DASK (Zorunlu Deprem Sigortası): Teminat Limitleri, İstisnalar ve Uyuşmazlık Çözümü

Giriş

Türkiye, aktif fay hatları üzerinde yer alan bir deprem ülkesidir. Bu nedenle 1999 Marmara Depremi sonrasında, depremlerden kaynaklanan ekonomik kayıpları en aza indirmek amacıyla Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) sistemi kurulmuştur.

DASK, 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu ve buna bağlı olarak yürürlüğe giren Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları uyarınca uygulanır. Amaç, konut sahiplerinin deprem sonrası uğrayabileceği maddi zararları teminat altına almak ve kamuya düşen tazmin yükünü azaltmaktır.

---

1. DASK’ın Hukuki Dayanağı ve Amacı

Zorunlu Deprem Sigortası’nın yasal dayanağı, 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu’nun 2. ve 3. maddeleri ile 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu hükümleridir.

Kanunun 2. maddesine göre:

“Zorunlu deprem sigortası, depremin ve deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, tsunami veya yer kaymasının, sigortalı binalarda doğrudan neden olacağı maddi zararları teminat altına alır.”

Dolayısıyla DASK; konutun yıkılması, hasar görmesi veya oturulamayacak hale gelmesi gibi doğrudan zararları kapsar.

Bu sigortanın temel amacı:

• Deprem sonrası bireylerin ekonomik olarak korunması,
• Konut sahipliğini teşvik etmek,
• Kamu kaynaklarının üzerindeki yükü azaltmak,
• Sigorta bilincini yaygınlaştırmaktır.

---

2. Zorunlu Deprem Sigortasının Kapsamı

2.1. Teminat Altına Alınan Binalar

DASK teminatı, yalnızca mesken nitelikli binalar için geçerlidir. Bunlar:

• Kat Mülkiyeti veya Kat İrtifakı kurulmuş binalar,
• Tapuya kayıtlı bağımsız bölümler,
• Resmî daireler dışında konut olarak kullanılan binalardır.

Ancak dükkan, depo, fabrika gibi ticari binalar DASK kapsamı dışındadır.

2.2. Teminat Kapsamındaki Zararlar

DASK poliçesiyle güvence altına alınan başlıca zararlar:

• Deprem sonucu binanın tamamen veya kısmen yıkılması,
• Temel, duvar, kolon, kiriş, döşeme ve çatı gibi ana unsurların zarar görmesi,
• Deprem sonrası yangın, patlama, tsunami veya yer kayması nedeniyle oluşan hasarlardır.

Buna karşılık ev eşyaları, taşınabilir mallar ve dolaylı zararlar DASK kapsamında değildir.

---

3. Teminat Limitleri ve Tazminat Hesabı

3.1. Güncel Teminat Limitleri

2025 yılı itibarıyla DASK azami teminat limiti 1 milyon TL’dir.
Bu limit, her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından TÜFE oranında güncellenir.

Metrekare birim değeri, yapının inşaat tarzına göre belirlenir:

• Betonarme binalar: 6.000 TL/m²
• Diğer yapılar (kagir, yığma vb.): 4.000 TL/m²

Bu bedeller üzerinden konutun toplam sigorta değeri hesaplanır.

3.2. Tazminat Ödeme Usulü

Deprem sonrası zarar tespitleri, DASK eksperleri tarafından yapılır.
Tazminat, poliçe limitini aşmamak kaydıyla “hasar oranı x sigorta bedeli” formülüyle belirlenir.

Örnek:
Sigorta bedeli 800.000 TL olan bir konutta %50 hasar oluşmuşsa, ödenecek tazminat 400.000 TL’dir.

Tazminat ödeme süresi en fazla 15 gündür.

---

4. Teminat Dışı Haller (İstisnalar)

Zorunlu Deprem Sigortası, yalnızca doğrudan deprem kaynaklı maddi zararları karşılar.
Aşağıdaki haller istisna kapsamındadır:

1. Dolaylı Zararlar:
   Kâr kaybı, kira geliri kaybı, iş durdurma, taşınma giderleri, manevi tazminat vb.
2. Taşınır Mallarda Zarar:
   Mobilya, elektronik eşyalar, ev eşyası vb.
3. Arsa Değeri Kaybı:
   DASK, arsa değerini kapsamaz; yalnızca bina değerini teminat altına alır.
4. Kötü Malzeme ve Bakımsızlık:
   İnşaatta kullanılan malzemenin bozukluğu veya binanın bakımsızlığı nedeniyle ortaya çıkan zararlar karşılanmaz.
5. Kasıtlı Hareket ve Ağır Kusur:
   Sigortalının kasten zarar vermesi veya binanın risk altında olduğunu bile bile önlem almaması.
6. Yasal İzin Olmadan Yapılan Binalar:
   Ruhsatsız veya kaçak inşaatlar DASK kapsamı dışındadır.

---

5. DASK ve Konut Sigortası Farkı

Uygulamada sıklıkla karıştırılan konulardan biri, DASK ile konut sigortasının birbirine karıştırılmasıdır.

