Dijital Miras: Vefat Eden Kişinin Sosyal Medya Hesapları ve Dijital Varlıkları Kime Kalır?

I. GİRİŞ

Geleneksel miras hukuku, taşınır ve taşınmaz malvarlığı, alacaklar, şirket hisseleri gibi somut varlıkları düzenlerken; artık bireylerin sosyal medya hesapları, e-posta arşivleri, kripto para cüzdanları, dijital oyun hesapları ve hatta bulut depolama hizmetlerindeki içerikler gibi dijital varlıkları da önemli bir “miras unsuru” hâline gelmiştir.

Ancak beraberinde bazı sorular ortaya çıkmıştır:

• Vefat eden kişinin Instagram hesabı kime devredilir?
• Gmail arşivine yasal yolla erişim mümkün müdür?
• Kripto cüzdan şifresine ulaşılamazsa mirasçılar ne yapabilir?
• Facebook’ta aktif olan “anı hesabı” hukuken nasıl yönetilir?

Bu yazıda Türk Medeni Kanunu, 5846 sayılı FSEK, kişisel verilerin korunması hukuku, internet hizmet sağlayıcılarının kullanıcı sözleşmeleri ve yurt dışı uygulamaları bağlamında dijital mirasın kapsamı ve hukuki sorunları incelenecektir.

II. DİJİTAL MİRAS NEDİR?

Dijital miras, bireyin dijital ortamdaki varlıklarının (hesaplar, içerikler, veriler, dijital mülkiyet unsurları) vefatı sonrası mirasçılara intikali anlamına gelir.

Bu varlıklar genellikle üçe ayrılır:

1. Dijital Malvarlığı Değerleri:
   • Kripto para cüzdanları (Bitcoin, Ethereum)
   • NFT’ler
   • Dijital banka hesapları ve ödeme platformları (PayPal, Wise)
2. Dijital Kişisel İçerikler:
   • Sosyal medya hesapları (Instagram, Facebook, TikTok)
   • E-posta arşivleri (Gmail, Outlook)
   • Bulut depolama verileri (Google Drive, iCloud)
3. Telif Hakkı İçeren Dijital Ürünler:
   • Blog yazıları
   • Dijital tasarımlar, müzikler, videolar (YouTube içerikleri vb.)

III. TÜRK MEDENİ KANUNU’NDA DİJİTAL MİRAS

1. TMK m.599 

Miras bırakanın ölümüyle, terekedeki tüm malvarlığı hakları mirasçılara geçer. Her ne kadar dijital varlıklar doğrudan düzenlenmemiş olsa da:

Yargıya göre: Bir değeri olan her unsur, terekede yer alabilir.

Bu nedenle:

• Vefat edenin Facebook, Instagram gibi hesaplarının devri;
• Kripto cüzdan bilgilerinin intikali;
• E-posta arşivlerine erişim,
  terekenin bir parçası sayılabilir.

IV. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR AÇISINDAN DİJİTAL MİRAS

1. FSEK (5846 Sayılı Kanun) ve Dijital İçeriklerin Mirası

FSEK m.58 uyarınca, bir eserin mali hakları miras yoluyla intikal eder.

Yani:

• Bir müzik prodüktörünün Spotify’daki eserleri,
• Bir yazarın blog içerikleri,
• Bir dijital sanatçının NFT formatındaki eserleri
  mirasçılarına geçer.

Ancak dikkat:

• Manevi haklar (adı belirtilme, eserde değişiklik yapılmaması), kural olarak devredilemez.
• Ancak eser sahibinin ölümünden sonra eserle ilgili bazı tasarruf yetkileri sınırlı olarak devralınabilir.

V. SÖZLEŞMESEL SINIRLAR: FACEBOOK, GOOGLE, INSTAGRAM NE DER?

1. Sosyal Medya Platformlarının Kullanıcı Sözleşmeleri

Her platform kendi ülkesinin hukukuna göre sözleşme düzenler. Türkiye’de çoğu platformun sözleşmesi ABD hukukuna tabidir.

Örnekler:

• Facebook/Instagram:
  Ölüm sonrası hesap “anı profili”ne dönüştürülür. Vefat eden kişinin şifreleriyle erişim mümkün değildir. Ancak kişinin önceden atadığı “mirasçı kişi” (legacy contact) hesabı yönetebilir.
• Google (Gmail, Drive, YouTube):
  “Inactive Account Manager” özelliği ile hesap sahibi öldüğünde hangi kişilerin hangi içeriklere erişebileceği önceden belirlenebilir.
• Apple (iCloud, iTunes):
  2021’de ABD’de yürürlüğe giren “Digital Legacy” sistemi ile yalnızca yetkilendirilmiş kişiler erişebilir. Mahkeme kararı olmadan giriş mümkün değildir.

Mahkeme kararı olmadan platformdan bilgi almak genellikle mümkün değildir.

VI. YABANCI HUKUKTA UYGULAMALAR

• Almanya: BGH (Federal Mahkeme) kararına göre, Facebook hesabı terekedir.
• ABD’de bazı eyaletlerde: “Digital Assets Law” yürürlüğe girmiştir.
• İsviçre: Banka hesabı gibi şifreli dijital varlıklar mirasçılara geçer.

VII. KVKK VE KİŞİSEL VERİLERİN İNTİKALİ

KVKK uyarınca ölmüş kişinin verileri “yaşayan kişi” olarak sayılmaz. Ancak:

• Ölüm sonrası özel verilerin korunması da bazı hukukçularca savunulmakta.
• Vefat eden kişinin e-posta veya sosyal medya verilerine erişim, başkalarının verilerini içermesi hâlinde sorun yaratabilir.
• Mirasçı bu veriler üzerinde sınırsız tasarruf hakkına sahip değildir.

VIII. KRİPTO VARLIKLARDA DİJİTAL MİRAS SORUNU

• Kripto varlıklar blokzincir (blockchain) teknolojisine dayalıdır.
• Şifreyi bilen kişi, varlığa ulaşır. Bilinmiyorsa miras yolu ile hak kazanılsa da fiilen erişim mümkün olmayabilir.

Çözüm:

• Kripto cüzdan bilgileri noter huzurunda saklanabilir.
• Mirasçılara yönelik dijital şifreli erişim sistemleri geliştirilmektedir.

IX. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI

Sorun	Çözüm
Platform şifrelerine erişilememesi	Mahkeme kararıyla yazışma yapılması
Kripto cüzdan şifresinin unutulması	Erişim mümkün değildir (geri dönüşsüz kayıp)
E-posta içeriklerine ulaşma	Mahkeme kararı veya vasiyetle talep
Sosyal medya içeriklerinin silinmesi	Platform politikası + mahkeme kararı

X. SONUÇ:

Dijital varlıkların miras bırakılması, artık hayatın olağan bir parçası hâline gelmiştir. Ancak:

• Her dijital varlık teknik erişime açık değildir.
• Hukuki süreçler platform bazında değişiklik gösterir.
• Mirasçıların yetki belgeleriyle işlem yapması gerekir.
• Uzman desteği olmadan çoğu dijital varlığa erişim mümkün olamamaktadır.
•         Bu nedenle; vefat eden kişiye ait sosyal medya hesapları, kripto cüzdanları ve dijital varlıklar konusunda, mutlaka uzman bir avukattan danışmanlık alınmalıdır.

Stj.Öğr.Esmanur AKTAŞ