Dijital Pazarlama ve Reklam Düzenlemeleri (RTÜK, KVKK)
Giriş
Dijital pazarlama, internetin yaygınlaşmasıyla birlikte hem KOBİ’lerin hem de büyük ölçekli firmaların vazgeçilmez bir aracı hâline gelmiştir. Sosyal medya, arama motoru reklamları, e-posta kampanyaları ve influencer iş birlikleri, hedef kitleye doğrudan erişim imkânı sağlar. Ancak bu mecralarda kullanılan her yöntem, belirli yasal düzenlemelere tâbidir. Türkiye’de dijital reklam ve pazarlamayı düzenleyen başlıca mevzuat, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Kanunu ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) çerçevesindedir. Bu makalede, hem RTÜK’ün dijital yayın ve reklam kuralları hem de KVKK’nın veri işleme sınırları ele alınacaktır.
1. Dijital Pazarlama ve Reklamcılığın Yasal Dayanağı
-
RTÜK Kanunu (6112 sayılı Kanun): 4 Haziran 2011 tarihli ve 6112 sayılı “Radyo ve Televizyon Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun”, yalnızca radyo-televizyon yayıncılığını değil, “internet üzerinden isteğe bağlı yayın” (OTT – Over-The-Top) ile dijital yayıncılık faaliyetlerini de kapsar.
-
KVKK (6698 sayılı Kanun): 7 Nisan 2016 tarihli Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, pazarlama faaliyetlerinde kullanılan her türlü kişisel veri işleme sürecini düzenler.
Bu iki başlık, dijital pazarlama yaparken içerik, hedefleme ve veri toplama süreçlerinin hukuki sınırlarını çizer.
2. RTÜK Düzenlemeleri: Dijital Yayın ve Reklam Standartları
2.1. İnternetten İsteğe Bağlı Yayın (OTT)
6112 sayılı Kanun’un 3/f-2 maddesi uyarınca, “yayın hizmeti” tanımı radyo-televizyonun yanı sıra internet üzerinden yayın yapan platformları da kapsar. Bu nedenle dizi, film, belgesel ve hatta canlı yayın niteliği taşıyan içerikler, RTÜK’ün denetim yetkisine dâhil edilmiştir.
2.2. Reklam Sürelerine ve Sponsorluğa İlişkin Hükümler
-
Reklam Süresi: Televizyon yayınlarında olduğu gibi, OTT platformlarındaki reklamlara da toplam yayın süresinin %20’sini aşmama zorunluluğu getirilebilir. Platformların kodlarken bu oranı aşmaması gerekir.
-
Sponsorlu İçerik (Branded Content): İçerik içinde ürün yerleştirme ve sponsorlu paylaşımlar, “sponsorlu içerik” etiketiyle sunulmalıdır. İzleyicinin reklam ve içerik ayrımını net görebilmesi amaçlanır.
2.3. Çocuk ve Gençlere Yönelik İçerikler
RTÜK, çocuk ve genç izleyicilerin korunması için:
-
18 yaşın altındaki hedef kitleye yönelik içeriklerde doğrudan satış ve promosyon yasakları,
-
Sağlık, kumar veya cinsel içerikli ürün reklamlarının sınırlamaları,
-
Yayın saatlerinde gelişigüzel reklamın engellenmesi gibi tedbirler öngörür.
3. KVKK Düzenlemeleri: Kişisel Verilerin Korunması ve Pazarlama
3.1. Pazarlama Amaçlı Veri İşleme Şartları
KVKK m. 5/1’e göre kişisel veriler, ancak aşağıdaki hukuki dayanaklardan en az birine istinaden işlenebilir:
-
a- Açık Rıza: Pazarlama iletişimi için ilgili kişinin açık rızasının alınması,
-
b- Sözleşmenin ifası: Müşteri ilişkisini sürdürebilmek için gerekli veriler,
-
f- Meşru menfaat: Kurumun pazarlama faaliyetlerini yürütmesi bakımından meşru menfaatin varlığı ve orantılılığı.
3.2. Hedefli Reklam ve Çerez Politikası
-
Çerez (Cookie) Uygulamaları: Web sitesine giren her kullanıcıya, ziyaretçi tercihleri ve davranışları izlemek için çerez kullanımı önceden bildirilmelidir. Rıza gerektiren çerezler (tercih, analiz ve reklam çerezleri) için “açılır pencere” (cookie banner) üzerinden onay alınması zorunludur.
