E-2 Vizesi Nedir ? Amerika ‘da Franchise ile İş Kurmak

ABD, istikrarlı hukuk sistemi, güçlü tüketici pazarı ve girişimci dostu yapısıyla dünyanın en cazip yatırım destinasyonlarından biridir. Özellikle franchise (bayilik) sistemi, hem Amerikan markalarının küresel yayılımı hem de yabancı yatırımcıların ABD pazarına düşük riskle girişi açısından ideal bir model sunar. Bu model, birçok Türk yatırımcı için ABD’de yasal iş kurmanın ve oturum hakkı kazanmanın kapısını da aralayabilir.

1. Franchise Sistemi Nedir? ABD’de Yasal Tanımı

ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından yapılan tanıma göre bir franchise, üç temel unsur içerir:

• Franchise verenin (franchisor) ticari markası kullanılır

• Franchise alan kişi (franchisee), franchisor tarafından belirlenen sistem dahilinde faaliyet gösterir

• Franchise alan, giriş için belirli bir bedel öder

  Hukuki Dayanak:

• FTC Franchise Rule – 16 CFR Part 436

• Eyalet bazında ek düzenlemeler (örneğin California Franchise Investment Law)

ABD’de franchise sözleşmeleri hem federal hem eyalet düzeyinde kontrol altındadır. Franchise Disclosure Document (FDD) sunulması zorunludur.

---

KİMLER AMERİKA ‘DA İŞ KURABİLİR?

Amerika’da yalnızca Amerika vatandaşları veya Green Card sahipleri değil, yabancı uyruklu girişimciler de şirket kurabilir. Ancak Amerika’da şirket kurmak için elbette bazı federal ve eyalet bazında yasal düzenlemelere ve başvuru gerekliliklerine uyulmalıdır.

2. Neden Franchise? Türk Yatırımcı İçin Avantajlar

• Tanınmış marka ile pazara hızlı giriş

• Hazır iş modeli ve destek sistemi

• Girişimci vize sürecinde artı puan

• Finansal projeksiyonlar önceden bellidir

• ABD’nin yerleşik franchise hukuk sistemi yatırımcıyı korur

---

3. Türk Vatandaşları İçin ABD’de Franchise ile İş Kurmanın Hukuki Aşamaları

🔹 A. Franchise Seçimi ve FDD İncelemesi

Franchise süreci, franchise verenin yatırımcıya FDD (Franchise Disclosure Document) sunmasıyla başlar. FTC kurallarına göre FDD en az 14 gün öncesinden yatırımcıya verilmelidir.

FDD’de Yer Alması Zorunlu Bilgiler:

• Franchise geçmişi ve sicili

• Marka hakları

• Başlangıç yatırımı ve toplam maliyetler

• Franchise sözleşmesi örneği

• Eğitim ve destek süreçleri

• Fesih ve yenileme şartları

• ABD’deki mevcut franchise’ların başarı/başarısızlık oranları

Avukat tavsiyesi: FDD mutlaka bir ABD franchise avukatı tarafından incelenmeli ve yatırımcı lehine maddeler revize edilmelidir.

---

 B. Şirket Kuruluşu (LLC veya Corporation)

Türk yatırımcının ABD’de iş kurabilmesi için önce yasal bir şirket kurması gerekir. En yaygın tür: LLC (Limited Liability Company)

Şirket kurulum aşamaları:

1. Eyalet seçimi (genellikle iş yapılacak yer)

2. Şirket ismi ve işletme adresi belirleme

3. Registered Agent tayini

4. Articles of Organization hazırlanması

5. Employer Identification Number (EIN) başvurusu

6. Franchise sözleşmesi bu tüzel kişilik üzerinden imzalanır

---

 C. Yatırımcı Vizesi: E-2 ile Oturum Hakkı

ABD ile Türkiye arasında ikili yatırım anlaşması bulunduğundan, Türk vatandaşları E-2 yatırımcı vizesine başvurabilir.