Kriter	DASK (Zorunlu)	Konut Sigortası (İhtiyari)
Hukuki Dayanak	6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu	TTK ve Sigorta Genel Şartları
Kapsam	Yalnızca deprem ve bağlı zararlar	Yangın, sel, hırsızlık vb.
Zorunluluk	Evet	Hayır
Eşya Teminatı	Yok	Var
Üst Limit	1 milyon TL	Sınırsız (Anlaşmaya bağlı)

Dolayısıyla konut sigortası, DASK’ı tamamlayıcı niteliktedir; ikisi birlikte tam koruma sağlar.

---

6. Uyuşmazlık Konuları ve Yargıtay Kararları

6.1. Eksik Sigorta (Uygulama Sorunu)

Bazı durumlarda bina değeri gerçek değerinden düşük bildirilir. Bu duruma “eksik sigorta” denir.
Yargıtay 11. HD 2019/10345 E., 2020/4763 K. kararında:

“Sigorta bedeli gerçek bina değerinin altında belirlenmişse, tazminat bedeli oran esasına göre indirilir.”

6.2. Ruhsatsız Binalar

DASK, ruhsatsız binaları teminat altına almaz.
Yargıtay 11. HD 2018/2435 K.:

“Yapı kayıt belgesi olmayan, ruhsatsız binada meydana gelen deprem zararı için tazminat ödenemez.”

Ancak, 2023 Deprem Bölgesi kararlarıyla birlikte, geçici olarak yapı kayıt belgesi bulunan binalar bazı durumlarda istisna kapsamında değerlendirilmektedir.

6.3. Tazminatın Geç Ödenmesi

Sigorta tazminatının gecikmesi halinde faiz uygulanır.
Yargıtay 11. HD 2017/2151 E., 2019/4980 K.:

“Tazminatın eksper raporunun tamamlanmasından sonra 15 gün içinde ödenmemesi, sigortacının temerrüdünü doğurur.”

6.4. Hasar Tespiti İhtilafları

Taraflar, DASK eksperinin belirlediği zarar oranına itiraz edebilir.
Bu durumda Sigorta Tahkim Komisyonu veya Asliye Ticaret Mahkemesi nezdinde dava açılabilir.

---

7. Uyuşmazlık Çözüm Yolları

7.1. Sigorta Tahkim Komisyonu

5684 sayılı Kanun m. 30’a göre, sigorta uyuşmazlıkları öncelikle Sigorta Tahkim Komisyonu’nda çözümlenir.
Komisyona başvuru şartları:

• DASK’a ön başvuru yapılmış ve cevap alınamamış veya olumsuz yanıt verilmiş olmalı,
• 400.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda tahkim kararı kesindir,
• Üst sınır aşılırsa, itiraz komisyonu kararı verilebilir.

Yargıtay da tahkim yolunun zorunlu olmadığını, sigortalının doğrudan mahkemeye gidebileceğini belirtmiştir.

7.2. Mahkeme Yolu

Sigorta tahkim dışı yargı yolu Asliye Ticaret Mahkemeleri’dir.
Dava konusu genellikle:

• Eksik tazminat ödemesi,
• Tazminatın reddi,
• Eksper raporuna itiraz olmaktadır.

Mahkeme, bilirkişi incelemesi ile zararı yeniden hesaplatabilir.

---

8. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Poliçeyi Her Yıl Yenileyin:
   DASK bir yıl süreli olduğundan her yıl yenilenmelidir.
2. Adres ve Tapu Bilgileri Doğru Girilmeli:
   Yanlış adres veya bağımsız bölüm numarası daha sonra tazminat reddine neden olabilir.
3. Ek Sigortayla Kapsamı Genişletin:
   Konut sigortası ile eşyalarınızı ve kira gelirinizi koruyun.
4. Hasar Anında Derhal Bildirim Yapın:
   DASK’a ve sigorta acentenize en geç 15 gün içinde hasar bildirimi yapılmalıdır.
5. Eksper Raporuna İtiraz Hakkınızı Kullanın:
   Hasar oranının düşük belirlendiğini düşünüyorsanız, tahkime veya mahkemeye başvurabilirsiniz.

---

9. Sonuç

Zorunlu Deprem Sigortası (DASK), Türkiye’de deprem zararlarının ekonomik sonuçlarını hafifletmeyi hedefleyen en önemli sigorta mekanizmasıdır.
Ancak uygulamada teminat limitlerinin yetersizliği, istisnaların geniş yorumlanması ve hasar tespiti uyuşmazlıkları gibi sorunlar sıkça görülmektedir.

Yargıtay kararları, özellikle eksik sigorta, ruhsatsız bina ve gecikmeli tazminat konularında sigortalı lehine bir yaklaşım geliştirmiştir.

Sonuç olarak, DASK’ın etkinliği, sadece zorunluluk kuralına değil, şeffaf bilgilendirme, adil tazminat ve hızlı uyuşmazlık çözümü mekanizmalarının güçlendirilmesine bağlıdır.