Deniz Ticareti Hukukunda Birlikte Gemi İpoteği

Deniz Ticareti Hukukunda Gemi İpoteğinde Birlikte Gemi İpoteği

Giriş

Deniz ticareti, küresel ekonominin en önemli unsurlarından biridir. Bu alanda kullanılan gemiler, taşıma fonksiyonlarının yanında finansman ve kredi işlemlerinde teminat olarak da kullanılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), gemi ipoteğini ayrıntılı olarak düzenleyerek hem alacaklıların haklarını hem de denizcilik sektöründeki güveni koruma altına almıştır.

Gemi ipoteği, tek bir gemi üzerinde kurulabileceği gibi birden fazla gemi üzerinde de tesis edilebilir. İşte bu noktada “birlikte gemi ipoteği” kavramı ortaya çıkar. Birlikte gemi ipoteği, aynı alacak için birden fazla gemi üzerinde kurulan ipotek türüdür ve alacaklının teminatını güçlendirerek deniz ticaretinde kredi piyasasının işleyişine önemli katkı sağlar.

Gemi İpoteğinin Genel Çerçevesi

TTK m. 1013: Gemi üzerinde ipotek tesis edilebileceğini düzenler.
Gemi ipoteği, sınırlı ayni hak niteliğinde olup alacaklıya cebri icra yoluyla geminin satış bedelinden öncelikli olarak alacağını tahsil etme hakkı verir.
İpotek yalnızca geminin kendisiyle sınırlı değildir; gemi yerine geçen sigorta tazminatı ve kamulaştırma bedeli üzerinde de devam eder.

Bu temel çerçevede, birden fazla gemi üzerinde ipotek tesis edilmesi de mümkündür.

Birlikte Gemi İpoteği Nedir?

Birlikte gemi ipoteği, aynı alacak için birden fazla gemi üzerinde tesis edilen ipotek olarak tanımlanır.

Özellikleri

Tek bir alacak için birden çok gemi ipotek edilebilir.
Alacaklı, borcun ödenmemesi halinde bu gemilerin tamamı üzerinde cebri icra yoluna gidebilir.
Alacak, gemilerin satış bedellerinden orantılı veya sözleşmede belirlenen şekilde tahsil edilir.
Borcun tamamen ödenmesiyle tüm gemiler üzerindeki ipotek sona erer.

Hukuki Dayanak

TTK m. 1013 – 1016 hükümleri gemi ipoteğine ilişkin genel çerçeveyi oluşturur.
Türk Medeni Kanunu m. 855 ve devamı hükümleri kıyasen uygulanır.
Yargıtay kararları, birlikte ipoteğin geçerliliğini ve alacaklının haklarını teyit etmiştir.

Birlikte Gemi İpoteğinin Kurulması

1. Sözleşme

Taraflar arasında yazılı sözleşme yapılır.
Sözleşmede, ipoteğin hangi gemiler üzerinde kurulacağı açıkça belirtilmelidir.

2. Tescil

İpoteğin geçerliliği için gemi siciline tescil zorunludur.
Birden fazla gemi için ayrı ayrı tescil yapılır, ancak ipotek tek bir alacak için geçerlidir.

3. Derece Sistemi

Her gemi için ipotek dereceleri ayrı belirlenebilir.
Alacaklı, satış bedellerinden bu dereceye göre tatmin edilir.

Birlikte Gemi İpoteğinin Alacaklı Açısından Önemi

Alacaklıya daha güçlü bir teminat sağlar.
Borcun ödenmemesi halinde alacaklı, birden fazla geminin satış bedelinden alacağını tahsil edebilir.
Deniz ticaretinde kredi verirken alacaklı için güvence oluşturur.

Malik Açısından Sonuçları

Malik, aynı borç için birden fazla gemisini teminat altına almış olur.
Borcun ödenmemesi halinde tüm gemilerini kaybetme riski vardır.
Ancak borç ödendiğinde tüm ipotekler birden sona erer.

Yargıtay Kararları Işığında Birlikte Gemi İpoteği

Yargıtay 11. HD, 2005/3650 E., 2006/4643 K.: Birden fazla gemi üzerinde aynı alacak için ipotek kurulabileceğini kabul etmiştir.
Yargıtay 19. HD, 2014/13263 E., 2015/7892 K.: Birlikte ipoteğin alacaklıya daha geniş bir güvence sağladığını, ancak borcun ödenmesiyle tüm gemiler üzerindeki ipoteğin sona ereceğini vurgulamıştır.
Yargıtay 11. HD, 2017/4358 E., 2019/2211 K.: Birlikte ipoteğin, tüm gemilerin satış bedellerinden tahsil imkânı tanıdığını ve alacaklının seçim hakkına sahip olduğunu belirtmiştir.

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Birden fazla gemi üzerinde ipotek tesis edilirken sicil kayıtlarının uyumlu tutulmaması.
Satış bedellerinin hangi gemiden hangi oranda tahsil edileceğinin belirlenmemesi.
Malik açısından birden fazla gemiyi kaybetme riskinin yüksek olması.

Çözüm Önerileri

Sözleşmelerde ipoteğin hangi gemiler üzerinde tesis edileceği açıkça belirtilmeli.
Gemi sicilinde birlikte ipotek kaydı net ve şeffaf şekilde tutulmalı.
Alacaklının tahsil hakkının hangi gemiden ne oranda kullanılacağı sözleşmeye yazılmalı.
Yargı içtihatları dikkate alınarak uygulamada yeknesaklık sağlanmalı.

Sonuç

Deniz ticareti hukukunda gemi ipoteği, alacaklıya güçlü bir teminat sağlar. Birlikte gemi ipoteği, aynı alacak için birden fazla gemi üzerinde ipotek tesis edilmesi anlamına gelir ve alacaklıya daha geniş bir güvence sunar.

Borcun ödenmemesi halinde alacaklı, gemilerin satış bedellerinden alacağını tahsil edebilir.
Borç ödendiğinde ise tüm gemiler üzerindeki ipotek sona erer.
Yargıtay kararları, birlikte ipoteğin hukuka uygun ve alacaklıyı koruyan bir kurum olduğunu teyit etmiştir.

Sonuç olarak, birlikte gemi ipoteği, hem alacaklı hem de borçlu açısından büyük önem taşır. Deniz ticaretinde finansman güvenliğini sağlayan, riskleri azaltan ve kredi piyasasını destekleyen etkili bir teminat türüdür.

Single Blog Title