Domain Uyuşmazlıkları ve UDRP Süreci: Markanızı ve Ticari Haklarınızı Nasıl Korursunuz?
Domain Uyuşmazlıkları ve UDRP Süreci: Markanızı ve Ticari Haklarınızı Nasıl Korursunuz?
Günümüzde internetin yaygınlaşmasıyla birlikte alan adları (domain), işletmelerin dijital kimliği haline gelmiştir. Ancak bir domain adının, marka hakkı sahiplerinden önce tescil edilmesi, kötü niyetle kullanılması veya ticari itibarı zedeleyecek şekilde üçüncü kişilerin elinde bulunması, hukuki uyuşmazlıkların doğmasına sebep olmaktadır. Bu noktada UDRP (Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy) ve TRABİS (Türkiye Ağ Bilgi Sistemi) gibi çözüm mekanizmaları devreye girer.
1. Domain Uyuşmazlıklarının Temel Sebepleri
Domain uyuşmazlıkları genellikle şu durumlarda ortaya çıkar:
-
Marka ve domain çakışması: Bir şirketin tescilli markasının, başka bir kişi tarafından alan adı olarak tescil edilmesi.
-
Cybersquatting (kötü niyetli tescil): Marka veya ünlü isimleri fırsat bilerek alan adlarını satın alıp yüksek fiyatla satma niyeti.
-
Kişilik hakkı ihlali: Bir kişinin adı veya soyadının izinsiz alan adı olarak kullanılması.
-
Haksız rekabet: Rakip firmanın marka, unvan veya tanınmış bir ürün isminin alan adı olarak kaydedilmesi.
-
Yanıltıcı alan adları: Kullanıcıları yanlış yönlendiren ve marka itibarı üzerinde olumsuz etkiler yaratan alan adları.
2. Türk Hukukunda Domain Uyuşmazlıkları
Türkiye’de alan adlarının yönetimi BTK gözetiminde TRABİS sistemi aracılığıyla yapılmaktadır. .tr uzantılı alan adları için:
-
Marka hakkı sahipleri, ticaret unvanı veya isim hakkına sahip kişiler, TRABİS Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Merkezleri’ne başvurarak hızlı bir şekilde alan adının devrini talep edebilir.
-
Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.54-55 uyarınca haksız rekabet hükümlerine dayanarak dava açılabilir.
-
Türk Medeni Kanunu (TMK) m.24-25 uyarınca kişilik hakkı ihlali gerekçesiyle alan adının kullanımının engellenmesi mümkündür.
-
Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) uyarınca marka hakkının ihlali söz konusu olduğunda, alan adının kaldırılması veya devri için dava açılabilir.
Yargıtay 11. HD, 2014/6781 E., 2015/10449 K. sayılı kararında, alan adının tescilli marka ile birebir veya benzer olması, marka hakkına tecavüz olarak değerlendirilmiş ve haksız rekabet kabul edilmiştir.
3. UDRP Süreci Nedir?
UDRP, ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) tarafından geliştirilmiş, .com, .org, .net gibi global alan adları için geçerli bir çözüm mekanizmasıdır. WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) ve ADR.eu gibi merkezler UDRP uyuşmazlıklarını çözer.
UDRP başvurusunda başarı için üç şart aranır:
-
Alan adının, şikayetçinin marka veya ticari unvanına aynı ya da karıştırılma ihtimali yaratacak kadar benzer olması.
-
Alan adı sahibinin alan adı üzerinde haklı bir menfaatinin bulunmaması.
-
Alan adının kötü niyetle tescil edilmiş veya kullanılıyor olması.
4. UDRP Başvuru Süreci
-
Başvuru Hazırlığı: Marka tescil belgeleri, alan adı kayıt bilgileri ve kötü niyeti gösteren deliller toplanır.
-
Şikayet Dilekçesi: UDRP merkezine (örneğin WIPO’ya) online başvuru yapılır.
-
Alan Adı Sahibi Savunması: Alan adı sahibi, şikayete cevap verebilir.
-
Hakem Kararı: Genellikle 60 gün içinde karar verilir. Alan adının devri, iptali veya başvurunun reddi söz konusu olabilir.
5. Türkiye’de TRABİS Uyuşmazlık Çözüm Süreci
2022 yılında devreye giren TRABİS sistemi ile “.tr” uzantılı alan adlarında ihtilafların çözümü hızlanmıştır.
-
Başvuru, BTK onaylı Uyuşmazlık Çözüm Merkezi üzerinden yapılır.
-
Kararlar genellikle 2-3 ay içinde sonuçlanır.
-
Alan adının devri veya iptali yönünde karar verilebilir.
6. Hangi Hukuki Yollar Tercih Edilmeli?
a) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü:
UDRP veya TRABİS süreçleri, dava yoluna göre çok daha hızlı ve ekonomiktir.
b) Dava Açma:
Marka hakkı sahipleri, haksız rekabet ve kişilik hakkı ihlali nedeniyle Asliye Ticaret Mahkemelerinde dava açabilir. Dava süresince alan adının kullanımının durdurulması için ihtiyati tedbir talep edilebilir.
7. Yargıtay Kararlarından Örnekler
-
Yargıtay 11. HD, 2009/11886 E., 2010/6658 K.: Alan adının spekülatif olarak satılması kötü niyet sayılmıştır.
-
Yargıtay 11. HD, 2013/10374 E., 2014/17846 K.: Alan adı, marka sahibinin ticari itibarını kullanarak haksız kazanç sağlıyorsa devri mümkündür.
8. Sonuç: Alan Adınızı Nasıl Koruyabilirsiniz?
-
Marka tescilinizi mutlaka yaptırın.
-
Alan adınızı marka tescilinden önce koruma altına alın.
-
TRABİS ve ICANN veri tabanlarını düzenli kontrol edin.
-
Kötü niyetli tescillerde hızlı davranın, UDRP veya TRABİS başvurusu yapın.
-
Profesyonel hukuki destek alın.
About Post Author
