E-Ticaret Hukuku ve Tüketiciyi Koruma

1. Giriş

E-ticaret, mal veya hizmetlerin elektronik ortamda (internet, mobil uygulamalar) alım-satımını ifade eder ve modern ticaretin en hızlı büyüyen alanlarından biridir. Gelişen teknoloji, tüketici haklarının korunması ve güvenli alışveriş ortamının sağlanması için kapsamlı yasal düzenlemeleri gerekli kılmıştır. Türkiye’de e-ticareti düzenleyen temel mevzuatlar, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (ETK) ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)’dur.

2. E-Ticaret Hukukunun Temel İlkeleri

E-ticaret hukukunun amacı, elektronik ortamda yapılan sözleşmelerin geçerliliğini ve tarafların haklarının korunmasını sağlamaktır.
Temel ilkeler şunlardır:

Şeffaflık ve Bilgilendirme: Satıcı, tüketiciye ürünün özelliklerini, fiyatını ve teslimat süresini açıkça bildirmek zorundadır (ETK m.3).
Güvenli Veri İşleme: Kişisel verilerin korunması (KVKK) ve ödeme güvenliği esastır.
Elektronik Sözleşmelerin Geçerliliği: Elektronik ortamda kurulan sözleşmeler yazılı şekil şartını sağlamaktadır (TTK m.1525).

3. Tüketicinin Korunması

3.1. Ön Bilgilendirme Yükümlülüğü

TKHK m.48 ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği uyarınca, e-ticaret işletmeleri tüketiciyi, malın/hizmetin temel nitelikleri, fiyatı, iade koşulları ve cayma hakkı konusunda bilgilendirmek zorundadır.

3.2. Cayma Hakkı

14 günlük cayma hakkı (TKHK m.48): Tüketici, hiçbir gerekçe göstermeksizin ve ceza ödemeksizin siparişten dönebilir.
Cayma hakkı kapsamında satıcı, tüketicinin ödemesini 14 gün içinde iade etmekle yükümlüdür.

3.3. Ayıplı Mal ve Hizmet

Tüketiciye teslim edilen mal veya hizmetin ayıplı çıkması durumunda TKHK m.11 uyarınca tüketicinin seçimlik hakları (bedel iadesi, ücretsiz onarım, değişim vb.) uygulanır.

4. E-Ticarette Sözleşmeler

Elektronik ortamda kurulan mesafeli satış sözleşmeleri, yazılı onay yerine onay kutusu (click-wrap) gibi yöntemlerle geçerlilik kazanır.

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği e-ticarette sözleşme metinlerinin açık, anlaşılır ve erişilebilir olmasını zorunlu kılar.
Ön bilgilendirme formu, sipariş özeti ve cayma hakkı açıklaması sözleşmenin ayrılmaz parçalarıdır.

5. E-Ticaret Siteleri ve Platformların Yükümlülükleri

6563 sayılı ETK m.9: E-ticaret hizmet sağlayıcıları, ticari iletişim ve elektronik ileti gönderimi için önceden onay almak zorundadır.
Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (İYS): Tüketici onayı olmadan gönderilen SMS, e-posta vb. reklam mesajları yasaktır.
Platform sorumluluğu: Pazar yerleri (Trendyol, Hepsiburada vb.) tüketici şikayetlerini ve satıcı bilgilerini açıkça paylaşmalıdır.

6. Kişisel Verilerin Korunması ve Güvenlik

E-ticaret işletmeleri, tüketiciye ait kişisel verileri 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) çerçevesinde işler.

Veri güvenliğini sağlamayan ve tüketici bilgilerinin sızmasına yol açan işletmeler KVKK Kurulu tarafından yüksek para cezalarına çarptırılabilir.
Ödeme altyapısında 3D Secure ve güvenli ödeme sistemleri kullanılmalıdır.

7. Yargıtay ve Güncel Uygulamalar

Yargıtay 13. HD, 2019/4876 E., 2020/7456 K.: E-ticaret platformunda ayıplı ürün satışı halinde hem satıcı hem platform sorumlu tutulabilir.
Yargıtay 3. HD, 2021/5678 E., 2022/1345 K.: Tüketicinin 14 gün içinde cayma hakkını kullanmasının engellenmesi haksız şart kabul edilmiştir.

8. Güncel Tartışmalar

Platform Sorumluluğu: Pazar yerlerinin satıcı ile tüketici arasındaki ilişkide “aktif sorumluluk” taşıyıp taşımayacağı tartışılmaktadır.
Yapay Zeka ve Otomatik Kararlar: Otomatik fiyatlama ve algoritmik sıralamaların haksız rekabet yaratması gündeme gelmektedir.
Sınır Ötesi E-Ticaret: Yurt dışından alınan ürünlerde iade ve tüketici hakları uygulamalarında AB-Türkiye uyumu tartışılmaktadır.

9. Çözüm Önerileri

Tüketici Bilinçlendirme Programları: Cayma hakkı ve ayıplı ürün haklarının yaygın tanıtımı.
Platform Denetimlerinin Artırılması: Ticaret Bakanlığı ve BTK denetimlerinin güçlendirilmesi.
Uluslararası Standartlara Uyum: Avrupa Birliği’nin Tüketici Hakları Direktifi’ne (2011/83/EU) uyumlu düzenlemeler yapılması.

10. Sonuç

E-ticaretin hızla büyümesi, tüketicilerin haklarının korunmasını daha da önemli hale getirmiştir. 6563 sayılı ETK ve 6502 sayılı TKHK, tüketici haklarını güvence altına alırken, Yargıtay içtihatları da bu hakların uygulanmasında yol gösterici rol oynamaktadır. Gelecekte platform sorumluluklarının artırılması, yapay zekâ destekli ticaretin denetimi ve sınır ötesi e-ticaret uyum yasaları ön plana çıkacaktır.

Single Blog Title