E-2 Vizesi Şartları:

• ABD’de aktif bir işletme kurmak (franchise dahil)

• Yatırım tutarının “anlamlı ve risk altında” olması (genellikle minimum 100.000 – 150.000 USD)

• İşletmenin “marginal” olmaması (yalnızca yatırımcının geçimini sağlamamalı, başkalarına da istihdam sağlamalı)

• Yatırımcının işletmenin kontrolünü elinde bulundurması

 Franchise yatırımları E-2 vizesinde yüksek kabul oranına sahiptir çünkü:
– Tanımlı iş modeli
– Finansal projeksiyonlar
 – Hazır sözleşme altyapısı bulunur

---

4. Hukuki Riskler ve Sözleşmesel Dikkat Noktaları

Franchise sistemi avantajlı olsa da, doğru sözleşme yönetimi yapılmazsa yatırımcı ciddi kayıplara uğrayabilir.

 Dikkat Edilmesi Gereken Sözleşme Maddeleri:

• Yenileme hakkı: Süre bitiminde otomatik yenileme var mı?

• Fesih şartları: Franchise veren tek taraflı fesih hakkını ne zaman kullanabilir?

• Rekabet yasağı: İşletme sonlandığında yatırımcı belirli süre/mesafede benzer iş yapamayabilir

• Bölgesel koruma: Aynı markanın aynı bölgede başka bir şube açma hakkı var mı?

• Royalty oranı ve reklam katkısı: Aylık net cirodan alınan oranlar ne kadar?

 Franchise sözleşmesi tip sözleşme değildir; yatırımcı lehine müzakere edilebilir. Bu nedenle franchise avukatı ile çalışma zorunlu hâle gelir.

---

5. Vergilendirme, Muhasebe ve Çifte Vergi Sorunu

ABD’de iş kuran Türk yatırımcı, hem ABD vergi sistemine hem de Türk vergi sistemine karşı yükümlü olabilir. Ancak iki ülke arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması vardır.

ABD’de Vergilendirme Unsurları:

• Federal Gelir Vergisi (IRS)

• Eyalet Gelir Vergisi (örneğin Florida’da yok, California’da yüksek)

• Satış Vergisi (Sales Tax)

• İstihdam Vergileri

IRS’ye yıllık beyanname sunulması zorunludur. Franchise’nin muhasebesi, ABD’deki kurallara göre yürütülmeli ve profesyonel destek alınmalıdır.

---

6. Franchise Türleri: Hangisi Daha Uygun?

TÜRK YATIRIMCILAR İÇİN POPÜLER FRANCHİSE ALANLARI:

💡 Örnek markalar: Subway, Dunkin’, 7-Eleven, Kumon, Jan-Pro, Mathnasium

---

7. Başarıyı Artıran Hukuki ve Pratik Stratejiler

✅ Eyalet seçiminde ticari potansiyel ve yasal avantajlar dikkate alınmalı
✅ FDD analizleri, avukat desteğiyle yapılmalı
✅ Franchisee eğitimi ve saha ziyaretleri planlanmalı
✅ İş planı (Business Plan) profesyonelce hazırlanmalı – E-2 vizesi için şarttır
✅ Amerika’da yerleşik bir muhasebeci/CPA ile çalışılmalı

---

Sonuç

Franchise modeli, Türk yatırımcılar için ABD’de iş kurmanın ve oturum hakkı kazanmanın en güvenli ve yapılandırılmış yollarından biridir. Ancak bu süreç yalnızca ticari değil, aynı zamanda yoğun hukuki denetim gerektiren bir yapıya sahiptir.

Franchisee olarak sözleşmeye imza atmadan önce:

• ABD hukukuna vakıf bir avukattan danışmanlık alınmalı

• Yatırımın göçmenlik boyutu analiz edilmeli (E-2 uyumu)

• Vergisel sonuçlar profesyonelce öngörülmeli

• Sözleşme maddeleri yalnızca ticari değil, göçmenlik sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmelidir

Doğru hukuki danışmanlık ve strateji ile franchise yatırımı, Türk yatırımcılara hem kârlı bir iş, hem de ABD’de kalıcı bir yaşam sağlayabilir.