Dijital Miras Hukuku: Influencer Hesapları Mirasçılara Geçer mi?

Giriş

Son yıllarda dijital dünyada yaşanan dönüşüm, miras hukukunun kapsamını da kökten değiştirmeye başladı. Artık insanlar, yalnızca maddi mallarını değil, çevrim içi dünyada sahip oldukları dijital varlıklarını da geride bırakıyorlar.
Bu dijital varlıklar arasında en dikkat çekici olanlardan biri de, milyonlarca kişiye ulaşan influencer sosyal medya hesapları.
Peki, bir influencer’ın Instagram, YouTube, TikTok veya X (Twitter) hesabı, ölümünden sonra mirasçılarına geçebilir mi?
Yoksa bu hesaplar, kişiye sıkı sıkıya bağlı hak kapsamında mı değerlendirilmeli?

1. Dijital Varlık Kavramı ve Önemi

Dijital varlık, internet ortamında yaratılmış, saklanan ve ekonomik veya manevi değer taşıyan her türlü içerik ve hesap olarak tanımlanabilir.
Bu kapsamda:

• Sosyal medya profilleri ve sayfaları

• YouTube kanalları ve video arşivleri

• Bloglar, kişisel web siteleri

• Fotoğraf ve video koleksiyonları

• Oyun hesapları ve sanal varlıklar

• NFT’ler ve dijital sanat eserleri

Bir influencer açısından, bu dijital varlıklar yalnızca maddi kazanç değil, aynı zamanda bir kişisel marka değeri taşır.
Örneğin, yüksek takipçi sayısı ve marka işbirlikleri sayesinde bir Instagram hesabı, aylık on binlerce lira gelir getirebilir.

2. Mevcut Hukuki Çerçeve

Türk Medeni Kanunu’nda dijital varlıklara özgü özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak genel hükümler ışığında değerlendirme yapmak mümkündür:

• TMK m.599: Miras, miras bırakanın ölümü ile mirasçılara geçer.

• TMK m.599 ve m.640 birlikte değerlendirildiğinde, miras yalnızca malvarlığı haklarını kapsar; kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar miras yoluyla geçmez.

• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), dijital içerikler üzerindeki telif haklarının mirasçılara geçebileceğini düzenler.

Ancak sosyal medya platformlarının (Instagram, TikTok, YouTube vb.) kendi kullanım sözleşmeleri, çoğu zaman hesap devrine izin vermez. Bu durum, hukuki hak ile fiili kullanım arasında boşluk yaratır.

3. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar Tartışması

Miras hukukunun temel prensiplerinden biri, kişiye sıkı sıkıya bağlı hakların devredilemez olmasıdır.
Bu haklar, kişinin şahsiyetine bağlı olup ölümle sona erer (TMK m.23).

Influencer hesapları bu kapsama girebilir mi?

• Evet diyen görüş:

  • Bir influencer hesabı, takipçilerle kurulan güven ilişkisi, üslup, görsel stil, mizah anlayışı ve iletişim biçimi ile doğrudan kişiye bağlıdır.

  • Hesabın marka değeri, kişinin varlığına ve kişisel özelliklerine sıkı sıkıya bağlıdır.

  • Bu nedenle, bu hesapların ölümden sonra devri, takipçiler nezdinde güven sorununa yol açabilir.

• Hayır diyen görüş:

  • Her ne kadar hesap kişisel bir imaj üzerine inşa edilmiş olsa da, mevcut içerikler, marka anlaşmaları ve telif hakları malvarlığı unsuru olarak değerlendirilebilir.

  • Ölümden sonra içerik arşivinin korunması, reklam gelirlerinin tahsili ve mevcut projelerin yürütülmesi mümkündür.

4. Mirasçıların Karşılaştığı Sorunlar

Influencer hesaplarının mirasçılara devrinde şu zorluklar öne çıkar:

1. Erişim Sorunları: Platform şifreleri bilinmiyorsa, hesaba teknik olarak giriş yapmak mümkün olmayabilir.

2. Platform Politikaları:

   • Instagram: Hesap devri yok, yalnızca “anılaştırma” özelliği var.

   • YouTube: Google “Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi” üzerinden devre izin verebilir.

   • TikTok: Resmi olarak miras devrine dair bir prosedür sunmaz.

3. Gelir Kaybı: Sponsor anlaşmaları ölüm anında sona erebilir.

4. Telif Hakları ve Marka Değeri: Mevcut içeriklerin telif hakları devredilebilir, ancak marka değerinin korunması zordur.

5. Hukuki Çözüm Yolları

Bu alandaki hukuki boşluğu azaltmak için hem bireysel hem de yasal adımlar atılabilir:

a) Dijital Vasiyetname

Influencer’lar, ölümden sonra dijital varlıklarının nasıl yönetileceğini, kimlere devredileceğini ve gelirlerin nasıl kullanılacağını belirten bir vasiyetname düzenlemelidir.

b) Sözleşmesel Düzenlemeler

Markalarla yapılan işbirliği sözleşmelerine, influencer’ın ölümü halinde hakların kime devredileceği açıkça yazılmalıdır.

c) Şifre ve Erişim Yönetimi

Güvenli şifre saklama hizmetleri kullanılarak, belirlenen kişilere ölüm sonrası erişim yetkisi verilmelidir.

d) Yasal Düzenleme

Türk hukukunda dijital varlıkların miras yoluyla devrine ilişkin açık bir yasal çerçeve oluşturulmalıdır. Avrupa Birliği’nin bazı ülkelerinde olduğu gibi, “dijital miras” başlıklı hükümler eklenmesi düşünülebilir.

6. Uluslararası Perspektif

• Almanya: Federal Mahkeme (BGH), bir Facebook hesabının mirasçılara geçebileceğine karar verdi.

• ABD: Bazı eyaletlerde “Fiduciary Access to Digital Assets Act” ile dijital varlıkların miras devri düzenlendi.

• Fransa: İnternet hesaplarının ölüm sonrası yönetimi için özel düzenleme mevcut.

Bu örnekler, Türkiye’de de benzer adımların atılması gerektiğini gösteriyor.

7. Sonuç

Influencer hesapları, hem kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar hem de malvarlığı hakları özellikleri taşıdığı için, miras hukukunda hibrit bir konumda yer almaktadır.
Ölüm sonrası bu hesapların yönetimi; hem mirasçıların haklarını korumak hem de takipçi kitlesinin güvenini zedelememek açısından özenle planlanmalıdır.

Dijital varlıklarınızın geleceğini güvence altına almak, miras sürecinde doğabilecek teknik ve hukuki sorunları en aza indirmek için alanında uzman hukuk bürolarından danışmanlık almanız yararınıza olacaktır. Böylece hem haklarınızın korunmasını sağlayabilir hem de olası uyuşmazlıkların önüne geçebilirsiniz.

Stajyer Bedirhan TAŞÇI