info@ferhatkule.av.tr
+90 212 579 79 85

Single Blog Title

This is a single blog caption

Dijital Çağda Yeni Kaçakçılık Yöntemleri ve Hukuki Düzenlemelerin Yeterliliği 

17 Eyl 2025
0

Dijital Çağda Yeni Kaçakçılık Yöntemleri ve Hukuki Düzenlemelerin Yeterliliği 

Giriş

Küreselleşme, dijitalleşme ve internet teknolojilerinin gelişimi, yalnızca ticareti değil, suç dünyasının yöntemlerini de değiştirmiştir. Kaçakçılık suçları, tarih boyunca sınır aşan ekonomik suçların başında gelmiştir. Ancak dijital çağda kaçakçılık artık sadece fiziki sınır kapılarında gizli mal kaçırma ile sınırlı değildir; siber uzayda, internet platformlarında, kripto paralar aracılığıyla yepyeni yöntemlerle karşımıza çıkmaktadır.

Bu durum, mevcut Türk Ceza Kanunu (TCK), 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu çerçevesinde ciddi tartışmalar doğurmuştur. Hukuki düzenlemeler geleneksel yöntemler üzerinden kurgulanmışken, yeni yöntemler çoğu zaman ya boşluklardan yararlanarak işlenmekte ya da yeterince caydırıcı yaptırım uygulanamaması nedeniyle yaygınlaşmaktadır.

1. Dijital Çağda Kaçakçılık Kavramı

1.1. Geleneksel Anlayıştan Dijital Yöntemlere Geçiş

Geçmişte kaçakçılık daha çok:

  • Fiziki sınır kapılarında mal saklama,

  • Sahte belgeler düzenleme,

  • Gümrük beyanında yanıltıcı bilgiler verme,
    gibi yöntemlerle işlenmekteydi.

Bugün ise:

  • E-ticaret platformları,

  • Sosyal medya satışları,

  • Kripto paralarla ödeme,

  • Dark web üzerinden yasadışı ticaret,
    ile kaçakçılık çok daha görünmez bir hale gelmiştir.

1.2. Dijital Kaçakçılığın Özellikleri

  • Anonimlik: Failin kimliği çoğu zaman IP adresleriyle bile gizlenebilir.

  • Hız: Dijital platformlarda işlem saniyeler içinde yapılır.

  • Küresellik: Birkaç tıkla kıtalararası kaçak ürün ticareti mümkündür.

  • Düşük maliyet: Fiziksel lojistikten bağımsız yollar kullanılır.

2. Yeni Kaçakçılık Yöntemleri

2.1. E-Ticaret Üzerinden Kaçakçılık

  • Kaçak ürünlerin online pazar yerlerinde satışa sunulması,

  • Düşük kıymetli gösterilen faturalar,

  • Bireysel siparişlerle toplu ticaret maskelenmesi.

2.2. Sosyal Medya Kaçakçılığı

  • Instagram, Facebook, Telegram üzerinden bandrolsüz sigara, alkollü içki, ilaç ve kozmetik satışı,

  • “Gizli gruplar” aracılığıyla organize pazarlar.

2.3. Kripto Paralar ile Kaçakçılık

  • Ödemelerin Bitcoin, Ethereum gibi kripto varlıklarla yapılması,

  • MASAK denetiminden kaçış,

  • İzlenebilirliğin zayıflığı nedeniyle organize suç örgütleri tarafından tercih edilmesi.

2.4. Dark Web Üzerinden Kaçakçılık

  • Uyuşturucu, silah ve sahte belgelerin “darknet market” sitelerinde satışı,

  • Tor tarayıcı ve kripto ödeme ile kimlik gizlenmesi.

2.5. Sahte Dijital Belgeler

  • E-fatura ve e-irsaliye sistemlerinin kötüye kullanılması,

  • Sahte EUR.1, ATR ve menşe belgelerinin elektronik ortamda düzenlenmesi.

3. Hukuki Düzenlemelerin Genel Çerçevesi

3.1. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu

  • Temel düzenleme alanı: eşya kaçakçılığı.

  • Ancak kanun, internet ve dijital yöntemlerle işlenen suçlara doğrudan değinmemektedir.

  • Yargıtay içtihatları ile boşluklar doldurulmaya çalışılmaktadır.

3.2. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu

  • TCK m. 204: Resmi belgede sahtecilik (sahte e-belge düzenleme).

  • TCK m. 243-245: Bilişim sistemlerine girme ve banka/kredi kartı suçları.

