Deniz Ticareti Hukukunda Bagaj | TTK ve Yargıtay Kararları
Deniz Ticareti Hukukunda Bagaj
Deniz taşımacılığı yalnızca yük ve ticari eşyaların değil, aynı zamanda yolcuların ve onların beraberinde getirdiği bagajların da güvenli biçimde taşınmasını kapsar. Yolcu taşımalarında, yolcunun can güvenliğinin yanı sıra bagajlarının güvenliği ve zamanında teslimi de taşıyanın sorumluluğu altındadır. Türk Ticaret Kanunu (TTK), uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları, bagaj kavramını, taşıyanın sorumluluklarını ve yolcunun haklarını ayrıntılı şekilde düzenlemiştir.
Bagaj Kavramı
Deniz ticareti hukukunda bagaj, yolcunun beraberinde getirdiği ve yolculuk sırasında taşınması gereken kişisel eşyaları ifade eder. Bu kapsamda bagaj üç farklı kategoriye ayrılır:
- Kabin Bagajı: Yolcunun kamarasında veya yanında bulundurduğu kişisel eşyalar.
- Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj: Yolcunun taşıyana teslim ettiği ve gemide özel bölümlerde muhafaza edilen bagajlar.
- Değerli Eşyalar: Mücevher, para, kıymetli evrak gibi bildirilmesi zorunlu eşyalar.
Türk Ticaret Kanunu’nda Bagaj Düzenlemeleri
TTK m. 1248 – 1262 hükümleri uyarınca:
- Taşıyan, yolcunun beraberindeki bagajı güvenle taşımakla yükümlüdür.
- Bagajın zıyaı (kaybolması), hasara uğraması veya geç teslim edilmesi halinde taşıyan sorumludur.
- Ancak taşıyanın sorumluluğu, ulusal ve uluslararası düzenlemelerle SDR (özel çekme hakkı) limitleriyle sınırlandırılmıştır.
- Kast veya ağır kusur hallerinde sorumluluk sınırsızdır.
Uluslararası Düzenlemelerde Bagaj
- Athens Convention (1974/2002 Protokolü): Yolcunun bagajına ilişkin en önemli düzenlemeleri içerir.
- Kabin bagajı için daha düşük, teslim edilen bagaj için daha yüksek SDR limiti vardır.
- Değerli eşyalar yalnızca taşıyana bildirilmişse tazminat kapsamına alınır.
- Yolcunun ölümü veya yaralanması halinde bagaj zararları da ek tazminat konusu olabilir.
Taşıyanın Bagajdan Doğan Sorumlulukları
1. Teslim Alma ve Teslim Etme Borcu
- Teslim edilen bagajı güvenle muhafaza etmek ve varış limanında yolcuya teslim etmek zorundadır.
2. Zıya ve Hasardan Sorumluluk
- Bagajın kaybolması veya hasar görmesinden taşıyan sorumludur.
- Kusursuzluğunu ispat edemedikçe sorumluluktan kurtulamaz.
3. Geç Teslimden Sorumluluk
- Bagajın zamanında teslim edilmemesi halinde taşıyan tazminat ödemekle yükümlüdür.
4. Değerli Eşyalar İçin Bildirim Şartı
- Yolcu değerli eşyalarını taşıyana bildirmemişse taşıyan sorumlu olmaz.
Yolcunun Bagajla İlgili Yükümlülükleri
Deniz ticareti hukukunda yolcunun yalnızca hakları değil, aynı zamanda bagaj konusunda bazı önemli yükümlülükleri de vardır. Bu yükümlülükler, hem taşıyanın güvenliğini hem de diğer yolcuların menfaatlerini korumaya yöneliktir.
1. Doğru ve Eksiksiz Bildirim Yükümlülüğü
-
Yolcu, bagajının içeriğini taşıyana doğru şekilde bildirmelidir.
-
Tehlikeli, yanıcı, patlayıcı veya yasaklı eşyaların saklanması halinde yolcu sorumluluk doğurur.
-
Yanlış veya eksik beyan, taşıyanın uğrayacağı tüm zararlardan yolcunun sorumlu tutulmasına neden olabilir.
2. Tehlikeli Eşya Bildirme Yükümlülüğü
-
Yolcu, bagajında tehlikeli madde (örneğin gaz tüpü, kimyasal madde, mühimmat) bulunduruyorsa bunu taşıyana bildirmek zorundadır.
-
Bildirim yapılmadan bu tür eşyaların gemiye sokulması, gemi güvenliğini tehdit ettiği için hem hukuki hem cezai sonuç doğurur.
