Domain Uyuşmazlıklarının Temel Sebepleri: Markalar ve İnternet Hukukunda Çözüm Yolları
Domain Uyuşmazlıklarının Temel Sebepleri: Markalar ve İnternet Hukukunda Çözüm Yolları
Dijitalleşmenin hızla arttığı çağımızda, domain (alan adı), işletmeler ve bireyler için bir kimlik göstergesi haline gelmiştir. Bir şirketin veya markanın çevrim içi dünyadaki görünürlüğü, büyük oranda seçtiği ve tescil ettirdiği alan adına bağlıdır. Ancak alan adlarının değerinin artması, domain uyuşmazlıklarını da kaçınılmaz kılmıştır. Bu makalede domain uyuşmazlıklarının temel sebeplerini, hukuki dayanaklarını ve çözüm yollarını detaylıca inceleyeceğiz.
1. Domain Uyuşmazlığı Nedir?
Domain uyuşmazlığı, bir alan adının marka, ticaret unvanı, kişisel isim veya telif hakkı gibi haklarla çatışması sonucunda ortaya çıkan hukuki ihtilaftır. Bu uyuşmazlıklar, genellikle marka sahipleri, şirketler veya ünlü kişiler ile alan adı sahibi arasında yaşanır. Özellikle .com, .net, .org gibi global alan adlarının yanı sıra, .tr uzantılı domainlerde de ciddi hukuki sorunlar ortaya çıkmaktadır.
2. Domain Uyuşmazlıklarının Temel Sebepleri
Domain uyuşmazlıklarının kaynağı çoğu zaman hakların çakışması, kötü niyetli tescil veya yanıltıcı kullanım gibi durumlarla ilgilidir. Bu sebepleri ayrıntılı olarak ele alalım.
2.1. Marka Hakkı İhlali
-
Marka sahipleri, tescilli markalarının domain adı olarak izinsiz kullanımını engellemek ister.
-
Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) uyarınca marka hakkı ihlali, alan adının marka ile ayniyet veya benzerlik taşıması halinde ortaya çıkar.
-
Örneğin, “X Marka” adını taşıyan bir şirketin markasıyla aynı alan adı üçüncü kişi tarafından tescil edilirse, marka sahibinin marka hakkına tecavüz davası açma hakkı vardır.
-
Yargıtay 11. HD, 2014/6781 E., 2015/10449 K. sayılı kararında alan adının marka hakkını ihlal edici şekilde kullanımı haksız rekabet sayılmıştır.
2.2. Kötü Niyetli Tescil (Cybersquatting)
-
Cybersquatting, tanınmış marka veya kişi isimlerini tescil ederek satmak veya haksız kazanç sağlamak amacıyla yapılan kötü niyetli tescildir.
-
Bu durum, genellikle domain yatırımcıları tarafından marka sahiplerinden yüksek bedel talep edilmesi şeklinde ortaya çıkar.
-
UDRP (Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy), kötü niyetli tescilleri ortadan kaldırmak için en çok kullanılan uluslararası prosedürdür.
2.3. Ticaret Unvanı ve Şirket Adı Çatışması
-
Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.52-55 uyarınca şirket unvanları korunur.
-
Şirket unvanını içeren bir alan adının başka kişiler tarafından tescili, haksız rekabet sayılır.
-
Örneğin, “ABC İnşaat A.Ş.” adına tescilli bir ticaret unvanının, rakip firma tarafından abcinsaat.com.tr olarak tescil edilmesi dava konusu olabilir.
2.4. Kişilik Hakları İhlali
-
Bir kişinin adı-soyadı, izinsiz şekilde alan adı olarak tescil edilemez.
-
Türk Medeni Kanunu (TMK) m.24-25, kişilik haklarını korur.
-
Örneğin ünlü bir sanatçının veya kamuya mal olmuş bir kişinin isminin kötü niyetle domain olarak alınması, dava yoluyla engellenebilir.
2.5. Yanıltıcı ve Benzer Alan Adları
-
Markaların resmi siteleriyle benzer alan adları kullanarak kullanıcıları yanıltma eylemleri haksız rekabet doğurur.
-
Örneğin “trendyoll.com” gibi sahte domainler, kullanıcıları yanlış yönlendirdiği için hukuken engellenir.
2.6. Telif Hakları ve Eser İsimleri
-
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında korunan bir eser adı, izinsiz şekilde alan adı olarak tescil edilemez.
-
Örneğin, ünlü bir romanın ismini içeren domainin başkasına ait olması, telif hakkı ihlali olarak dava edilebilir.
3. Türk Hukukunda Domain Uyuşmazlıklarının Çözümü
Türkiye’de .tr uzantılı domainler, TRABİS (TR Ağ Bilgi Sistemi) ve BTK gözetiminde yönetilmektedir.
-
TRABİS Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Merkezleri (UÇHS) aracılığıyla hızlı çözüm mekanizmaları devreye girer.
-
Hak sahipleri, markalarını veya isim haklarını kanıtlayan belgelerle domain devri veya iptali talep edebilir.
-
Uyuşmazlık çözümü ortalama 2-3 ayda sonuçlanır.
4. Uluslararası Çözüm Yolu: UDRP
ICANN tarafından yönetilen UDRP, global alan adları için uygulanır.
-
WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) veya ADR.eu gibi merkezlerde şikayet süreci başlatılır.
-
Şikayetçi, alan adının marka ile benzer olduğunu, haklı bir menfaat olmadığını ve kötü niyetli tescil edildiğini kanıtlamak zorundadır.
-
UDRP kararları genellikle 60 gün içinde sonuçlanır.
5. Yargıtay Kararları Işığında Alan Adı Çatışmaları
-
Yargıtay 11. HD, 2009/11886 E., 2010/6658 K.: Spekülatif amaçla alınan alan adlarının kötü niyetli olduğu kabul edilmiştir.
-
Yargıtay 11. HD, 2015/10449 K.: Marka ile aynı alan adının kullanımı, marka hakkına tecavüz ve haksız rekabet olarak nitelendirilmiştir.
6. Domain Uyuşmazlıklarını Önleme Yöntemleri
-
Marka tescili yaptırarak alan adınızı koruyun.
-
Benzer alan adlarını önceden satın alarak kötü niyetli kişilerin kullanımını engelleyin.
-
Düzenli olarak TRABİS ve ICANN veri tabanlarını kontrol edin.
-
Kötü niyetli tescillerde hızlıca UDRP veya TRABİS başvurusu yapın.
7. Sonuç
Domain uyuşmazlıkları, dijital varlıkların korunmasında kritik bir konudur. Markalar ve bireyler, TRABİS ve UDRP gibi mekanizmaları kullanarak haklarını savunabilir. Türk hukukunda marka hakkı, haksız rekabet ve kişilik hakkı ihlali temelli davalar, alan adı uyuşmazlıklarında en sık başvurulan hukuki yollar arasındadır.
Dijital ortamda marka itibarını korumak için, proaktif domain yönetimi ve hukuki destek şarttır.
About Post Author
