Estonya Oturum İzni ile Schengen Bölgesinde Serbest Dolaşım Hakkı: Hukuki Çerçeve ve Uygulamalar

Giriş

Estonya, Avrupa Birliği (AB) ve Schengen Bölgesi üyesi olması sebebiyle göçmenler, girişimciler ve yatırımcılar için cazip bir destinasyon haline gelmiştir. Estonya’da oturum izni almak, bireylere hem Estonya’da yasal olarak ikamet etme hem de Schengen ülkelerinde belirli sürelerle serbest dolaşım hakkı tanımaktadır. Ancak, bu hakkın kapsamı ve sınırları hukuki olarak belirlenmiş olup bazı kısıtlamalar içermektedir.

Bu makalede, Estonya oturum izni ile Schengen Bölgesi’nde serbest dolaşım hakkının hukuki dayanakları, uygulamaları ve sınırlandırmaları ele alınacaktır.

---

1. Estonya Oturum İzninin Hukuki Dayanağı

Estonya’da oturum izni, Yabancılar Yasası (Aliens Act) kapsamında düzenlenmiştir. Bu yasa, AB ve Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) dışındaki ülke vatandaşlarının Estonya’da ikamet etme şartlarını belirlemektedir.

Estonya oturum izni türleri şunlardır:

• Geçici Oturum İzni (Temporary Residence Permit): Genellikle 5 yıla kadar verilir ve çalışma, girişimcilik, eğitim, aile birleşimi gibi gerekçelerle alınabilir.
• Daimî Oturum İzni (Permanent Residence Permit): En az 5 yıl kesintisiz ikamet sonrası alınabilir ve sahibine Estonya’da sınırsız kalma hakkı verir.

Bu oturum izinleri, Estonya’nın AB ve Schengen müktesebatına uyum sağlaması nedeniyle Schengen vizesinden farklı olarak uzun süreli ikamet hakkı sağlamaktadır.

---

2. Schengen Bölgesinde Serbest Dolaşım Hakkı

Schengen Bölgesi, 27 Avrupa ülkesinden oluşan bir serbest dolaşım alanıdır. AB üyesi olmasına rağmen İrlanda ve Kıbrıs Schengen’e dahil değildir. Estonya ise 1997 yılında Schengen Anlaşması’na taraf olmuş ve 2007 yılında fiilen uygulanmaya başlamıştır.

Estonya oturum izni sahipleri için Schengen dolaşım hakkı 90/180 kuralına tabidir:

• Oturum izni sahipleri, her 180 gün içinde en fazla 90 gün boyunca Schengen ülkelerinde vizesiz dolaşım hakkına sahiptir.
• Bu hak, sadece turistik ve kısa süreli iş gezileri için geçerlidir; çalışma ve uzun süreli ikamet için geçerli değildir.

Bu düzenleme, Schengen Sınır Kodu (Schengen Borders Code) ve AB’nin 2016/399 sayılı yönetmeliği kapsamında belirlenmiştir.

---

3. Serbest Dolaşımın Kapsamı ve Kısıtlamalar

Her ne kadar Estonya oturum izni sahipleri Schengen bölgesinde seyahat edebilse de, bu hakkın bazı önemli sınırları vardır:

3.1. Hangi Haklar Sağlanır?

✅ Schengen ülkelerinde kısa süreli kalış hakkı: 90/180 kuralına tabi olarak seyahat edilebilir.
✅ Turistik ve ticari ziyaretler yapılabilir.
✅ Bazı ülkelerde kısa süreli eğitim veya seminerlere katılım mümkündür.

3.2. Kısıtlamalar ve Sınırlamalar

❌ Çalışma hakkı vermez: Estonya oturum izni ile diğer Schengen ülkelerinde çalışmak mümkün değildir. Çalışma izni almak için ilgili ülkeye başvurulması gerekir.
❌ Uzun süreli ikamet hakkı tanımaz: Oturum izni Estonya’da geçerlidir, diğer ülkelerde 90 günü aşan ikamet için ayrı izin alınmalıdır.
❌ AB vatandaşları ile aynı haklara sahip olunmaz: Estonya oturum izni AB vatandaşlığı sağlamadığı için AB vatandaşlarının serbest dolaşım haklarıyla karıştırılmamalıdır.

Buna ek olarak, bazı Schengen ülkeleri, kamu düzeni veya güvenlik gerekçeleriyle oturum izni sahiplerinin girişine kısıtlama getirme hakkına sahiptir.

---

4. Estonya Dijital Göçebe Vizesi ve Schengen Dolaşımı

Estonya, 2020 yılında Dijital Göçebe Vizesi (Digital Nomad Visa) programını başlatmıştır. Bu vize, uzaktan çalışan yabancılara Estonya’dan çalışırken Schengen bölgesinde serbest dolaşım imkanı sunar.

Ancak, bu vize:

• Estonya’da uzun süreli kalış hakkı tanımaz,
• Daimî oturum iznine dönüşmez,
• Schengen dolaşımını kısa süreyle sınırlandırır.

Dolayısıyla, Estonya oturum izni ile Schengen dolaşımı, dijital göçebe vizesi sahipleri için de aynı 90/180 kuralına tabidir.

---

5. Estonya Oturum İzni ile Schengen Bölgesinde Serbest Dolaşımın Avantajları

Estonya oturum izni, Schengen bölgesinde belirli avantajlar sağlamaktadır:

• Avrupa’da esnek seyahat imkanı sunar.
• AB içinde yatırım ve iş kurma fırsatlarını genişletir.
• Schengen ülkelerinde kısa süreli eğitim ve ticaret yapma olanağı sağlar.
• AB vatandaşlığına geçiş için bir adım olabilir (Uzun süreli ikamet sonrası).

Ancak, bu hakların kalıcı bir AB oturma iznine veya çalışma iznine dönüşmeyeceği unutulmamalıdır.

---

Sonuç ve Değerlendirme

Estonya oturum izni sahipleri, Schengen bölgesinde kısa süreli ve belirli koşullarla serbest dolaşım hakkına sahiptir. Ancak, bu hak uzun süreli ikamet veya çalışma hakkı anlamına gelmez. Dolayısıyla, Schengen bölgesinde daha uzun süreli kalmak veya çalışmak isteyen bireylerin ilgili ülkelerde oturum ve çalışma izni başvurusu yapması gerekmektedir.

Estonya’nın yatırımcılar, girişimciler ve teknoloji odaklı bireyler için sunduğu oturum izni programları, Schengen Bölgesi’nde yasal çerçevede hareket etmek isteyen kişiler için cazip bir seçenek olmaya devam etmektedir. Ancak, mevzuata tam uyum sağlanması ve 90/180 kuralına dikkat edilmesi gerekmektedir.