Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesi | Deniz Ticareti Hukuku ve TTK Düzenlemeleri
Deniz Ticareti Hukukunda Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesi
Deniz taşımacılığı yalnızca ticari yüklerin değil, aynı zamanda yolcuların da güvenli bir şekilde taşınmasını kapsayan geniş bir alanı ifade eder. Özellikle feribot seferleri, kruvaziyer turizmi ve uluslararası deniz taşımacılığında yolcu taşımaları büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, deniz yoluyla yolcu taşıma sözleşmesi, hem yolcunun güvenliğini hem de taşıyanın sorumluluğunu düzenleyen temel hukuki araçlardan biridir. Türk Ticaret Kanunu (TTK), uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay içtihatları, bu sözleşmenin kapsamını ve taraflara yüklediği hak ve borçları ayrıntılı şekilde düzenlemiştir.
Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Tanımı
Deniz yoluyla yolcu taşıma sözleşmesi, taşıyanın bir ücret karşılığında yolcuyu deniz yoluyla bir limandan diğerine sağ ve salim olarak ulaştırmayı, yolcunun ise bu hizmetin karşılığında taşıma bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.
Bu sözleşme:
- İki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir.
- Uygulamada genellikle bilet düzenlenmesiyle kurulur.
- Fiilen yolcunun gemiye kabul edilmesi de sözleşmenin kurulduğuna karine teşkil eder.
Hukuki Dayanaklar
Türk Ticaret Kanunu
- TTK m. 1248 – 1262 arasında yolcu taşıma sözleşmesi ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
- Taşıyanın borçları, yolcunun hak ve yükümlülükleri, bagaj sorumlulukları bu bölümde açıklanır.
Uluslararası Düzenlemeler
- Athens Convention (1974 ve 2002 Protokolü): Yolcu taşımalarında taşıyanın sorumluluğunu, tazminat rejimini ve sigorta yükümlülüklerini belirler.
- SOLAS (1974): Yolcu güvenliği için teknik standartlar öngörür.
Sözleşmenin Unsurları
- Taraflar: Taşıyan (yolcuyu taşımayı üstlenen) ve yolcu (taşınmayı kabul eden kişi).
- Konu: Yolcunun gemiyle güvenli biçimde taşınmasıdır.
- Ücret: Yolcu, taşıma bedelini ödemekle yükümlüdür.
- Süre: Yolculuğun başlangıç ve bitiş noktaları sözleşmede belirlenir.
Taşıyanın Borçları
- Denize Elverişli Gemi Tahsis Etmek
- Geminin sağlam, güvenli ve donanımlı olması gerekir.
- Yolcuyu Sağ ve Salim Taşımak
- Yolcunun ölümü veya yaralanması halinde taşıyan kusurlu kabul edilir.
- Yolculuğu Vaktinde Yapmak
- Yolcunun varış noktasına zamanında ulaştırılması gerekir.
- Bagajı Güvenle Taşımak
- Yolcunun teslim ettiği bagajın kaybından veya hasarından taşıyan sorumludur.
Yolcunun Hakları
- Güvenli Taşınma Hakkı
- Zamanında Ulaşım Hakkı
- Bagajın Korunması Hakkı
- Tazminat Talep Hakkı (ölüm, yaralanma veya bagaj kaybında)
- Bilgilendirilme Hakkı (seferin gecikmesi, iptali, güzergâh değişiklikleri)
Yolcunun Yükümlülükleri
Deniz ticareti hukukunda yolcu, taşıma sözleşmesinin tarafı olarak yalnızca haklara değil, aynı zamanda bir dizi yükümlülüğe de sahiptir. Bu yükümlülükler, hem taşıyanın hem de diğer yolcuların güvenliğini korumak, gemi disiplinini sağlamak ve taşımacılığın düzenli şekilde yürütülmesini güvence altına almak için öngörülmüştür.
Türk Ticaret Kanunu (TTK), uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları, yolcunun yükümlülüklerini açıkça ortaya koymaktadır.
1. Taşıma Ücretini Ödeme Yükümlülüğü
-
Yolcu, taşıma hizmeti karşılığında bilet bedelini ödemekle yükümlüdür.
-
Bu borç, yolcu taşıma sözleşmesinin karşılıklı edimlerinden biridir.
-
Ödenmediği takdirde taşıyan, yolcuyu taşımaktan kaçınabilir veya sözleşmeyi feshedebilir.
2. Gemi Kurallarına Uyma Yükümlülüğü
-
Yolcu, gemideki disiplin kurallarına ve personelin talimatlarına uymak zorundadır.
-
Bu kurallar özellikle can güvenliği, yangın önlemleri, can yeleği kullanımı ve acil durum prosedürlerini kapsar.
-
Yolcu kurallara aykırı davranırsa, taşıyan yolcunun yolculuğunu sonlandırabilir.
