Deniz Ticareti Hukukunda Yolcu Beraberindeki Bagajın Taşınması | TTK ve Yargıtay Kararları

Deniz Ticareti Hukukunda Yolcu Beraberindeki Bagajı Taşıma

Deniz ticareti, yalnızca yüklerin taşınmasından ibaret değildir. Uluslararası deniz taşımacılığında yolcu taşımaları da önemli bir alan oluşturur. Yolcu taşımalarında, yolcunun güvenliği kadar, yolcunun beraberinde getirdiği eşyaların taşınması da hukuken düzenlenmiştir. Bu nedenle yolcu beraberindeki bagajın taşınması, deniz ticareti hukukunda taşıyanın sorumluluğu açısından büyük önem taşır.

Türk Ticaret Kanunu (TTK), uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları, yolcunun bagajını taşıma yükümlülüğünü ve bu yükümlülüğün sınırlarını ayrıntılı biçimde düzenlemiştir.

Yolcu Beraberindeki Bagaj Kavramı

Yolcu beraberindeki bagaj, yolcunun gemi seyahati sırasında yanında bulundurduğu veya taşıyıcıya teslim ettiği eşyaları ifade eder. Bu bagajlar üç kategoriye ayrılır:

Kabin Bagajı: Yolcunun yanında veya kamarasında bulundurduğu eşyalar.
Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj: Taşıyıcıya teslim edilen ve gemide özel bölümlerde muhafaza edilen bagajlar.
Değerli Eşya: Mücevher, para, kıymetli evrak gibi eşyalar; ancak bunların taşıyıcıya bildirilmesi gerekir.

Her bagaj türü için taşıyanın sorumluluk rejimi farklıdır.

Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenleme

TTK m.1248-1262 arasında yolcu taşımaları düzenlenmiştir. Bu hükümler uyarınca:

Taşıyan, yolcunun beraberindeki bagajı güvenle taşımakla yükümlüdür.
Bagajın zıyaı (kaybı), hasara uğraması veya geç teslim edilmesi halinde taşıyan sorumlu tutulur.
Yolcunun ölümü veya yaralanmasıyla birlikte bagaj zararları da tazminat konusu olabilir.
Değerli eşyalar için sorumluluk, ancak taşıyıcıya bildirim yapılması halinde doğar.

Uluslararası Düzenlemeler

Yolcu bagajı taşımaları, Athens Convention (1974) Yolcu ve Bagaj Taşınmasına İlişkin Sözleşme ile uluslararası düzeyde düzenlenmiştir.

Yolcunun beraberindeki bagaj için taşıyıcı sorumludur.
Tazminat sınırları, özel çekme hakkı (SDR) üzerinden belirlenmiştir.
Kabin bagajı ile teslim edilen bagaj için farklı limitler uygulanır.
Kast ve ağır kusur hallerinde sorumluluk sınırsızdır.

Taşıyanın Sorumluluğu

1. Kusur Karinesi

Taşıyan, bagajın zıyaı veya hasarından kusursuzluğunu ispat edemedikçe sorumludur.

2. Sorumluluk Sınırları

Kabin bagajı için daha düşük SDR limiti,
Teslim edilen bagaj için daha yüksek SDR limiti vardır.
Değerli eşyalar için özel bildirim şartı aranır.

3. Kast ve Ağır Kusur

Taşıyanın kastı veya ağır kusuru halinde sorumluluk sınırlaması uygulanmaz.

Yargıtay Kararlarında Yolcu Bagajı

Yargıtay içtihatlarında, yolcu bagajı konusunda şu ilkeler benimsenmiştir:

Yolcunun taşıyıcıya teslim ettiği bagajın kaybında taşıyıcı sorumludur.
Kabin bagajında ise, taşıyıcı ancak güvenlik önlemlerini almadığı hallerde sorumlu tutulur.
Değerli eşya için taşıyıcıya bildirim yapılmamışsa sorumluluk kabul edilmez.

Örneğin, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi bir kararında, yolcu kamarasında bulunan elektronik eşyaların çalınmasından taşıyıcının güvenlik önlemleri yetersiz olduğu gerekçesiyle sorumlu olduğuna hükmetmiştir.

Sigorta Boyutu

Yolcu beraberindeki bagajın zarar görmesi, kaybolması veya geç teslim edilmesi durumunda sigorta mekanizması, hem yolcu hem de taşıyan açısından kritik bir güvence oluşturur. Sigortanın kapsamı, türleri ve ulusal/uluslararası düzenlemeler bakımından ayrıntılı olarak ele alınmalıdır.

