Deniz de Eşya Taşıma Yükümlülüğü

Denizde Eşya Taşıma Yükümlülüğü Nedir, Nasıldır, Kim Sorumludur?

 

Deniz taşımacılığı, uluslararası ticaretin varlığını oluşturan sektörlerden biridir. Yüklerin bir kıtadan diğerine güvenli, hızlı ve ekonomik şekilde taşınması, deniz ticareti hukukunun temel düzenlemeleri sayesinde gerçekleşir. Bu hukuk dalında en önemli konulardan biri, denizde eşya taşıma yükümlülüğüdür. Taşıyan (armatör veya taşıyıcı), yükü yükletenin talimatları doğrultusunda belirlenen varış noktasına sağlam ve zamanında ulaştırmakla yükümlüdür.

---

 Eşya Taşıma Sözleşmesi Nedir ?

Deniz ticaretinde yük taşıma faaliyetinin hukuki dayanağı, navlun sözleşmesi veya konşimento ile belirlenir.

Navlun sözleşmesi, taşıyan ile yükleten arasında yapılan, belirli bir ücret (navlun) karşılığında yükün bir limandan başka bir limana taşınmasını öngören bir anlaşmadır.

Konşimento ise taşıyanın yükü teslim aldığını ve belirli bir limana götürüp teslim edeceğini taahhüt eden kıymetli evraktır. Bu belge, hem taşıma sözleşmesinin ispatı hem de malın mülkiyetini temsil eder.

---

 Taşıyanın Temel Yükümlülükleri Neler ?

Deniz ticareti hukukunda taşıyanın (armatörün) yükümlülükleri “yükü teslim alma, koruma ve teslim etme” üzerine kuruludur. Taşıyan, yükü teslim aldığı andan itibaren aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmelidir:

• Yükü Sağlam Teslim Alma ve Teslim Etme

Taşıyan, yükü teslim alırken hasarsız bir şekilde kayda geçirmek ve varış limanında yükü aynı durumda teslim etmek zorundadır. Eğer yük zarar görür, eksilir veya kaybolursa, taşıyan sorumlu tutulur.

• Denize Elverişli Gemi Sağlama

Taşıyan, taşımacılığın başında gemiyi denize elverişli hale getirmekle yükümlüdür. Bu, geminin teknik bakımdan sağlam olması, gerekli ekipmanların bulunması ve yükün güvenli şekilde taşınmasını sağlayacak koşulların oluşturulması anlamına gelir.

• Uygun Yükleme ve İstifleme

Yükün gemiye güvenli şekilde yüklenmesi, istiflenmesi ve sabitlenmesi taşıyanın sorumluluğundadır. Yanlış istifleme sonucu oluşan hasarlarda taşıyan doğrudan sorumlu tutulur.

• Seyir ve Varış Süresine Riayet

Taşıyan, yükü makul bir sürede ve belirlenen rotaya uygun şekilde varış limanına ulaştırmakla yükümlüdür. Gereksiz gecikmeler, sorumluluk doğurabilir.

---

Sorumluluk Sınırları Ve İstisnaları

Taşıyanın sorumluluğu sınırsız değildir. TTK ve uluslararası Hague-Visby Kuralları çerçevesinde bazı istisnalar tanınmıştır.

• Doğal afetler, savaş, grev, korsan saldırıları gibi mücbir sebepler taşıyanın sorumluluğunu ortadan kaldırabilir.

• Yükün ambalajlanmasındaki kusurlar veya yükletenin hatalı talimatları da taşıyanın sorumluluğunu azaltabilir.

• Taşıyanın sorumluluk sınırı, genellikle taşınan yükün ağırlığına veya konşimentoda belirtilen değere göre belirlenir.

---

Konşimento Ve Hukuki Önemi

Konşimento, yükün teslim alındığının kanıtı olduğu gibi, taşıyanın yükü sağlam teslim etme taahhüdünü de içerir. Eğer varış limanında teslim edilen yük, konşimentodaki kayıtlarla uyuşmazsa, taşıyan tazminat ödemekle yükümlü olabilir.

---

Yükletenin Yükümlülükleri

Deniz ticareti hukukunda yükletenin de bazı sorumlulukları vardır. Bunlar arasında:

• Navlun Bedelini Ödeme: Yükleten, taşıma karşılığı belirlenen navlunu ödemekle yükümlüdür.

• Yükün Güvenli Ambalajlanması: Yük, gemi yolculuğu sırasında zarar görmeyecek şekilde paketlenmelidir.

• Tehlikeli Yük Bildirimi: Patlayıcı, yanıcı veya çevreye zararlı yüklerin bildirilmemesi, taşıyan için ciddi risk oluşturur.

  ---

Tazminat Ve Sorumluluk Davaları

Taşıyanın yükümlülüklerini ihlal etmesi durumunda, yük sahibi veya sigorta şirketleri tazminat davası açabilir. Bu davalarda konşimento kayıtları, gemi jurnal defteri ve yük teslim tutanakları kritik delil niteliği taşır.

Yargıtay kararlarında da görüldüğü üzere, taşıyanın yükü sağlam teslim etme yükümlülüğü çok sıkı yorumlanır. Özellikle yük hasarları ve eksik teslim hallerinde taşıyanın sorumluluk sınırlarını aşan durumlar söz konusu olabilir.

---

Sonuç 

Deniz ticareti hukukunda denizde eşya taşıma yükümlülüğü, taşıyanın yükü güvenli, sağlam ve zamanında teslim etme sorumluluğu üzerine inşa edilmiştir. Bu yükümlülüğün ihlali, hem maddi hem de hukuki sorumluluk doğurur. Armatör ve taşıyanın, konşimento ve navlun sözleşmelerindeki tüm detaylara riayet etmesi, hukuki risklerin önlenmesi açısından kritiktir.

Yük sahipleri ve taşıyanlar arasındaki ilişkilerde profesyonel hukuki danışmanlık almak, olası ihtilafların önüne geçmekte büyük avantaj sağlar.

Gözdenur Turna