  • TCK m. 282: Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama (kripto paralar üzerinden aklama).

3.3. 4458 Sayılı Gümrük Kanunu

  • Eşyaların kıymet, miktar ve menşe beyanına ilişkin yükümlülükler.

  • E-ticaret ürünleri için sınırlandırılmış muafiyetler.

  • Ancak sosyal medya ve dark web üzerinden yapılan işlemler doğrudan düzenlenmemiştir.

3.4. 5651 Sayılı Kanun

  • İnternet ortamında yapılan yayınlar ve içerik sağlayıcıların sorumluluğu.

  • Kaçak ürün ilanları veya dark web bağlantıları açısından önemlidir.

4. Hukuki Düzenlemelerin Yetersizlikleri

4.1. Dijital İzlerin Tespiti

  • Mevcut CMK düzenlemeleri dijital delillerin toplanması için yeterli teknik altyapıyı öngörmemektedir.

  • Failin VPN veya Tor kullanması halinde kimlik tespiti güçleşmektedir.

4.2. Kripto Para İşlemleri

  • MASAK rehberleri bulunmakla birlikte, kripto varlıkların suç gelirlerinin aklanmasında kullanılması hâlinde yasal düzenlemeler gri alanda kalmaktadır.

4.3. Uluslararası Uyum Eksikliği

  • AB ve ABD’de e-ticaret platformlarına ciddi yükümlülükler getirilirken, Türkiye’de içerik sağlayıcıların sorumluluğu sınırlı kalmaktadır.

4.4. Sosyal Medya Kaçakçılığına Yönelik Denetim Eksikliği

  • Kaçak ürün satış ilanları çoğunlukla kaldırılmamaktadır.

  • BTK kararları uygulanana kadar içerikler hızla yayılmakta, suç işlenmeye devam etmektedir.

5. İçerik, Yer ve Erişim Sağlayıcıların Sorumluluğu

5.1. İçerik Sağlayıcılar

  • 5651 sayılı Kanun m. 4’e göre, internet ortamında üretilen, değiştirilen ve sunulan içerikten doğrudan içerik sağlayıcı sorumludur.

  • Kaçak ürün satışı yapan ilanları, reklamları ve web sitelerini hazırlayanlar doğrudan fail konumundadır.

  • TCK açısından, bu kişiler sadece yardım eden değil, asli fail gibi cezalandırılır.

  • Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 2018/5476 E., 2020/3142 K. → Sosyal medya üzerinden sigara ve alkol satışı ilanını yayınlayan kişi kaçakçılık suçunun faili kabul edilmiştir.

5.2. Yer Sağlayıcılar

  • 5651 m. 5 → Yer sağlayıcı, kullanıcıların içeriklerini barındırır.

  • Kaçak ürün ilanlarını barındıran platform, uyar-kaldır mekanizmasına tabidir.

  • Uyarıya rağmen kaldırmazsa, idari para cezası uygulanır.

  • Eğer sistematik biçimde kaçakçılığa aracılık edilirse, TCK m. 39 kapsamında yardım eden sıfatıyla cezai sorumluluk doğabilir.

5.3. Erişim Sağlayıcılar

  • 5651 m. 6 → Erişim sağlayıcı, kullanıcıların internete erişimini sağlar.

  • İçerikten sorumlu değildir.

  • Ancak mahkeme veya BTK kararıyla erişimi engellemek zorundadır.

  • Bu kararı yerine getirmemeleri halinde idari para cezası söz konusu olur.

5.4. Sosyal Medya Platformları

  • 2020’de getirilen Sosyal Medya Yasası değişiklikleri ile Türkiye’de temsilci bulundurma yükümlülüğü getirildi.

  • Kaçak ürün satışı yapan hesapları engelleme, içerikleri kaldırma ve resmi makamlara bilgi verme yükümlülüğü vardır.

  • Bu yükümlülüğe aykırılık halinde BTK tarafından ağır para cezaları uygulanmaktadır.

6. Kripto Para ve Dijital Ödeme Yöntemleri

6.1. Kripto Para Kullanımı

  • Kripto paralar, kaçakçılık suçlarının finansmanında ve ödemelerde yaygın şekilde kullanılmaktadır.

  • Özellikle dark web marketlerinde ödemeler %90 oranında Bitcoin veya Monero gibi kripto varlıklarla yapılmaktadır.

6.2. Hukuki Çerçeve

  • MASAK Genel Tebliği (2021) ile kripto varlık hizmet sağlayıcılar yükümlü kurumlar kapsamına alındı.