3. Gümrük ve Güvenlik Kurallarına Uyma Yükümlülüğü
-
Yolcu, bagajında gümrük yasaklı mallar bulunduramaz.
-
Gemiye giriş ve çıkışlarda ulusal ve uluslararası güvenlik prosedürlerine uymak zorundadır.
-
Aksi halde doğacak yaptırımlar yolcuya aittir ve taşıyan sorumlu tutulmaz.
4. Bagajın Emniyetli Şekilde Hazırlanması Yükümlülüğü
-
Yolcu, bagajını taşıma koşullarına uygun şekilde hazırlamakla yükümlüdür.
-
Kırılacak eşyaların koruyucu malzemelerle paketlenmesi, sıvıların sızdırmaz kaplarda taşınması gerekir.
-
Uygun hazırlık yapılmaması nedeniyle doğan zararlardan yolcu sorumlu olur.
5. Bagajın Takip ve Teslim Alınması Yükümlülüğü
-
Yolcu, bagajını teslim ederken gerekli belgeleri almak ve varış limanında zamanında teslim almakla yükümlüdür.
-
Gecikmeli teslim alma, taşıyanın sorumluluğunu ortadan kaldırmaz; ancak yolcunun kendi zararlarını artırması halinde tazminat hakkı sınırlanabilir.
6. Sigorta Yaptırma Yükümlülüğü (Öneri Niteliğinde)
-
Özellikle değerli eşyalar için yolcunun bireysel sigorta yaptırması önemlidir.
-
Taşıyana bildirilmemiş mücevher, para veya elektronik cihaz gibi eşyaların kaybından taşıyan sorumlu olmayacağından yolcu bu riski üstlenmiş sayılır.
7. Disipline Uygun Davranma Yükümlülüğü
-
Yolcu, bagajını gemide diğer yolcuların güvenliğini ve düzenini bozacak şekilde kullanamaz.
-
Aşırı büyük, ağır veya geminin düzenini engelleyen eşyaların taşınması gemi kurallarına aykırıdır.
Yargıtay Kararlarında Bagaj
Yargıtay içtihatlarında, bagaj konusunda taşıyanın geniş sorumluluğu teyit edilmiştir:
- Yolcunun taşıyana teslim ettiği valizin kaybolmasında taşıyan sorumlu tutulmuştur.
- Kabin bagajında meydana gelen kayıplarda ise taşıyanın güvenlik önlemlerini yeterli alıp almadığına bakılmıştır.
- Yolcunun bildirmediği değerli eşyaların kaybında taşıyan sorumlu bulunmamıştır.
Sigorta Mekanizması
Bagaj zararları sigorta kapsamında güvence altına alınır:
- Taşıyanın Zorunlu Sorumluluk Sigortası: Yolcu bagajının kaybı, hasarı veya geç tesliminden doğan zararları kapsar.
- P&I Sigortaları: Bagaj zararlarını, yolcu zararlarını ve üçüncü kişilere verilen zararları teminat altına alır.
- Yolcunun Seyahat Sigortası: Yolcuların kendi yaptırdığı poliçelerle bagaj kaybı ve gecikmeleri güvence altına alınır.
- Değerli Eşya Sigortası: Mücevher ve elektronik eşyalar gibi bildirime tabi mallar için ek güvence sağlar.
Uygulamada Bagaj Zararlarına İlişkin Örnekler
- Kaybolan Valiz: Yolcunun taşıyana teslim ettiği valizin varış noktasında bulunmaması.
- Hasarlı Bagaj: Deniz suyu veya yükleme sırasında valizlerin zarar görmesi.
- Geç Teslim: Yolcunun gemiden indikten günler sonra bagajına kavuşması.
- Değerli Eşya Kaybı: Bildirilmeyen mücevherin kaybolması.
Sonuç
Bagaj, yolcu taşımalarında yolcunun kişisel haklarını doğrudan ilgilendiren önemli bir unsurdur.
- Taşıyan, bagajın güvenle taşınmasından sorumludur.
- Bagajın zıyaı, hasarı ve geç tesliminde sorumluluk doğar.
- Sorumluluk genellikle SDR ile sınırlıdır; ancak kast veya ağır kusur halinde sınırsızdır.
- Yolcunun bildirim yükümlülüğü ve taşıyanın sigorta yükümlülüğü, taraflar arasındaki dengeyi sağlar.
Sonuç olarak, deniz ticareti hukukunda bagaj düzenlemeleri, hem yolcunun menfaatini koruyan hem de taşıyanın ticari güvenliğini gözeten bir sistem ortaya koymaktadır.
About Post Author
