Deniz Ticareti Hukukunda Yolculuk Başlamadan Önce

Deniz ticaretinde taşıma ilişkisi, navlun veya çarter sözleşmesinin kurulmasıyla birlikte taraflara borç ve yükümlülükler doğurur. Ancak bu borçların en kritik kısmı, yolculuk başlamadan önceki dönemdir. Çünkü sefer henüz başlamadan tarafların birbirlerine karşı yerine getirmesi gereken pek çok yükümlülük vardır. Taşıyan gemiyi hazır hale getirmekle sorumlu iken, taşıtan da yükü zamanında hazırlamak zorundadır. Ayrıca bu aşamada fesih, hükümden düşme, tazminat ve sigorta gibi birçok hukuki sonuç da gündeme gelebilir.

---

1. Yolculuk Başlamadan Önce Kavramı

“Yolculuk başlamadan önce” ifadesi, geminin yükleme limanından hareket etmesine kadar geçen süreyi kapsar. Bu dönem;

• Geminin sefere hazır hale getirilmesini,
• Yükün hazırlanmasını ve yükleme işlemlerini,
• Tarafların sözleşmeye uygun davranmalarını,
• Fesih ve hükümden düşme ihtimallerini içerir.

Bu aşama, sözleşmenin ifa edilebilmesi için ön koşul niteliğindedir.

---

2. Taşıyanın Borçları Yolculuk Başlamadan Önce

a) Gemiyi Hazır Bulundurma Borcu

• Taşıyan, gemiyi sözleşmede kararlaştırılan tarihte ve yerde hazır bulundurmakla yükümlüdür.
• Gemi, denize elverişli olmalı, yük taşımaya uygun teknik donanıma sahip bulunmalıdır.

b) Mürettebat ve Donanım Borcu

• Geminin yeterli ve ehliyetli mürettebatı bulunmalı, güvenlik ekipmanları tam olmalıdır.
• Eksiklikler, taşıyanın kusuru olarak değerlendirilir.

c) Yüklemeyi Kabul Borcu

• Taşıyan, taşıtanın yükünü zamanında teslim almalı ve uygun biçimde gemiye yüklemelidir.
• Uygunsuz istifleme nedeniyle meydana gelecek zarar, taşıyanın sorumluluğunu doğurur.

---

3. Taşıtanın Borçları Yolculuk Başlamadan Önce

a) Yükü Hazır Etme Borcu

• Taşıtan, yükü gemiye zamanında teslim etmekle yükümlüdür.
• Yük hazır edilmezse taşıyan sözleşmeyi feshedebilir ve navlun talep edebilir.

b) Doğru Bilgi Verme Borcu

• Yükün cinsi, miktarı, tehlikeli olup olmadığı konusunda doğru bilgi verilmelidir.
• Yanlış beyan, taşıtanın tazminat sorumluluğunu doğurur.

c) Tehlikeli Malları Bildirme Borcu

• Yanıcı, patlayıcı veya çevreye zararlı yükler mutlaka taşıyana bildirilmeli ve özel ambalajla teslim edilmelidir.

---

4. Yolculuk Başlamadan Önce Fesih ve Hükümden Düşme

a) Taşıtanın Feshi

• Yükleme başlamadan önce sözleşmeyi feshederse yarım navlun ödemekle yükümlüdür.
• Yükleme başladıktan sonra fesih halinde ise tam navlun borcu doğar.

b) Kanunî Sebeplerle Hükümden Düşme

• Geminin zayi olması,
• Yükün tamamen yok olması,
• Mücbir sebep (savaş, ambargo, doğal afet)
  gibi hallerde sözleşme hükümden düşer ve taraflar tazminatsız şekilde borçtan kurtulur.

---

5. Tazminat İlişkisi

Yolculuk başlamadan önceki aşamada fesih veya hükümden düşme söz konusu olduğunda tazminat sorumluluğu farklı şekilde düzenlenmiştir:

• Haklı Fesih: Tazminat doğmaz.
• Haksız Fesih: Taşıtan yarım veya tam navlun ödemek zorundadır.
• Kusur: Taraflardan biri sözleşmeye aykırı davranırsa (örneğin gemiyi hazır etmemek), karşı tarafın uğradığı doğrudan zararı tazmin etmekle yükümlüdür.

---

6. Sigorta Boyutu

Yolculuk başlamadan önceki dönemde de sigorta büyük önem taşır:

• Navlun Sigortası: Taşıyanın navlun gelirini güvence altına alır.
• Kasko Sigortası: Geminin sefer öncesinde zarar görmesi halinde taşıyanı korur.
• Yük Sigortası: Taşıtanın yükü, yükleme öncesinde de sigorta kapsamında olabilir.

Bu mekanizmalar, tarafların risklerini daha en baştan azaltır.

---

7. Yargıtay Kararlarında Yolculuk Başlamadan Önce

Yargıtay kararlarında özellikle şu noktalar öne çıkmıştır:

• Yük Hazır Edilmezse: Taşıyan sözleşmeyi feshedip navlun talep edebilir.
• Denize Elverişsizlik: Gemi hazırlanmamışsa, taşıtanın feshi haklı sayılmıştır.
• Mücbir Sebep: Ambargo veya savaş nedeniyle yolculuk başlamadan önce sözleşmenin ifası imkânsız hale gelmişse, tarafların tazminatsız olarak sözleşmeden kurtulacağı kabul edilmiştir.

---

8. Uygulamadaki Önemi

“Yolculuk başlamadan önce” kavramı, uluslararası ticarette öngörülebilirlik ve güven açısından büyük önem taşır.

• Gemi hazırlığının eksiksiz yapılması, ticari zincirin devamlılığını sağlar.
• Yükün zamanında hazır edilmesi, sefer planlamasının aksamaması için kritiktir.
• Bu aşamadaki ihlaller, taraflar arasında büyük tazminat uyuşmazlıklarına yol açabilmektedir.

---

Sonuç

Yolculuk başlamadan önce dönemi, deniz ticareti hukukunda tarafların en kritik yükümlülüklerini yerine getirmesi gereken aşamadır.

• Taşıyan, gemiyi hazır hale getirmek ve yüklemeyi kabul etmekle sorumludur.
• Taşıtan, yükü zamanında hazır etmeli ve doğru bilgi vermelidir.
• Fesih, hükümden düşme ve tazminat konuları bu aşamada sıkça gündeme gelir.
• Sigorta mekanizmaları, yolculuk başlamadan önce tarafların risklerini azaltır.
• Yargıtay kararları, tarafların sorumluluklarını sıkı bir şekilde yorumlayarak ticari güvenliği korumaktadır.

Sonuç itibariyle, yolculuk başlamadan önceki süreç, deniz taşımacılığında ifanın güvenli şekilde yürütülmesi için vazgeçilmez bir hukuki dönemdir.