1. Taşıyanın Yaptırdığı Sorumluluk Sigortası

TTK m.1262 ve Athens Convention 2002 Protokolü uyarınca, yolcu taşımalarında taşıyanın zorunlu sorumluluk sigortası yaptırması gereklidir.

Bu sigorta, yolcu ve bagaj zararlarını kapsar.
Bagajın kaybolması, hasar görmesi veya geç teslim edilmesinden doğan zararlar da bu teminat altındadır.
Böylece yolcular, taşıyanın mali gücünden bağımsız olarak tazminata ulaşabilirler.

2. P&I Kulüpleri

Uluslararası denizcilik pratiğinde, taşıyanlar genellikle P&I Kulüpleri (Protection & Indemnity Clubs) aracılığıyla sigortalanır.

Bagaj zararları, yolcu ölüm ve yaralanmaları, çevre zararları gibi geniş kapsamlı riskler teminat altındadır.
P&I kulüpleri, özellikle kruvaziyer ve feribot işletmecilerinde yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Yargılama ve tazminat masraflarını da kapsayarak taşıyanı korur.

3. Yolcunun Seyahat Sigortası

Yolcular, bireysel olarak yaptırdıkları seyahat sigortaları ile bagajlarını güvence altına alabilirler.

Bu sigortalar, özellikle kabin bagajı dışındaki bagaj için önemlidir.
Bagajın kaybı, hasarı veya gecikmeli tesliminden doğan zararlar yolcuya doğrudan ödenir.
Çoğu uluslararası seyahat paketinde zorunlu hale gelmiştir.

4. Değerli Eşya Sigortası

Mücevher, para, elektronik cihaz gibi yüksek değerli eşyalar için:

Taşıyan, ancak bildirim yapılmışsa sorumlu tutulur.
Bu nedenle yolcuların ayrıca değerli eşya sigortası yaptırmaları tavsiye edilir.
Aksi halde kayıp ve hasar durumunda taşıyıcıya başvuru imkânı sınırlıdır.

5. Uluslararası Düzenlemeler Çerçevesinde Sigorta

Athens Convention 2002 Protokolü, yolcu ve bagaj zararları için zorunlu sigorta sistemini getirmiştir.
CLC 1992 ve Bunker Convention 2001 ise özellikle çevre zararlarında sigorta yükümlülüğü öngörür; ancak yolcu ve bagaj taşımalarında da taşıyanın mali gücünü güvence altına alan paralel düzenlemeler vardır.

6. Yargıtay’ın Sigorta Yönünden Yaklaşımı

Yargıtay kararlarında:

Taşıyanın sigorta yaptırmamış olması, yolcuya karşı sorumluluğunu ortadan kaldırmaz; taşıyan doğrudan tazminle yükümlüdür.
Ancak sigortanın varlığı, yolcunun zararının hızlı ve etkin biçimde telafisini sağlar.
Çevre zararlarında olduğu gibi, bagaj zararlarında da sigortanın mağduru koruyan sosyal işlevi ön plana çıkarılmıştır.

Uygulamadaki Örnekler

Bagaj Kaybı: Yolcunun gemiye teslim ettiği valizin varış noktasında bulunamaması.
Hasar: Deniz suyunun valizlere zarar vermesi.
Geç Teslim: Yolcunun bagajının varıştan günler sonra teslim edilmesi.
Değerli Eşya Kaybı: Bildirilmeden taşınan ziynet eşyalarının kaybolması.

Sonuç

Yolcu beraberindeki bagajın taşınması, deniz ticareti hukukunda yolcu haklarını doğrudan ilgilendiren önemli bir konudur. Türk Ticaret Kanunu, uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları çerçevesinde şu sonuçlara ulaşılabilir:

Taşıyan, yolcu bagajının güvenli taşınmasından sorumludur.
Bagajın zıyaı, hasarı ve geç tesliminde sorumluluk kusur karinesine dayanır.
Tazminat, SDR limitleriyle sınırlandırılmıştır; kast ve ağır kusur hallerinde sınırsızdır.
Sigorta mekanizması, yolcuların zararlarının telafisinde kritik öneme sahiptir.

Sonuç olarak, yolcu bagajına ilişkin düzenlemeler, deniz taşımacılığında hem yolcuları koruyan hem de taşıyanların sorumluluklarını dengeleyen adaletli bir sistem ortaya koymaktadır.

Single Blog Title