Deniz Ticareti Hukukunda Kabin Bagajı

Deniz ticareti, yalnızca yük taşımacılığını değil, aynı zamanda yolcu taşımacılığını da kapsayan geniş bir alanı düzenler. Özellikle yolcu gemilerinde seyahat eden kişilerin yanlarında getirdikleri kabin bagajı, deniz ticareti hukukunun özel düzenlemelerine tabidir. Kabin bagajı, yolcunun seyahat süresince yanında bulundurduğu veya gemide kolayca erişebildiği eşyaları ifade eder. Bu kavram, hem yolcuların haklarının hem de taşıyıcıların sorumluluklarının belirlenmesi bakımından önemlidir.

---

Kabin Bagajı Nedir?

Kabin bagajı, yolcunun seyahat boyunca yanında bulundurduğu, kendi gözetim ve kontrolünde olan eşyaları ifade eder. Bu tanım;

• Yolcunun kamarasında sakladığı kişisel eşyalar,
• Yolcuya ait çantalar,
• Seyahat sırasında yanında bulundurduğu valizler,
• Gemiye alınmasına izin verilen özel kişisel eşyalar

gibi unsurları kapsar.

Burada önemli olan nokta, kabin bagajının taşıyıcının gözetimine bırakılmamış olmasıdır. Yani bu eşyalar, yolcunun kendi sorumluluğu altındadır ancak taşıyıcının da bazı durumlarda hukuki sorumluluğu doğabilir.

---

Türk Ticaret Kanunu’nda Kabin Bagajı

Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.1248 vd. hükümlerinde yolcu taşımaları ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. TTK m.1259, taşıyıcının kabin bagajından sorumluluğunu belirler.

Buna göre:

• Taşıyıcı, yolcu gemisinde bulunan kabin bagajının zarar görmesi, kaybolması veya çalınmasından belirli sınırlar çerçevesinde sorumludur.
• Bu sorumluluk, taşıyıcının kusuru olmasa bile sınırlı bir sorumluluk rejimine tabidir.
• Ancak taşıyıcının kastı veya ağır ihmali varsa sorumluluk sınırlandırılamaz.

---

Uluslararası Düzenlemeler

Deniz ticaretinde yolcu ve kabin bagajı taşımaları uluslararası sözleşmelerle de güvence altına alınmıştır.

• Athens Convention (1974): Yolcu ve bagaj taşınmasına ilişkin en önemli uluslararası düzenlemedir. Türkiye de bu sözleşmeye taraftır.
• Bu sözleşme, kabin bagajı için taşıyıcının sorumluluğunu kıymet sınırlamaları ile belirler.
• Yolcunun yanında bulunan kabin bagajı, taşıyıcının kontrolünde olmasa da, gemide güvenlik önlemlerinin yetersizliği gibi sebeplerle zarar görürse taşıyıcı sorumlu tutulur.

---

Kabin Bagajında Sorumluluk Rejimi

Kabin bagajı zarar gördüğünde taşıyıcının sorumluluğu şu esaslara göre belirlenir:

1. Kusur Esası: Eğer zarar taşıyıcının kusurundan veya gemi adamlarının ihmalkârlığından kaynaklanıyorsa taşıyıcı sorumlu olur.
2. Sorumluluk Sınırları: TTK ve Athens Convention uyarınca, kabin bagajı için belirlenmiş tazminat limitleri vardır. Bu limitler, bagaj başına belirli bir özel çekme hakkı (SDR) üzerinden hesaplanır.
3. Kast veya Ağır Kusur: Taşıyıcı veya personeli kasıtlı olarak veya ağır ihmal sonucu kabin bagajına zarar verirse, sorumluluk sınırlandırması uygulanmaz.
4. Zararı Azaltma Yükümlülüğü: Yolcu, zararını büyütmemek için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.

---

Yargıtay Kararları Işığında Kabin Bagajı

Türk yargı pratiğinde, yolcu gemilerinde kabin bagajına ilişkin çeşitli uyuşmazlıklar gündeme gelmiştir.

• Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, bir kararında, gemide yolcunun kabininde bulunan değerli eşyaların çalınmasında taşıyıcının güvenlik önlemlerini yeterince almamasını kusur kabul etmiştir.
• Başka bir kararda ise, yolcunun kendi ihmali sonucu zarar gören bagajın taşıyıcıya yüklenemeyeceği vurgulanmıştır.

Bu kararlar, taşıyıcının sorumluluğunun mutlak olmadığını, ancak makul güvenlik tedbirlerinin alınmasının zorunlu olduğunu ortaya koymaktadır.

---

Kabin Bagajında Sigorta

Kabin bagajı zararları, çoğunlukla seyahat sigortaları veya taşıyıcının sorumluluk sigortaları kapsamında karşılanır. Yolcuların, değerli eşyaları için ayrıca sigorta yaptırmaları tavsiye edilmektedir.

---

Kabin Bagajı ile İlgili Uygulama Örnekleri

• Fırtına ve dalga etkisiyle kamarada bulunan eşyaların zarar görmesi.
• Gemide çıkan yangın nedeniyle yolcuların valizlerinin yanması.
• Hırsızlık olayları: Yolcunun kabininde bulunan ziynet eşyalarının kaybolması.
• Kaza veya çatma sonucu yolcunun eşyalarının denize düşmesi.

Bu örnekler, kabin bagajı zararlarının hem doğal risklerden hem de insan kaynaklı ihlallerden doğabileceğini göstermektedir.

---

Sonuç

Kabin bagajı, deniz ticareti hukukunda yolcu taşımalarının ayrılmaz bir parçasıdır. Türk Ticaret Kanunu, uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları birlikte değerlendirildiğinde şu sonuçlara ulaşılır:

• Kabin bagajı, yolcunun yanında bulundurduğu veya kamarasında sakladığı kişisel eşyaları kapsar.
• Taşıyıcı, bu eşyaların zarar görmesinden belirli sınırlar çerçevesinde sorumludur.
• Kast veya ağır kusur hallerinde sorumluluk sınırsızdır.
• Uyuşmazlıklarda Yargıtay, taşıyıcının güvenlik tedbirlerini alıp almadığını incelemektedir.
• Yolcuların zararlarını güvence altına almak için sigorta mekanizması büyük önem taşır.

Kabin bagajına ilişkin düzenlemeler, yolcu haklarını korurken aynı zamanda taşıyıcıların sorumluluklarını dengelemekte ve deniz ticaretinde güvenliği artırmaktadır.

Gözdenur Turna