Deniz Ticareti Hukukunda Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj

Deniz ticareti hukuku, yalnızca yük taşımacılığını değil, aynı zamanda yolcu taşımacılığını da ayrıntılı şekilde düzenlemiştir. Yolcu taşımalarında yolcuların beraberinde getirdikleri eşyalar, hukuki açıdan kabin bagajı ve kabin bagajı dışındaki bagaj olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu ayrım, taşıyıcının sorumluluğu ve yolcunun hakları açısından büyük önem taşır.

Kabin bagajı dışındaki bagaj, yolcunun gemi seyahati sırasında taşıyıcının gözetimine bırakılmış, gemideki özel bölümlerde muhafaza edilen eşyaları ifade eder. Bu bagaj türünde yolcu eşyaları taşıyıcının koruma ve gözetiminde bulunduğundan, hukuki sorumluluk da daha sıkı bir şekilde düzenlenmiştir.

---

Kabin Bagajı ile Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj Arasındaki Fark

• Kabin bagajı: Yolcunun yanında bulundurduğu ve kendi gözetiminde olan eşyalar (valiz, el çantası, kişisel eşyalar).
• Kabin bagajı dışındaki bagaj: Taşıyıcının sorumluluğuna bırakılan, gemide özel bölümlerde taşınan ve yolcunun sürekli gözetiminde bulunmayan eşyalar.

Bu ayrım, sorumluluk rejimi bakımından kritik öneme sahiptir. Çünkü kabin bagajında yolcunun kendi gözetimi söz konusu iken, kabin bagajı dışındaki bagajda taşıyıcı doğrudan sorumludur.

---

Türk Ticaret Kanunu’nda Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj

Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.1248 vd., yolcu taşımalarında taşıyıcının sorumluluğunu düzenler. TTK m.1258, taşıyıcının kabin bagajı dışındaki bagajdan sorumluluğunu açıkça ortaya koyar.

• Taşıyıcı, yolcunun bagajını güvenli şekilde taşımak ve teslim etmekle yükümlüdür.
• Kabin bagajı dışındaki bagajın zarar görmesi, kaybolması veya çalınması halinde taşıyıcı tazminatla sorumludur.
• Tazminat miktarı, genellikle bagaj başına belirlenmiş özel çekme hakkı (SDR) limitleri çerçevesinde hesaplanır.
• Eğer taşıyıcı kasıtlı hareket etmiş veya ağır kusurlu davranmışsa, sorumluluğunu sınırlandıramaz.

---

Uluslararası Düzenlemeler

Deniz yoluyla yolcu taşımacılığı ve yolcu eşyaları, uluslararası sözleşmelerle de düzenlenmiştir.

• Athens Convention 1974 (Yolcu ve Bagaj Taşınmasına İlişkin Sözleşme): Bu sözleşme, yolcu eşyalarının kaybolması veya zarar görmesinde taşıyıcının sorumluluk sınırlarını belirler.
• 1990 Protokolü ile sorumluluk limitleri artırılmış ve SDR üzerinden hesaplama sistemi getirilmiştir.
• Kabin bagajı dışındaki bagaj için taşıyıcı, yolcunun yanında bulunmayan ve teslim edilmiş olan eşyalar üzerinde daha yüksek sorumluluk taşır.

---

Kabin Bagajı Dışındaki Bagajda Taşıyıcının Sorumluluğu

1. Kusur Karinesi

TTK ve Athens Convention uyarınca, taşıyıcı kusursuzluğunu ispat etmedikçe sorumlu tutulur. Yani bagajın kaybolması veya zarar görmesi halinde taşıyıcı, kusurlu olmasa dahi sorumludur; ancak zararın olağanüstü ve önlenemez sebeplerden kaynaklandığını ispat ederse sorumluluktan kurtulabilir.

2. Sorumluluk Limitleri

Bagaj başına tazminat limiti, özel çekme hakkı (SDR) üzerinden belirlenir. Bu limit, uluslararası denizcilik uygulamalarında yolcu haklarını güvence altına almak amacıyla getirilmiştir.

3. İstisnalar

• Taşıyıcının kastı veya ağır ihmali halinde sorumluluk sınırlaması uygulanmaz.
• Yolcunun kendi kusuru (örneğin bagajın usulüne uygun teslim edilmemesi) varsa, taşıyıcının sorumluluğu azaltılabilir.

---

Yargıtay Kararlarında Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj

Yargıtay uygulaması, kabin bagajı dışındaki bagajın taşıyıcının sorumluluğunda olduğunu istikrarlı şekilde vurgulamaktadır.

• Bir kararında, yolcunun gemide taşıyıcıya teslim ettiği valizlerin kaybolmasında taşıyıcının tazmin sorumluluğunu kabul etmiştir.
• Başka bir kararında ise, bagajın teslim edilmesi sırasında yolcunun gerekli bildirimleri yapmamasının taşıyıcının sorumluluğunu sınırlayabileceğini belirtmiştir.

Bu kararlar, taşıyıcının bagaj üzerindeki gözetim yükümlülüğünü açıkça ortaya koymaktadır.

---

Sigorta Boyutu

Kabin bagajı dışındaki bagaj zararları, genellikle taşıyıcının sorumluluk sigortaları kapsamında karşılanır. Ayrıca yolcuların kendi seyahat sigortaları da bu zararları teminat altına alabilir. Özellikle değerli eşyaların bildirilerek sigortalanması tavsiye edilmektedir.

---

Uygulamadaki Örnekler

• Valiz Kaybı: Yolcunun gemiye teslim ettiği valizin varış limanında bulunamaması.
• Zarar Görme: Yolda taşınan bavulun ıslanarak içindeki eşyaların zarar görmesi.
• Çalınma: Bagajın gemi görevlilerinin kontrolündeyken çalınması.
• Yangın ve Çarpışma: Deniz kazaları nedeniyle bagajın hasar görmesi veya tamamen kaybolması.

Bu örnekler, kabin bagajı dışındaki bagajda taşıyıcının sorumluluğunun geniş kapsamlı olduğunu göstermektedir.

---

Sonuç

Kabin bagajı dışındaki bagaj, deniz ticareti hukukunda yolcu haklarının korunması açısından kritik öneme sahiptir. Türk Ticaret Kanunu, uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları birlikte değerlendirildiğinde şu sonuçlara ulaşılır:

• Yolcunun taşıyıcıya teslim ettiği bagaj, taşıyıcının sorumluluğu altındadır.
• Bagajın kaybolması veya zarar görmesi halinde taşıyıcı tazminat ödemekle yükümlüdür.
• Tazminat, genellikle SDR esasına göre sınırlı olmakla birlikte, kasıt ve ağır kusur hallerinde sınırsız sorumluluk söz konusudur.
• Sigorta mekanizması, yolcuların haklarının güvence altına alınması açısından büyük önem taşır.

Sonuç olarak, kabin bagajı dışındaki bagaj düzenlemesi, hem yolcuları koruyan hem de taşıyıcıların yükümlülüklerini dengeleyen bir sorumluluk rejimi ortaya koymaktadır.

Gözdenur Turna