük eğitim harçları ödeyebilirler. Ayrıca, Erasmus+ gibi AB programlarından faydalanarak diğer Avrupa ülkelerinde eğitim alma fırsatına sahip olurlar.

Sosyal güvenlik alanında, Estonya vatandaşları AB içinde taşınabilir sosyal haklara sahiptir. Örneğin, bir Estonya vatandaşı başka bir AB ülkesinde çalışıyorsa, sosyal sigorta primleri birleşik şekilde hesaplanır ve emeklilik gibi haklar birleştirilerek hesaplanır.

---

5. Olası Kısıtlamalar ve Özel Durumlar

AB içerisinde serbest dolaşım hakkı genel bir kural olsa da, bazı durumlarda kısıtlamalar söz konusu olabilir. Örneğin:

• Kamu düzeni veya güvenliğine tehdit oluşturan bireyler sınır dışı edilebilir veya belirli ülkelere girişleri yasaklanabilir.
• Uzun süreli sosyal yardım bağımlılığı, ev sahibi ülke tarafından ikamet izninin verilmemesi için gerekçe oluşturabilir.
• Bazı ülkeler, kamu hizmeti gibi özel sektör dışındaki belirli iş pozisyonlarını yalnızca kendi vatandaşlarına ayırabilir.

Bunların yanı sıra, Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılması (Brexit) sonrası, Estonya vatandaşlarının Birleşik Krallık’ta yaşama ve çalışma hakları değişmiştir. Ancak, 1 Ocak 2021 öncesinde Birleşik Krallık’ta yerleşik olan Estonya vatandaşları, “EU Settlement Scheme” kapsamında haklarını koruyabilmiştir.

---

6. Çifte Vatandaşlık ve Estonya’nın Katı Politikaları

Estonya, genel olarak çifte vatandaşlığa izin vermeyen bir ülke olarak bilinir. Ancak, AB vatandaşlığı çerçevesinde, Estonya vatandaşlığı kazanan bireyler başka bir AB ülkesinin vatandaşlığını edinmeleri durumunda bazı hak kayıpları ile karşılaşabilirler. Bu nedenle, vatandaşlık başvurusu yapmadan önce, çifte vatandaşlık politikaları detaylı şekilde incelenmelidir.

---

Sonuç

Estonya vatandaşlığı kazanan bireyler, AB içerisinde serbest dolaşım, çalışma, eğitim ve sosyal haklar açısından geniş olanaklara sahiptir. Ancak, bu haklar bazı istisnalar ve kısıtlamalara tabi olabilir. Özellikle çalışma izinleri, sosyal haklar ve çifte vatandaşlık konularında bireylerin dikkatli olması gerekmektedir. Avrupa Birliği içinde Estonya vatandaşlığıyla kazanılan haklar, ekonomik ve sosyal fırsatlar sunarken, kişisel durumlara göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, Estonya vatandaşlığı almayı düşünenler için detaylı hukuki danışmanlık almak faydalı olacaktır.