3. Tehlikeli Eşyaları Bildirme Yükümlülüğü
-
Yolcu, yanında yanıcı, patlayıcı, zehirli veya tehlikeli madde bulunduruyorsa taşıyana bildirmelidir.
-
Bildirmeden bu tür eşyaları gemiye sokmak hem hukuki hem de cezai sonuç doğurur.
-
Bu tür eşyaların neden olduğu zararlardan yolcu doğrudan sorumlu tutulur.
4. Bagajı Düzenli ve Güvenli Hazırlama Yükümlülüğü
-
Yolcu, bagajını taşıma koşullarına uygun biçimde hazırlamalıdır.
-
Kırılacak veya sıvı eşyalar özel ambalajlarda olmalıdır.
-
Yanlış ambalajlama nedeniyle doğacak zararlardan yolcu sorumludur.
5. Zararı Önleme ve Azaltma Yükümlülüğü
-
Yolcu, taşıyanın, geminin veya diğer yolcuların zarar görmesini önlemek için gerekli özeni göstermelidir.
-
Zarar doğduğunda ise zararın büyümesini engellemek için üzerine düşeni yapmakla yükümlüdür.
6. Gümrük ve Güvenlik Kurallarına Uyma Yükümlülüğü
-
Yolcu, gümrük mevzuatına aykırı mal taşımamalı, uluslararası güvenlik kurallarına uymalıdır.
-
Kaçak mal veya yasaklı madde taşıyan yolcu, hem hukuken hem cezai yönden sorumlu olur.
7. Disipline Uygun Davranma Yükümlülüğü
-
Yolcu, gemide diğer yolcuların huzurunu ve güvenliğini bozacak davranışlardan kaçınmalıdır.
-
Sarhoşluk, kavga, gemi düzenini bozacak hareketler taşıyanın sözleşmeyi feshetmesine neden olabilir.
8. Sağlık Durumu ile İlgili Yükümlülükler
-
Yolcu, bulaşıcı bir hastalığı varsa bunu taşıyana bildirmek zorundadır.
-
Aksi halde gemide salgına yol açması durumunda doğacak zararlardan sorumlu tutulabilir.
Yargıtay Kararlarında Yolcunun Yükümlülükleri
Yargıtay kararları, yolcunun yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde taşıyan lehine hükümler vermiştir:
-
Gemide kavga çıkararak diğer yolcuları tehlikeye atan yolcunun gemiden indirilmesi hukuka uygun bulunmuştur.
-
Bildirilmeyen tehlikeli eşyaların sebep olduğu patlamada yolcunun tazminat sorumluluğu kabul edilmiştir.
-
Gemi kurallarına uymayan yolcunun, uğradığı zarardan taşıyanın sorumlu olmadığı yönünde içtihatlar mevcuttur.
Taşıyanın Sorumluluğu ve Tazminat
- Kusur Karinesi: Yolcunun zarar görmesi halinde taşıyan kusurlu kabul edilir.
- Tazminat Türleri:
- Maddi Tazminat: Tedavi giderleri, gelir kaybı, destekten yoksun kalma.
- Manevi Tazminat: Acı ve üzüntü karşılığı.
- Sorumluluk Sınırı: SDR (özel çekme hakkı) limiti uygulanır; ağır kusur halinde sınırsız sorumluluk doğar.
Sigorta Mekanizması
Deniz yoluyla yolcu taşıma sözleşmesinde yolcu haklarının korunması için sigorta sistemi zorunludur:
- Zorunlu Sorumluluk Sigortası: TTK ve Athens Convention gereği taşıyanın yaptırması gerekir.
- P&I Kulüpleri: Yolcu ölümü, yaralanması, bagaj zararları gibi riskleri kapsar.
- Yolcunun Bireysel Seyahat Sigortası: Ek güvence sağlar.
Yargıtay Kararları
Yargıtay uygulamalarında, taşıyanın yolcunun güvenliğini sağlama borcu titizlikle uygulanmaktadır:
- Gemide kayarak yaralanan yolcudan taşıyan sorumlu tutulmuştur.
- Bagaj kayıplarında taşıyanın kusur karinesi gereği sorumluluk doğmuştur.
- Yolcunun tatil planını bozacak gecikmelerde manevi tazminata hükmedilmiştir.
Sonuç
Deniz yoluyla yolcu taşıma sözleşmesi, yolcunun güvenliğini ve haklarını koruyan, taşıyana ise ağır sorumluluklar yükleyen bir sözleşmedir.
- Yolcu, sağ ve salim taşınma, bagaj güvenliği, bilgilendirilme ve tazminat haklarına sahiptir.
- Taşıyan ise denize elverişli gemi tahsis etmek, yolcuyu güvenle ve zamanında taşımakla yükümlüdür.
- TTK, uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları, yolcunun haklarını güçlü bir şekilde korumaktadır.
Sonuç olarak, bu sözleşme yalnızca bireysel yolcu menfaatlerini değil, aynı zamanda deniz taşımacılığının güvenilirliğini de güvence altına alır.
About Post Author
