Deniz Taşımacılığı ve Lojistikte Tahkim ve Sigorta Uyuşmazlıkları

Giriş

Küresel ticaretin belkemiğini oluşturan deniz taşımacılığı ve lojistik sektörü, büyük hacimli yüklerin taşınması, gümrük geçişleri, gecikmeler ve hasarlar gibi karmaşık süreçleri içerir. Bu süreçlerde meydana gelen uyuşmazlıkların çözümünde en sık başvurulan yöntemlerden biri tahkimdir. Ayrıca, taşınan malların güvence altına alınması amacıyla yapılan deniz sigortaları, sıklıkla hukuki ihtilafların merkezinde yer alır.

Bu yazı, deniz taşımacılığı ve lojistik alanında tahkim uygulamaları ile sigorta kaynaklı uyuşmazlıkların hukuki çerçevesini ele almaktadır.

---

1. Deniz Taşımacılığında Uyuşmazlık Türleri

Deniz taşımacılığı ve lojistik faaliyetlerinde sık karşılaşılan uyuşmazlık konuları şunlardır:

• Yük hasarı veya kaybı

• Gecikmeler ve liman masrafları

• Çarter (kiralama) sözleşmelerine aykırılıklar

• Taşıma sırasında oluşan çevresel zararlar

• Sigorta kapsamı ve istisnalarıyla ilgili anlaşmazlıklar

Bu uyuşmazlıklar, çoğu zaman uluslararası boyut taşıdığından, yerel mahkemeler yerine uluslararası tahkim kurumlarına taşınır.

---

2. Deniz Ticareti ve Tahkim

⚖️ Tahkim Neden Tercih Edilir?

• Taraflara uzman hakemler tarafından karar verilme imkânı tanır.

• Genellikle daha hızlı ve esnek bir yargılama süreci sunar.

• Gizlilik ilkesi, ticari sırların korunmasını sağlar.

• Hakem kararları, New York Konvansiyonu kapsamında çok sayıda ülkede icra edilebilir.

📌 Öne Çıkan Tahkim Merkezleri:

• London Maritime Arbitrators Association (LMAA)

• Singapore Chamber of Maritime Arbitration (SCMA)

• ICC International Court of Arbitration

• Türk Deniz Ticaret Tahkim Kurulu (TDTK)

Tahkim şartı genellikle çarterparti sözleşmelerine veya taşıma belgelerine (konşimento) yazılı şekilde eklenir.

---

3. Deniz Sigortası Kaynaklı Uyuşmazlıklar

Deniz sigortaları, taşıma sırasında meydana gelebilecek riskleri teminat altına alır. Ancak bazı durumlarda:

• Kapsam dışında kalan riskler,

• Sigortalının yükümlülüklerini yerine getirmemesi,

• Bildirim sürelerine uyulmaması,

• Eksik veya yanlış beyanlar nedeniyle sigorta şirketleri tazminat ödemeyi reddedebilir.

Bu durumlar çoğu zaman sigorta poliçesinin yorumlanması, iyi niyet ilkesi ve hasarın kaynağı gibi teknik hukuki tartışmaları beraberinde getirir.

---

4. Türkiye’de ve Uluslararası Düzeyde Hukuki Çerçeve

• Türk Ticaret Kanunu (TTK), deniz taşımacılığı ve sigorta alanında ayrıntılı düzenlemeler içerir.

• Hukuk Muhakemeleri Kanunu, tahkim sürecine dair usul hükümlerini belirler.

• Uluslararası sözleşmeler (ör. Hamburg Kuralları, Cebelitarık Kuralları, York-Anvers Kuralları) uygulamada önemli yer tutar.

• Londra Sigorta Enstitüsü Klozları (Institute Cargo Clauses) da sigorta kapsamını belirlerken sıklıkla referans alınır.

---

Sonuç

Deniz taşımacılığı ve lojistik sektöründe karşılaşılan uyuşmazlıklar, teknik bilgi ve uluslararası hukuk bilgisi gerektiren karmaşık yapılar içerir. Bu alanda tahkim, etkin ve pratik bir çözüm yolu olarak öne çıkarken; sigorta ihtilaflarının çözümü için de dikkatli sözleşme hazırlığı ve delil yönetimi hayati önem taşır.

İşlem yapılan her sözleşmede tahkim şartlarının açıkça düzenlenmesi, sigorta poliçelerinin kapsamlı ve güncel olması ve uzman hukuk danışmanlığı alınması, uyuşmazlıkların etkili biçimde yönetilmesini sağlar.