  • Kripto borsaları, şüpheli işlemleri MASAK’a bildirmek zorunda.

  • Ancak TCK ve 5607 sayılı Kanun’da kripto paralar özel olarak düzenlenmemiştir.

6.3. TCK Açısından Değerlendirme

  • TCK m. 282 (Aklama suçu): Kripto paralar üzerinden yapılan kaçakçılık gelirlerinin gizlenmesi “suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama” olarak cezalandırılabilir.

  • TCK m. 244-245: Bilişim sistemleri üzerinden haksız çıkar sağlama hükümleri de uygulanabilir.

6.4. Uygulamada Sorunlar

  • Kripto paraların anonimliği, failin kimliğini tespit etmeyi zorlaştırmaktadır.

  • Uluslararası borsalarla işbirliği yavaş işlediği için soruşturmalarda delil kaybı yaşanmaktadır.

7. Delil Hukuku ve Soruşturma Yöntemleri

7.1. Dijital Delillerin Önemi

  • İnternet yoluyla işlenen kaçakçılık suçlarında deliller büyük ölçüde dijitaldir:

    • IP adresleri,

    • Sipariş kayıtları,

    • E-posta yazışmaları,

    • Kripto para transferleri.

7.2. CMK Düzenlemeleri

  • CMK m. 134 → Bilişim sistemlerinden veri kopyalama ve inceleme.

  • CMK m. 135 → Telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi.

7.3. Hukuka Aykırı Deliller

  • Mahkeme kararı olmadan yapılan dinleme, erişim engelleme ve veri toplama işlemleri hukuka aykırıdır.

  • AİHM ve Yargıtay içtihatlarına göre, bu deliller hükme esas alınamaz.

7.4. Uluslararası İşbirliği

  • İnternet kaynaklı suçlarda Interpol, Europol ve Eurojust mekanizmaları kullanılır.

  • Türkiye’nin ikili adli yardımlaşma anlaşmaları çerçevesinde yabancı devletlerden IP ve kullanıcı bilgisi talep edilebilir.

8. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

8.1. Yabancı Platformlara Ulaşılamaması

  • ABD merkezli sosyal medya ve e-ticaret platformlarına gönderilen taleplerin çoğu zaman geç karşılandığı görülmektedir.

  • Deliller kaybolmadan işlem yapılamamaktadır.

8.2. Sosyal Medya İlanları

  • Kaçak sigara, alkol ve ilaç satışları Instagram ve Telegram üzerinden hızla yayılmakta, BTK kararları gecikmektedir.

8.3. Kripto Paraların İzlenmesi

  • MASAK bildirimi yapılsa bile, zincir dışı (off-chain) işlemlerin takibi zordur.

  • Failin farklı ülkelere transfer yapması halinde uluslararası koordinasyon gerekmektedir.

8.4. Yer Sağlayıcıların Yetersizliği

  • Hosting firmaları, yalnızca uyar-kaldır sistemiyle sorumluluk altına sokulmuştur.

  • Proaktif denetim yükümlülüğü olmadığından, kaçakçılığa aracılık eden siteler uzun süre faaliyet gösterebilmektedir.

9. Uluslararası Karşılaştırmalı Hukuk

9.1. Avrupa Birliği (AB) Uygulamaları

  • AB, Union Customs Code kapsamında e-ticaret üzerinden gelen ürünlere yönelik sıkı denetimler getirmiştir.

  • EUR.1 ve ATR belgeleri elektronik ortamda doğrulanmakta, sahte beyanlar anında tespit edilmektedir.

  • Amazon, eBay gibi platformlara kaçak ürün satışını engelleme ve devletlerle veri paylaşma yükümlülüğü getirilmiştir.

  • AB’de yer sağlayıcıların sorumluluğu Türkiye’den daha geniştir: Proaktif kontrol yükümlülüğü bulunmaktadır.

9.2. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Uygulamaları

  • U.S. Customs and Border Protection (CBP) internetten alınan tüm malları kontrol etmektedir.

  • “De Minimis” limiti 800 USD olup, bu tutarın altındaki mallar gümrük vergisinden muaftır. Ancak kaçakçılık fiilleri için çok ağır cezalar öngörülmüştür.

  • Dark web üzerinden uyuşturucu ve silah ticaretine karşı FBI ve DEA ortak operasyonları yürütülmekte, kripto paralar blockchain analizleriyle takip edilmektedir.