-
Hedefleme (Retargeting): Kişinin daha önce web sitesinde veya uygulamada sergilediği davranışa göre oluşturulan profillere yönelik reklam kampanyaları, açık rıza gerektiren otomatik veri işleme olarak değerlendirilebilir.
3.3. Aydınlatma ve Veri Sahibinin Hakları
KVKK m. 10 ve 11’e göre, pazarlama sürecinde elde edilen her kişisel veri için aydınlatma metni hazırlanmalı ve ilgili kişiye sunulmalıdır. Metinde:
-
İşleme amaçları, paylaşılan veri kategorileri, hukuki dayanak,
-
İlgilinin erişim, düzeltme, silme, kısıtlama, itiraz hakları,
-
İletişim kanalları ve şikâyet süreçleri açıkça yer almalıdır.
4. Uyum Gereklilikleri: Kontrollü ve Şeffaf Süreçler
4.1. İç Politikaların Oluşturulması
-
Dijital Pazarlama Prosedürü: Hangi kampanyada hangi veri toplanır, nasıl saklanır, kimlerle paylaşılır ve ne zaman imha edilir adım adım belirlenmelidir.
-
Çerez ve Veri Saklama Politikası: Çerez türleri, saklama süreleri, silme yöntemleri ve kullanım alanları yazılı olarak tanımlanmalıdır.
4.2. Personel Eğitimleri ve Sorumluluk Dağılımı
-
Pazarlama, BT ve Hukuk birimleri arasında çapraz ekipler oluşturularak süreç sorumluları atanmalı; raporlama mekanizması kurularak ihlaller derhal ilgili birimlere aktarılmalıdır.
5. İhlal Durumunda Yaptırımlar ve Denetimler
5.1. RTÜK’ün İdari Yaptırımları
-
Para Cezası: Yayın süresi ihlalleri, izleyici kitlesini koruma yükümlülüğüne aykırılık gibi fiillerde 10.000 – 500.000 TL arasında değişen idari para cezaları.
-
İdari İşlem: Tekrar eden ihlallerde geçici yayın durdurma veya lisans iptali riski.
5.2. KVKK İdari Para Cezaları
-
İzinsiz Pazarlama İletileri: KVKK m. 12 ve 16 uyarınca, açık rıza alınmadan yapılan pazarlama faaliyetleri için 10.000 – 1.000.000 TL arası idari para cezası.
-
Çerez ve Aydınlatma Eksikliği: Aydınlatma metni hareketsiz kaldığında veya çerez onayı alınmadığında benzer para cezaları uygulanır.
6. İyi Uygulama Önerileri
-
Proaktif Denetim: İç denetim ekipleri aracılığıyla dijital pazarlama kampanyalarını ve çerez politikalarını periyodik olarak kontrol edin.
-
Teknolojik Çözümler: Çerez yönetim platformları (Consent Management Platforms) ve müşteri veri platformları (CDP) kullanarak rıza kayıtlarını merkezi hale getirin.
-
Dokümantasyon ve Raporlama: Tüm kampanya verilerini, onay loglarını ve aydınlatma metnini versiyon kontrol sisteminde saklayın.
-
Şeffaf İletişim: Kullanıcı şikâyetlerine hızlı yanıt verin; sosyal medya ve e-posta aracılığıyla süreçleri açıklığa kavuşturun.
Sonuç
Dijital pazarlama ve reklamcılık alanında RTÜK ve KVKK düzenlemelerine uyum, günümüzde işletmelerin itibarını ve yasal güvenliğini doğrudan etkiler. RTÜK’ün yayın süresi kısıtlamaları, sponsorlu içerik etiketlemeleri ve çocuk-genç koruma önlemleriyle, dijital platformlardaki reklam standartları belirginleştirilmiştir. KVKK ise pazarlama amaçlı veri işleme süreçlerinde rıza yönetimi, çerez politikaları ve aydınlatma yükümlülükleriyle kişisel verilerin korunmasını sağlar. Bu iki alanın bütüncül bir yaklaşım içinde ele alınması, hem hukuki riskleri minimize eder hem de kullanıcı güvenini güçlendirir. İşletmeler, iç politika ve eğitimlerle şeffaf süreçler inşa ederek, dijital pazarlamanın sunduğu fırsatlardan azami ölçüde faydalanabilirler.
About Post Author
