Dijital Ortamda Kişilik Hakkı İhlallerinde Tazminat Sorumluluğu

İnternet çağında bireylerin günlük yaşamlarının büyük bir bölümü sosyal medya platformlarında geçmektedir. Facebook, Instagram, X (eski adıyla Twitter), TikTok ve benzeri platformlar sadece sosyalleşme değil, aynı zamanda kamusal söylemin önemli araçları haline gelmiştir. Bu ortamlar aracılığıyla yapılan paylaşımlar, yorumlar, videolar ya da etiketlemeler zaman zaman kişilik haklarını ihlal edici nitelikte olabilmektedir.

Bu makalede, sosyal medyada meydana gelen kişilik hakkı ihlallerine karşı Türk hukuk sisteminde ne tür tazminat sorumluluklarının gündeme gelebileceği, kimin ne zaman sorumlu tutulabileceği, hangi delillerle korunma sağlanabileceği ve örnek bir olay ışığında nasıl bir hukuki çözüm üretilebileceği ele alınacaktır.

---

1. Kişilik Hakkı Nedir?

Kişilik hakkı, bireyin maddi ve manevi varlığını koruyan hakların bütünüdür. Bu kapsamda:

• Adı, soyadı

• Şerefi, haysiyeti, itibarı

• Görüntüsü, sesi

• Özel yaşamı

• Sağlığı ve bedensel bütünlüğü

gibi unsurlar kişilik haklarına dahildir. Türk Medeni Kanunu m.24 ve Türk Borçlar Kanunu m.58 kişilik haklarının ihlal edilmesi durumunda bireylere başvuru imkânı tanır.

---

2. Sosyal Medyada Kişilik Hakkı İhlalleri Neye Dayanır?

Sosyal medyada kişilik hakkı ihlalleri şu başlıklar altında gerçekleşebilir:

• Hakaret içerikli yorum ve paylaşımlar

• Kişinin izni olmaksızın fotoğraf veya video paylaşımı

• Asılsız bilgi yaymak

• Manipülatif veya montajlanmış içerik

• Etiketleme veya ifşa

• Deepfake videolarla dijital karalama

Bu tür eylemler, özellikle geniş kitlelere hızlıca ulaşabilen sosyal medya algoritmaları nedeniyle yaygın ve ağır sonuçlar doğurabilir.

---

3. Tazminat Sorumluluğu: Kimler Hangi Şartlarda Sorumlu Olur?

Kişilik hakkı ihlallerinde hem maddi hem manevi tazminat talepleri gündeme gelir.

A. Manevi Tazminat

Kişinin yaşadığı ruhsal acı, elem, haysiyet zedelenmesi gibi manevi zararlar için istenir. Sosyal medya paylaşımları genellikle bu kapsama girer.

B. Maddi Tazminat

Kişinin mesleki itibarı zedelenmiş, iş kaybı yaşamışsa veya ticari zarar doğmuşsa maddi tazminat da istenebilir.

C. Sorumlular Kimlerdir?

• Doğrudan paylaşımı yapan kişi

• İçeriği yayan, beğenen veya yorumlarla büyüten kişiler (ortak sorumluluk hâli tartışmalıdır)

• Platform yöneticileri (ancak yalnızca içeriği kaldırmama veya denetimsizlik nedeniyle sınırlı düzeyde)

---

4. Tazminat Davalarında Hukuki Dayanaklar

Aşağıdaki hükümler doğrudan kişilik haklarının korunmasına yöneliktir:

• TMK m.24: Hukuka aykırı kişilik hakkı ihlallerine karşı durma hakkı

• TBK m.58: Manevi tazminat isteme hakkı

• KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu): Fotoğraf, video ve özel bilgi içerikleri açısından

• TCK m.125 (Hakaret), m.136 (Verilerin hukuka aykırı yayılması): Ceza sorumluluğu ile birlikte

---

5. Uygulamada Dava Nasıl Açılır?

A. Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Asliye Hukuk Mahkemesi (veya fikri haklar mahkemesi)

• Davalının yerleşim yeri ya da zararın doğduğu yer mahkemesi yetkilidir.

B. İspat Araçları

• Ekran görüntüleri

• URL kayıtları

• Noter onaylı içerik dökümleri

• Tanık beyanları

• Bilişim uzmanı raporları

---

6. Örnek Olay: Gerçekleşen Bir Dijital İhlal Senaryosu

Durum:
Avukat olan Aysel Hanım, bir dava sürecinde karşı tarafın sosyal medya hesabında “yalancı avukat”, “insan kandırıyor” gibi ifadelerle paylaşımlar yapıldığını fark eder. Bu paylaşımlar çok sayıda kullanıcıya ulaşıp yorum ve paylaşım alır. Aysel Hanımın müvekkilleriyle olan ilişkisi zedelenir.

Süreç:
Aysel Hanım, ekran görüntülerini noterden tasdik ettirir. Paylaşımları yapan kişiye hem savcılığa suç duyurusunda bulunur hem de 10.000 TL manevi tazminat talepli dava açar. Dava sonucunda mahkeme, kişilik hakkı ihlali nedeniyle kısmen kabulle 7.000 TL tazminata hükmeder.

---

7. Tazminat Miktarını Etkileyen Unsurlar

• Paylaşımın ulaştığı kişi sayısı

• Paylaşımın süresi ve yaygınlığı

• İçeriğin hakaret niteliği

• Mağdurun mesleği ve sosyal konumu

• Yeniden paylaşanların sayısı

• Mağdurun yaşadığı psikolojik etkiler

---

8. Önleyici ve Koruyucu Tedbirler

• İhtiyati tedbirle içeriğin erişime engellenmesi

• Sosyal medya platformlarına başvuru (X, Meta, TikTok içerik kaldırma başvuruları)

• KVKK başvurusu

• Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne içerik engelleme talebi

---

Sonuç

Sosyal medya çağında kişilik haklarının korunması, yalnızca özel yaşamın değil, profesyonel ve toplumsal itibarın da korunması anlamına gelir. Bu bağlamda tazminat hukuku, bireylerin uğradığı zararın karşılanmasında önemli bir güvence sunar. Ancak yalnızca dava yoluyla değil, erişim engeli, içerik kaldırma ve dijital kanıt koruma yöntemlerinin de etkin şekilde kullanılması gerekir.