DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI

 DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI

HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU

  Hukuka aykırı bir fiile bir kişiye zarar veren bu zararı gidermekle yükümlüdür. Öncelikle hukuka aykırı bir fiilin varlığı gerekir. Ayrıca hukuka aykırılık bulunmasa bile ahlaka aykırılıktan dolayı sorumluluk doğabilir (TBK M.49 /2 sorumluluğu genişleten bir madde olduğu söylenmektedir). Hukuka aykırı fiil sonucu bir zarar olmalıdır. Zarar hem maddi tazminatın hem de manevi tazminatın konusu olabilir. Kural olarak, fiile kişinin kusuru sebebiyet vermelidir, fakat kişi kusursuz olarak da sorumlu olabilir. Bu hallerde 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir (TBK m.61-71). Son olarak da fiil ve zarar arasında uygun nedensellik bağı bulunmalıdır. Bu nedensellik bağı da mücbir sebep, üçüncü kişin ve zarar görenin kusuru ile kesilmemelidir.

 Haksız fiil sorumluluğunda ispat yükü zarar gören üzerindedir (TBK m.50/1).  Yani sözleşmesel sorumluktan farklı olarak zarar görene bir külfet yükler. Bu sebeple zarar gören kişilerin başvurması gereken, varlığını araması gereken ilk sorumluluk, sözleşmesel sorumluktur. Haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümler uygun düştüğü ölçüde kıyas yoluyla sözleşmeye aykırılığa da uygulanır (TBK m. 114).

 Haksız Fiil sorumluluğun kurulması açısında şartlar aşağıda kısaca sıralanmıştır:

1. Hukuka aykırı bir fiil
2. Zarar
3. Kusur
4. Uygun nedensellik bağı

 Bu şartların gerçekleşmesiyle kişi haksız filinden sorumlu olur. Buradaki önemli noktalardan bir tanesi zarar kavramıdır. Zarar olmadan kişi sorumlu olamaz. Zaten tazminat hukukunun da amacı var olan zararın karşılanmasıdır. Bazı sıkıntıları gidermek ve zararın boyutu nedeniyle yasa koyucunun kanun maddesinde düzenleyerek garanti altına aldığı birtakım zarar kalemleri de vardır. Bu özel durumlardan bir tanesi ölüm halinde uğranılan zararlardır. TBK m.53 de düzenlenmiştir.

 MADDE 53- Ölüm hâlinde uğranılan zararlar özellikle şunlardır:

1. Cenaze giderleri.

2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

 Bu zarar kalemlerinden en göze çarpan destekten yoksun kalma zararıdır. Çünkü genel kuraldan, klasik sorumluluk hukukundan ayrılarak üçüncü kişilerin zararlarını tazmin ettiği için bir istisna oluşturur.

* Sorumluluk hukukunda kural, zarar veren doğrudan zarar görene tazminat öder (doğrudan zarar). Başka ifade ile üçüncü kişiler tazminat talebinde bulunamazlar.  Bunun bir istisnası yansıma zararlardır. Zararın doğrudan yönelmediği, yansıyarak üçüncü kişilerin üzerinde etkili olduğu zarar tipidir. Genel bir kural olmadığı için sadece kanunda gösterilen hallerde uygulanır. Bu ise sorumluğu daraltmak için yapılmış bir uygulamadır. İşte büyük bir öneme sahip destekten yoksun kalma tazminatı da aslında birer yansıma zarardır, kanunda öngörüldüğü için tazmin edilebilmektedir. Eğer yasa koyucu böyle bir düzenlemeye gitmeseydi bu zarar tazmin edilmezdi. Bu doğrultuda TBK53/3 düzenlenen destekten yoksun kalma tazminatı, üçüncü kişilerin zararının karşılanması bakımından büyük bir öneme sahiptir.

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI NEDİR?

 Destekten yoksun kalma tazminatı, ölen kişinin belli bir düzen içinde yardım ettiği üçüncü kişin, destekten yoksun kalmasıyla oluşan maddi zararın karşılanmasıdır.

TAZMİNATTAN YARARLANABİLECEK ÜÇÜNCÜ KİŞİLER KİMLERDİR

  1. Ölen kişiden destek almalıdır (desteğin varlığı).

 Bu tazminattan fiilen, ölen kişinin sürekli ve düzenli baktığı gelecekte de hayatın olağan akışında bakma ihtimali yüksek kişiler yararlanabilir. Düzenli ve sürekli olmasından anlaşılması gereken geçim sağlayıcı veya geçimine katkı bulunan bir yardım olmasıdır.

 Akraba, mirasçı vs. olması gerekmez; çünkü yardım fiili duruma bakılarak verilir. Desteğin varlığı yeterlidir.

  * İki türlü destek vardır:

  Gerçek (fiili) Destek: Ölmeden önce desteğini gördüğü kişi ve desteğine devam edecek olan kişiye verilen yardım. Ölüm tarihinden sonra işlemeye başlar.

  Müstakbel (farazi) Destek: Desteği önceden (ölmeden) sağlamamasına rağmen ölmese idi gelecekte büyük olasılıkla destek sağlaması beklenen kimseye verilen yardım. Yardımın başlayacağı tahmin edilen tarihten itibaren işlemeye başlar. Kapsamın dar tutulması gerekmektedir. Örneğin, ailesini geçindirerek bir çocuk trafik kazası sonucu öldüğünde, annesini ve babası destekten yoksun kalma tazminatı talebinde bulunabilir.

  2. Destekten yoksun kaldığı için zarara uğramalıdır.

 Destekten yoksun kalan kişinin yaşam düzeyenin kaza sonucu düşmüş olması gerekir. Zarurete düşmüş olmasına gerek yoktur, olaydan/kazadan önceki eski standartlarının devam ettirmeyeceği yeterlidir.

 3. Destek ihtiyacının devam etmesi gerekir.

 Ölüm veya başka bir nedenle destekten yoksun kalan kişinin elde ettiği yararlar da olabilir. Amaç zarar gördükten önceki konumunu korumak olduğuna göre, bu yararlar destekten yoksun kalma zararını tamamen veya kısmen ortadan kaldırabilir.  Örneğin, destekten yoksun kalan kişiye bir üçüncü kişi tarafından miras kaldığı düşünüldüğünde kişinin ölenin desteğine ihtiyacı kalmamış olabilir.

SAADET KARTALCİ/HÜSEYİN DOĞAN