9.3. Türkiye’nin Konumu

  • Türkiye’de 5607 sayılı Kanun temel düzenlemedir, ancak dijital kaçakçılığa özel hükümler yetersizdir.

  • Yer sağlayıcılar yalnızca “uyar-kaldır” mekanizmasına tabidir, proaktif denetim yükümlülükleri yoktur.

  • Kripto varlıkların kaçakçılıkta kullanımına ilişkin özel düzenleme eksiktir.

10. Avukatların Savunma Stratejileri

10.1. Alıcılar İçin

  • Kastın bulunup bulunmadığı tartışılmalıdır.

  • “Yanıltıcı beyan satıcı tarafından yapılmış, müvekkil alıcı bilmemektedir” savunusu kullanılabilir.

  • Yargıtay kararları (örn. 7. CD 2017/4521 E., 2019/1832 K.) delil gösterilebilir.

10.2. Satıcılar İçin

  • Satıcının yurtdışında olması durumunda, uluslararası adli yardımlaşma yolları işletilmeden doğrudan cezai sorumluluk yüklenmesi hukuka aykırı görülebilir.

10.3. Kargo ve Lojistik Firmaları İçin

  • “Kargo şirketi yalnızca taşıma yapmıştır, içeriğin kaçak olduğunu bilmesi beklenemez” savunusu öne çıkarılabilir.

  • Burada ihmal mi yoksa kast mı olduğu araştırılmalıdır.

10.4. İçerik Sağlayıcılar İçin

  • 5651 sayılı Kanun’daki sınırlı sorumluluk hükümleri savunmada kullanılabilir.

  • Platformun proaktif denetim yükümlülüğü bulunmadığı vurgulanabilir.

10.5. Yer ve Erişim Sağlayıcılar İçin

  • Mahkeme kararına rağmen erişim engelini yerine getirmemek idari sorumluluk doğurur, cezai sorumluluk değil.

  • Bu ayrım savunmada öne çıkarılmalıdır.

11. Reform ve Mevzuat Önerileri

11.1. Dijital Kaçakçılık İçin Özel Düzenleme

  • 5607 sayılı Kanun’a “dijital kaçakçılık” başlıklı özel bir madde eklenmeli.

  • Kripto varlıkların ve internet platformlarının rolü açıkça düzenlenmeli.

11.2. İçerik ve Yer Sağlayıcıların Sorumluluğunun Netleştirilmesi

  • Yer sağlayıcılar yalnızca uyar-kaldır değil, proaktif denetim yapmakla yükümlü kılınmalı.

  • Sosyal medya platformlarının, kaçak ürün ilanlarını engellemesi zorunlu hale getirilmeli.

11.3. Kripto Paraların Denetimi

  • MASAK’ın yükümlülükleri artırılmalı.

  • Kripto varlık transferlerinin blockchain analiz yazılımlarıyla izlenmesi için yasal dayanaklar güçlendirilmeli.

11.4. Uluslararası İşbirliği

  • AB ve ABD ile ortak operasyonlar yürütülmeli.

  • İnterpol, Europol ve FATF standartları dikkate alınarak uyumlaştırılmış düzenlemeler yapılmalı.

11.5. Delil Hukuku Reformu

  • Dijital delillerin toplanmasına ilişkin CMK hükümleri güncellenmeli.

  • VPN ve dark web gibi teknolojilere karşı teknik takip yöntemleri güçlendirilmeli.

12. Sonuç ve Genel Değerlendirme

Dijital çağda kaçakçılık suçları:

  • e-ticaret platformları,

  • sosyal medya,

  • kripto paralar,

  • dark web üzerinden yepyeni yöntemlerle işlenmektedir.

Türk hukukundaki mevcut düzenlemeler, büyük ölçüde klasik kaçakçılık yöntemleri üzerinden kurgulandığı için dijital yöntemler karşısında yetersiz kalmaktadır.

Etkin bir mücadele için:

  1. 5607 sayılı Kanun dijital çağ koşullarına göre revize edilmeli,

  2. İçerik, yer ve erişim sağlayıcıların sorumlulukları genişletilmeli,

  3. Kripto paraların denetimi için özel hükümler getirilmeli,

  4. Uluslararası işbirliği artırılmalı,

  5. Delil toplama yöntemleri güncellenmelidir.

Böylece hem hukuki güvenlik sağlanacak hem de ekonomik düzen korunacaktır.

About Post Author

Leave a Reply

Open chat
Avukata İhtiyacım var
Powered by Joinchat
Merhaba
Hukuki Sorunuz nedir ?
Call Now Button